رویکرد عملیاتی دانشگاه آزاد اسلامی در راستای تحول علوم انسانی

اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی طی یک ماهه گذشته نشان می دهد در جهت تولید علم بومی و تحول علوم انسانی عزمی راسخ دارد.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، موضوع تحول در علوم انسانی یکی از مولفه های اصلی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی محسوب می شود؛ جامعه اسلامی برای رسیدن به کمال معنوی، اخلاقی، فکری و عقیدتی نیاز به فراگیری علومی دارد که سعادت بخشی دنیوی و اخروی را به همراه داشته باشد و بتواند هماهنگ با ارزش های درونی انسان، مسیر را برای رسیدن به کمال هموار کند. به همین دلیل اسلامی‌سازی و بومی‌سازی علوم انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است که هر دو به اندازه خود از اهمیت زیادی برخوردار هستند. دین مبین اسلام نگاه ویژه ای به بعد روحانی انسان دارد که حقیقت او را، بعد روحانی می داند؛ این بعد همانند بعد جسمانی نیازمند رشد و پرورش است. علوم انسانی از این جهت اهمیت بیشتری پیدا می کند که هدف اصلی آن رشد بعد روحانی انسان و به کمال رساندن آن است.

با این تفاسیر، اگر علوم انسانی نشات گرفته از آموزه های غیر توحیدی باشد و صرفا بعد جسمانی و مادی انسان را در نظر بگیرد، چگونه می تواند در رشد معنوی و سعادت اخروی و دنیوی انسان اثر‌گذار باشد؟ سال های متمادی است که علوم سکولار و غیر توحیدی در جوامع بین المللی فراگیر شده که نه تنها از بروز مشکلات بشری جلوگیری نکرده بلکه شاهد رشد روز افزون فقر، اختلاف طبقاتی، جنگ در جهان هستیم.

تحول در علوم انسانی و نقش دانشگاه

دانشگاه منبع اصلی ایده، اندیشه و طرح های نو است؛ دانشگاه پویا و خلاق می تواند ارزش های معنوی و ترقی آفرین را سطوح مختلف جامعه خلق کند و در رشد مسائل فرهنگی، اقتصاد، اجتماع و مهارت افزایی نقش بسزایی داشته باشد.

دانشگاه با تربیت نخبگان و استادان نواندیش می تواند منبع بروز و ظهور بسیاری از مفاهیم علمی و شناختی باشد همچنین با سیاست گذاری مناسب می تواند، نظام آموزشی کشور را به سمتی که می خواهد سوق دهد تا همگی در این مسیر حرکت کنند؛ اما دانشگاه دارای رسالت دیگری نیز هست که شاید مهم تر از رسالت آموزشی باشد؛ در واقع دانشگاه می تواند کارخانه ای انسان ساز باشد که با بررسی ابعاد مختلف وجود انسان، نقشی تربیتی در جامعه ایفا کند. امام خمینی(ره) در همین باره می فرمایند: «دانشگاه باید مرکز درست کردن انسان باشد. چه دانشگاه روحانی، و چه دانشگاه شما. و این یک امری بوده است که انبیا- علیهم السّلام- مأمور بر همین امر بوده ‏اند که انسان درست کنند.

امام خمینی (ره) همچنین تاکید می کنند که اگر انسان ساخته شود، همه چیز به صورت معنویت درمی ‏آید؛ یعنی مادیات هم به صورت معنویت درمی ‏آید. به عکس، اگر چنانچه قشرها شیطانی باشند و از دانشگاه ما و شما انسان های منحرف بیرون بیایند، معنویات هم به صورت مادیات درمی‏ آید؛ فانی در مادیات می‏ شود.

با تمامی این تفاسیر، دانشگاه به عنوان نهادی که در تولید علم نیز نقش اساسی دارد، می تواند منشا اصلی تحول در علوم انسانی الهی باشد؛ جامعه اسلامی نباید از نقش دانشگاه در این حوزه غافل شود و همواره باید تولیدعلوم انسانی بومی را از دانشگاه مطالبه کند. تولید علم نیازمند وجود دانشمدان و اندیشمندان دغدغه مندی است که رسیدن به تمدن اسلامی را به یکی از اصلی ترین اهداف خود تبدیل کرده اند؛ در واقع بدون بومی سازی علوم و تولید علم بومی که منشا اصلی آن از دانشگاه است، نمی توان به تمدن نوین اسلامی دست یافت.

