به گزارش سرویس بین الملل ایسکانیوز ، یکی از اندیشمندان بزرگ عالم سیاست براین باور است دو طرف هر رابطه ای به نوعی درصدد اعمال قدرت بر یکدیگر و ایجاد رابطه فرادست و فرودست در میان خود هستند، با این حال تصور می شد رهبران قدرت های بزرگ از این قاعده کلی تبعیت نکنند و از موضعی همسان باهم برخورد کنند اما به نظر می رسد رئیس جمهور جوان فرانسه این رویه معمول دیپلماسی و بازی قدرت را از یاد برده است.
سخنان رئیس جمهور آمریکا خطاب به «امانوئل مکرون» در اجلاس گروه بیست در ژاپن بیش از آنکه گویای گفت و گوی دو رهبر باشد بیشتر شبیه امر و نهی یک نخست وزیر به اعضای کابینه اش در هیات دولت بود در حالی که فرانسه براساس خط مشی های «معمار جمهوری پنجم»، همواره بر استقلال رای از آمریکا تاکید داشته است اما گویا دستوارت ترامپ، حافظه تاریخی مکرون را حذف کرده است.
ترامپ فرادست مکرون فرودست
«رئیس‌جمهور مکرون پیش من آمد. او به من گفت دوست دارد برود و آن‌ها (ایرانی‌ها) را ببیند. من مشکلی در این نمی‌بینم». این بخشی از سخنان ترامپ در کنفرانس خبری با رئیس جمهور فرانسه است که به طور تلویحی مجوز دیدار مکرون از ایران را صادر می کند. معلوم نیست فرانسوی ها برای دیدار با یک کشور دیگر از خود استقلالی دارند یا باید برنامه های خود را با آمریکا هماهنگ کنند.
به لحاظ تاریخی فرانسوی ها برای تشخص و غرور ملی خود احترام ویژه ای قائل بوده اند. تاریخ فرانسه، قدرت صنعتی، نظامی و فرهنگی این کشور و نقش مهم آن نیز در اتحادیه اروپا این گذاره مورد ادعای آنان را تقویت می کند. بنابراین این انتظار وجود دارد هیچ گاه به عنوان کارگزار یک کشور دیگر عمل نکنند.

اگر در اینجا از یک اندیشمند نام آشنای فرانسوی کمک بگیریم تا حدود زیادی به ایضاح این مساله کمک خواهیم کرد. «میشل فوکو» در تبیین مساله قدرت به عنوان پایه مفهوم سیاست براین باور است در یک رابطه، دو طرف بر تحمیل قدرت خود بر یکدیگر تلاش می کنند و در خروجی این موضوع یک طرف به بازیگر فرادست و دیگری به فرودست تبدیل می شود.
با نگاهی به سخنان ترامپ خطاب به مکرون این واقعیت خود را نشان می دهد مکرون به یک کارگزار دولت آمریکا تقلیل می باید و پرزیدنت ترامپ با امر و نهی برای او تعیین تکلیف می کند. در این بازی فرانسه بیش از آنکه در هیبت یک دولت مستقل ظاهر شود همچون تحت الحمایه آمریکا عمل می کند.
انتظار می رفت رئیس جمهور فرانسه اگر حتی واقعیت های تاریخی، سیاسی و اقتصادی این کشور را نادیده می گیرد و تحت فرمان ترامپ قرار می گیرد حداقل توصیه های «ژنرال دوگل» را به خاطر می آورد.
خط مشی های معمار جمهوری پنجم
ژنرال دوگل یا معمار جمهوری پنجم فرانسه پس از جنگ جهانی دوم و به رغم وجود تهدیدات شوروی علیه اروپا هیچ گاه حاضر نشد به عنوان یک کشور وابسته در مقابل آمریکا ظاهر شود و تبعیت از عمو سام را رد کرد.
در همین چارچوب ژنرال دوگل پس از بحران موشکی کوبا، در قالب این سیاست که «آمریکا حاضر نیست به خاطر پاریس، امنیت واشنگتن را به خطر بیندازد» به سمت هسته ای شدن پیش رفت. معمار جمهوری پنجم خط مشی خود را براساس «استقلال ملی و شکوه فرانسه» تعریف کرد و اروپای واحد و مستقل از آمریکا را اولویت خود قرار داد او حتی تأکید داشت که اروپای مستقل باید خودش امنیتش را تأمین کند.

دوگل سیاست فراآتلانتیکی آمریکایی‌ها را قبول نداشت. تا آن‌جا که در اقدامی کم‌سابقه، در سال 1966 نیروهای فرانسه را از پیمان نظامی و دفاعی ناتو خارج کرد و این پیام را به آمریکایی ها داد هیچ گاه تابع آنان نخواهد بود.
میراث دوگل بعدها در راس سیاستگذاری فرانسه برای تعامل با جهان قرار گرفت و روسای جمهور این کشور همواره گوشه نگاهی به این میراث داشته اند اما ماکرون با چرخش از این خط مشی درصدد است سیاست موازنه آمریکا در سطح بین المللی را به دنباله روی محض از کاخ سفید تغییر دهد.
اروپا تحت سلطه آمریکا
برای تببین بیشتر این موضوع با یک دیپلمات سابق گفت و گو کردیم. هم شخصیت رئیس جمهور آمریکا و سابقه تجاری او و همچنین واقعیت های قدرت در نظام بین الملل در این سخنان ترامپ موثر بوده اند. این بخشی از سخنان «سید جلال ساداتیان» سفیر سابق ایران در انگلیس است.
ساداتیان براین باور است ترامپ در طی سال های همچون یک بازرگان زندگی کرده که به زیردستی های خود امر و نهی کرده است اکنون این سبک از کار را به عرصه دیپلماسی منتقل کرده است بنابراین با رئیس جمهور فرانسه نیز این گونه سخن می گوید.

ساداتیان همچنین معتقد است مکرون در یک سال گذشته به نوعی خواسته است از آمریکا فاصله بگیرد بنابراین ترامپ یک بار دیگر به همتای فرانسوی اش یادآوری کرد که آنان تحت سلطه کاخ سفید قرار دارند و استقلال عملی چندانی از خود ندارند. بنابراین موضوع ایران را به ابزاری برای تحمیل دوباره خود به فرانسه تبدیل کرد.
سخن آخر
تاریخ اتحادیه اروپا و همچنین سیاست خارجی فرانسه پس از جنگ جهانی دوم در کشاکش استقلال و یا دنباله روی از آمریکا قرار داشته است. اروپایی ها سعی کرده اند در پرونده هایی قدرت مانور خود را در مقابل زیاده خواهی های کاخ سفید افزایش دهند و با طرح سیاست هایی همچون ارتش مستقل اروپایی سیگنال های تهدید آمیزی به آمریکا صادر کنند.
با این حال واقعیت های قدرت اروپا و ضعف روزافزون کشورهایی همچون فرانسه باعث می شود همچنان روابط دو سوی آتلانتیک نامتوازن و به نفع عمو سام باقی بماند و میراث ژنرال دوگل نیز دیگر نمی تواند چراغ راهنمای روسای جمهور فرانسه و استقلال اروپایی ها باشد.
سخنان دونالد ترامپ و تعیین تکلیف او برای مکرون برای دیدار از تهران نیز گوشه ای از این رابطه نامتوازن محسوب می شود رابطه نامتوازنی که آمریکایی ها به طور حساب شده با یادآوری آن همچنان اروپایی ها را به درپیش گرفتن سیاست دنباله روی از خود وا می دارد.

انتهای پبام/