گروه دانشگاه ایسکانیوز، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، انجام تحولات بنیادین در ساختار نهادهای مختلف کشور امری ضروری به نظر میرسید و امام راحل نیز با درایت اهتمام خود را برای پیشبرد چنین هدف مهمی به کار بستند که البته توجه بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، بیش از سایر حوزهها معطوف به دستگاههای فرهنگی به ویژه دانشگاه به عنوان بنیان فرهنگی جامعه و مقوم نظام اسلامی بود.
«ما از حصر اقتصادی نمیترسیم. ما از دخالت نظامی نمیترسیم. آن چیزی که ما را میترساند وابستگی فرهنگی است. ما از دانشگاه استعماری میترسیم.» این جمله حضرت امام نشاندهنده عمق توجه ایشان نسبت به مسائل فرهنگی و درک عمیق ایشان از مسائل فرهنگی و نهادِ محوری این حوزه یعنی دانشگاه بوده است.
آغاز انقلاب دانشگاهها
از همین روی دانشگاهها که از اهمیت ویژهای در بازتعریف فرهنگ جامعه میتوانستند اعمال کنند نیاز به خانه تکانی اساسی در آنها احساس میشد به همین دلیل هم شورای انقلاب پس از ملاقات با امام خمینی و به توصیه ایشان در بیانیه ۲۹ فروردین ۵۹ به دانشگاهها تکلیف کرد که باید از حالت ستاد عملیاتی بعضاً مسلحانه گروههای گوناگون خارج شود و سه روز مهلت برای برچیده شدن دفاتر و تشکیلات گروهها در دانشگاهها معین کرد، همچنین به دانشگاهها ابلاغ شد که امتحانات دانشگاهی باید تا ۱۴ خرداد به پایان برسد و از ۱۵ خرداد دانشگاهها تعطیل شود؛ هدف تعطیلی دانشگاه اصلاح نظام آموزشی کشور عنوان شد.
البته تعطیلی دانشگاهها لازم بود اما به هیچعنوان کافی نبود برهمین اساس نیز خرداد ۱۳۵۹ امام خمینی دستور تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی را صادر کرد ستادی که اعضای آن ماموریت داشتند با استفاده از رای صاحب نظران و افراد فرهیخته و مومن به جمهوری اسلامی، شورایی تشکیل دهند و برای رشتههای مختلف و خطمشی فرهنگی آینده دانشگاهها برنامهریزی کنند.
ستاد انقلاب فرهنگی طبق فرمان امام (ره) ملزم بود که در برخورد با مسائل دانشگاهی فعالیتهای خود را بر تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاهها، گزینش دانشجو، اسلامیکردن جو دانشگاهها و تغییر برنامههای آموزشی دانشگاهها، به صورتی که محصول کار آنها در خدمت مردم قرار گیرد متمرکز کند.
امام خمینی در دو مقطع زمانی در سالهای ۶۲ و ۶۳ ستاد انقلاب فرهنگی را ترمیم کرد و به جهت تقویت آن اعضایی را اضافه کرد و در نهایت در سال ۶۳ که برای بار دوم این ستاد را ترمیم کردند شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد.
امام (ره) بارها تاکید کردند که جمهوری اسلامی باید دارای دانشگاه اسلامی باشد و به دلیل احساس نیاز به همین ضرورت نیز تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی را در راس برنامهها جهت تعیین خط مشی فرهنگی قرار دادند. پس از امام خمینی حضرت آیتالله خامنهای نیز بارها مسئولین را بر ایجاد دانشگاه اسلامی ترغیب نمودند و به مانند امام این هدف را یکی از ضروریات دانستند.
دانشگاه اسلامی مأموریت شورای عالی انقلاب فرهنگی
اصلیترین هدف امام خمینی از تشکیل این شورا را میتوان ایجاد دانشگاه اسلامی نامید، دانشگاهی که ایشان شاخصها و محورهایی برای آن مشخص نمود. امام خمینی در ۱ اردیبهشت سال ۵۳ در سخنرانی پس از بحثهایی درباره تعطیلی دانشگاهها و انقلاب فرهنگی، بر اسلامی شدن دانشگاه و تغییر بنیادین دانشگاهها به عنوان یک ضرورت برای جمهوری اسلامی ایران تاکید کردند.
ایشان در تشریح نظر خود درباره دانشگاه اسلامی به صراحت اظهار کردند که آنچه که ما میخواهیم بگوییم این است که دانشگاههای ما، دانشگاههای وابسته است. دانشگاههای ما اشخاصی را که تربیت میکنند، تعلیم میکنند، اشخاصی هستند که غربزده هستند. ما میگوییم که دانشگاههای ما یک دانشگاههایی که برای ملت ما مفید باشد، نیست. کلیدواژه وابستگی فرهنگی و به دنبال ان دانشگاهها بارها از زبان پیرجماران به عنوان نگرانی بیان شده است و همین موضوع نشان از اهمیت نقش و جایگاه دانشگاه در استقلال فرهنگی کشور دارد استقلالی که شاید به دنبال ضعف نهادهای فرهنگی ذیربط در کشور مورد خدشه وارد شده است.