پس از انقلاب اسلامی نیز نگاه ویژه ای به دانشگاه ها ایجاد شد که منشا بروز و ظهور بسیاری از حوادث و اتفاقات در اوایل انقلاب اسلامی بودند؛ دانشگاه تربیت افرادی مانند شهید مطهری، شهید بهشتی، علی شریعتی، شهید مفتح و... اندیشمندان دیگری را در کارنامه دارد که منظومه فکری آنان باعث فراگیری ادبیات انقلاب در میان مردم جامعه شد.

امروز نیز، با توجه به پیشرفت و توسعه علم و همچنین نارکارآمدی علوم انسانی الحادی در حل نیازهای بشر، جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که شکل گیری تمدن نوین اسلامی را در سر می پروراند، باید نگاهی تحول گرایانه به علوم انسانی داشته باشد که منشا این تحول دانشگاه است.

دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر تحول در علوم انسانی

دانشگاه آزاد اسلامی در چند سال اخیر و با روی کار آمدن دکتر علی اکبر ولایتی بر مسند ریاست هیات امنا و هیات موسس این دانشگاه، رویکرد ویژه ای را نسبت به علوم انسانی در پیش گرفته است که می توانیم آن را سرآغازی بر تحول و بومی سازی علوم انسانی قلمداد کنیم.

دکتر ولایتی وضعیت علوم انسانی کشور را وضعیت مطلوبی نمی داند وی در این باره می گوید: «علوم انسانی از آغاز انقلاب تا امروز هیچ تحول جدی نداشته است؛ علوم انسانی که برخواسته از فرهنگ و تمدن اسلامی و ایران باشد. ما باید تحولی در این زمینه ایجاد کنیم باید خواهش کرد پیوند بین حوزه و دانشگاه شکل بگیرد؛ دانشجویان ما باید از آیت‌الله جوادی آملی فلسفه اسلامی و علوم انسانی یاد بگیرند و بروند و از آیت‌الله مصطفوی شفا را یاد بگیرند. ترجمه کردن از اروپا و غرب خوب است؛ اما اگر یک طرفه باشد فقط به زیان ما است».

دکتر محمد مهدی طهرانچی ریاست دانشگاه آزاد اسلامی نیز نگاه ویژه ای به حوزه علوم انسانی دارد؛ وی معتقد است که امروز باید علوم انسانی اسلامی خلق شود و تاکید می کند:« برای 40 سال بعدی انقلاب باید رویکرد نوین در علوم انسانی رقم بزنیم. تاکنون در دانشگاه در سطح کلان معاونت آموزش و پژوهش داشته و رویکرد اداری بود؛ اما باید معاونت علوم انسانی و مهندسی را در کنار آموزش و پژوهش داشته باشیم و ما برای ایجاد تغییر در ساختار، پرچم ایجاد معاونت علوم انسانی را در دانشگاه آزاد برافراشتیم».

تشکیل معاونت علوم انسانی

ایجاد معاونتی تحت عنوان معاونت علوم انسانی و هنر در دانشگاه آزاد اسلامی را می توان اولین گام این دانشگاه در راستای ایجاد تحول درعلوم انسانی دانست؛ 24 دی ماه سال گذشته، محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی طی حکمی «عبدالحسین خسروپناه» را به سکان داری معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد سلامی منصوب کرد.

حجت الاسلام والمسلمین خسروپناه، پژوهشگر و مدرس فلسفه و حکمت، ریاست مؤسسه حکمت و فلسفه ایران و دبیر و نایب رئیس هیأت حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره،عضویت در شورای پژوهشی سازمان بسیج اساتید، ریاست کمیسیون تخصصی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و ریاست کارگروه علوم انسانی اسلام شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش را در کارنامه اجرایی خود دارد.

سوابق اجرایی حجت الاسلام خسروپناه نشان دهنده آن است که نه تنها در حوزه علوم انسانی از تخصص کافی برخوردار بوده، بلکه می تواند با استفاده از تجربیات خود، تحولی اساسی در حوزه علوم انسانی ایجاد کند؛ دارا بودن بیش از صد پایان نامه کارشناسی ارشد حوزه و دانشگاه و راهنمایی، مشاوره و داوری بیش از 30 رساله دکتری، وی را به انتخابی هوشمندانه بدل کرده است.

خسروپناه در یکی از سخنرانی های خود، درباره موانع رشد علوم انسانی چنین می گوید:«مانع رشد علوم انسانی در جامعه ما به فاصله ذهن با ذهن و فاصله ذهن با عین مربوط می‌شود، زمانی که ذهن ما، معلمان علوم انسانی با ذهن نظریه‌پردازان حوزه علوم انسانی در سطح جهان فاصله داشته باشد و از آخرین دستاوردهای حوزه علوم انسانی آگاهی نداشته باشیم، این همان فاصله ذهن با ذهن است و فاصله بین اندیشه و واقعیت‌های خارجی، همان فاصله ذهن با عین است».

ابلاغ آیین‌نامه اجرایی هیأت‌های اندیشه‌ورز استانی تعالی علوم انسانی دانشگاه آزاد

اقدامات گام به گام معاونت علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی همچنان ادامه داشت تاجایی که روز گذشته، عبدالحسین خسروپناه آیین‌نامه اجرایی هیأت‌های اندیشه ورز استانی تعالی علوم انسانی و هنر را به رؤسای استان‌ها، واحدها، مراکز آموزشی و معاونت آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی ابلاغ کرد.

براساس بندهای این آیین‌نامه؛ مأموریت اصلی هیأت‌های اندیشه‌ورز مساعدت و مشاورت در قلمرو سیاست‌گذاری، گفتمان‌سازی، پایش علمی و تشخیص نیازهای استانی و کشوری، شناسایی ظرفیت‌های علمی استان و ارائه پیشنهادهای عملیاتی در راستای تعالی علوم انسانی و هنر جهت تبدیل دانشگاه آزاد اسلامی به مرجعیت علمی و پیوند علوم انسانی و هنر با نظام و جامعه اسلامی است.

در واقع هیات های اندیشه ورز می توانند با گفتمان سازی و پایش علمی در سطوح مختلف دانشگاه، جریانی را ایجاد کنند که دانشجویان در راستای تعالی علوم انسانی گام بردارند و ظرفیت های موجود در حوزه تولید علوم بومی به شکل مناسبی شناسایی شوند. همچنین با شناسایی ظرفیت های علمی هراستان، می توان بنا بر نیازهای هر شهر در راستای تقویت پیوند میان علوم انسانی و جامعه اسلامی گام های اساسی برداشت.

دیگر وظایف هیأت‌های اندیشه‌ورز استانی در این آیین نامه به آن اشاره شده است، شامل مواردی ازجمله بازنگری نظام آموزشی و پژوهشی فعلی و تبدیل آن به نظام فعال، پویا و کارآمد از طریق بررسی نقاط قوت و ضعف، شناسایی نیازهای علمی استان و تبیین نظام موضوعات و مسائل بومی، طراحی و ساماندهی محتوایی پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها، مقالات و نشریات علمی با هدف مأموریت‌گرایی براساس نظام موضوعات و مسائل واقعی استان، کشف نخبگان باورمند به تعالی علوم انسانی و هنر و حمایت پژوهشی از آنها، ارائه مشاوره به انجمن‌های علمی و... می شود.

آن چه که امروز می تواند کشور را از بند مشکلات اقتصادی، فرهنگی و مسائل اجتماعی رها کند، تولید علم بومی بر مبنای نیازهای جامعه است؛ دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به گستردگی خود در کشور ظرفیت بسیار خوبی را در جهت تولید علم بومی و تحول علوم انسانی دارد. رویکرد این دانشگاه طی یک سال گذشته نشان می دهدکه مسئولان آن در این راستا عزمی راسخ دارند.

اقدامات عملی دانشگاه آزاد اسلامی طی یک سال اخیر نشان می دهد که نه تنها تحول در علوم انسانی را امری عملیاتی می داند بلکه با تشکیل معاونتی تحت عنوان معاونت علوم انسانی و هنر، بخش عمده ای از سیاست گذاری خود را به این حوزه اختصاص داده است. این موضوع می تواند زمینه ساز شکل گیری تمدن نوین اسلامی باشد.

انتهای پیام/

کد خبر: 1020359

وب گردی

وب گردی