امام خمینی تعابیر خود از دانشگاه اسلامی را عنوان کردند و عجیب این است که پس از سالها عدهای که دارای مسئولیت اجرایی هستند آشکارا با اظهارنظرهای خود به مخالفت با این تعابیر برخواستهاند. همانطور که امام درخصوص دانشگاه اسلامی میفرمایند که «بعضی گمان کردند که کسانی که اصلاح دانشگاهها را میخواهند و میخواهند دانشگاهها اسلامی باشد این است که گمان کردند علوم دو قسم است؛ علم فیزیک یکی اسلامی است، یکی غیر اسلامی...» ایشان در ادامه در برداشت برخی از دانشگاه اسلامی فرمودند: «بعضی توهم کردند که اینها که قائلند به اینکه باید دانشگاهها اسلامی بشود؛ یعنی فقط علم فقه و تفسیر و اصول در آنجا باشد...اینها اشتباهاتی است که بعضی میکنند، یا خودشان را به اشتباه میاندازند.»
ایشان در ادامه هدف خود از دانشگاه اسلامی را اینگونه در سه محور اصلی تبیین کردند: «آنچه که ما میخواهیم بگوییم این است که دانشگاههای ما، دانشگاههای وابسته است. دانشگاههای ما اشخاصی را که تربیت میکنند، تعلیم میکنند، اشخاصی هستند که غربزده هستند. ما میگوییم که دانشگاههای ما یک دانشگاههایی که برای ملت ما مفید باشد، نیست.»
بنیانگذار انقلاب اسلامی در بخش دیگری از سخنانشان توضیح دادند: «ما که میگوییم باید بنیاد اینها تغییر بکند، میخواهیم بگوییم که دانشگاههای ما باید در احتیاجاتی که ملت دارند، در خدمت ملت باشند... دانشگاهها باید تغییر بنیانی کنند و باید از نو ساخته بشود که جوانان ما را تربیت کنند به تربیتهای اسلامی... ما میخواهیم دانشگاهها را طوری کنیم که جوانهای ما برای خودشان و برای ملتشان کار کنند.»
براساس بیانات امام، میتوان دریافت که استقلال، تربیت اسلامی و علم و عالمی که در خدمت ملت و کشور باشند دغدغه امام خمینی برای دانشگاه بود. متاسفانه بعد از گذشت سالها از تشکیل شورای انقلاب فرهنگی هنوز دانشگاههای کشور به لحاظ ظاهر و محتوا با ملاکها و شاخصهایی که برای دانشگاه اسلامی بیان شده است، فاصله دارند، این موضوع از مطالبات مقام معظم رهبری از مسئولان دستگاههای فرهنگی کشور بوده و ایشان در دیداری با مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت علوم در سال ۷۵ از اینکه "دانشگاه امروز ما اسلامی نیست" گلایه کردند و خواستار اسلامی شدن دانشگاهها شده و فرمودند: "اسلامی کردن دانشگاهها به مفهوم یک تحول بنیادین است که در تاریخ این کشور، ماندگار خواهد شد".
مقام معظم رهبری در اردیبهشت ۷۷ در جلسه پرسش و پاسخی که در دانشگاه تهران برگزار شد بر ضرورت دانشگاه اسلامی تاکید نمود و اظهار کرد: «فکر نمیکنم حتّی یک نفر در دانشگاهها باشد که ضرورت و خوب بودن و مفید بودن آن (دانشگاه اسلامی) را احساس نکند. بنابراین، همه تکلیف دارند که در این زمینه کار کنند.» ایشان در ادامه از بدفهمی درباره اسلامی شدن دانشگاهها گلایه کردند و ادامه دادند: «من هم میتوانم این را احساس کنم که منظور از اسلامی شدن دانشگاهها، همیشه و همه جا و نزد همه درست فهمیده نشده باشد. بعضیها آن را خیلی محدود، کوچک و ضعیف فهمیدهاند.»
البته پس از گذشت سالها از موضوع دانشگاه اسلامی، در نهایت شورای عالی انقلاب فرهنگی سندی تحت عنوان «دانشگاه اسلامی» به عنوان سند بالادستی برای نقشه راه اسلامی کردن دانشگاه تدوین و در سال ۹۲ به دستگاههای اجرایی و دانشگاهها ابلاغ کرد که متاسفانه به رغم نیاز دانشگاهها، از آن سال تا کنون اقدامات محسوسی برای اجرایی شدن این سند انجام نشده است.
خواست و اراده مسئولان اجرایی کشور برای هدایت دانشگاهها به سوی اسلامی شدن و همچنین اعتقاد آنها به این مهم برای پیشبرد هدف دانشگاه اسلامی که مورد تأکید امام خمینی بود امری ضروری است و تا این مهم وجود نداشته باشد چیزی جز شعارهای زیبا از پروژه اسلامیسازی دانشگاهها باقی نمیماند.
انتهای پیام/