قاتل خاموش در زمستان می‌آید

متان یکی از گازهای خطرناک گلخانه‌ای‌ست که تاثیر شدیدی بر سوراخ شدن لایه ازن دارد. تاکنون تصور می شد خاک‌های منجمد قطب در زمستان، هیچ گاز متانی از خود متصاعد نمی کنند؛ نظریه‌ای که اشتباه بودنش به تازگی اثبات شده است.

به گزارش گروه علم و فناوری ایسکانیوز، اثر گلخانه‌ای معضلی‌ست که نه تنها کره زمین بلکه سایر سیارات در منظومه شمسی مانند مریخ و ناهید و تایتان (یکی از اقمار زحل) نیز با آن دست به گریبان هستند. بخار و گازهایی که از سطوح این سیارات متصاعد می شود، تاثیرات گلخانه ای در جو آنها به وجود می آورد. در این میان تفاوت سیاره آبی با سایر سیارات در این است که عاملی به نام «انسان» باعث افزایش میزان و سرعت تخریب این گازها در اتمسفر زمین و در نتیجه ایجاد خسارات جبران ناپذیری می شود. در طول ۱۰۰ سال گذشته، کره زمین به طور غیرطبیعی ۴ درجه سانتیگراد گرم‌تر شده که اگر دخالت های انسانی نبود و گازهای گلخانه ای مثل متان، دی اکسید کربن و بخار آب در اتمسفر نمی ماندند، انرژی گرمایی خورشید مجددا به فضا برمی‌گشت و هوای زمین ۳۳ درجه سانتیگراد سردتر از اکنون بود.

نظریه‌ای که غلط بود

دانشمندان تاکنون تصور می کردند «تندراهای یخی» هنگامی که زمین در خلال ماه های زمستان قطب (که از ماه سپتامبر تا می طول می کشد ) یخ زده و سرد است هیچ گاز متانی را متصاعد نمی کنند؛ در حالی که مطالعات جدید ثابت کرد چنین نظریه‌ای اشتباه بوده است.

دانشمندان اکنون معتقدند قطب شمال در طول فصول سرد خود نیز به اندازه تابستان و ماه های گرمش، گاز متان آزاد می کند. متان دومین گاز گلخانه‌ای‌ست که روی گرمای اتمسفر به شدت تاثیرگذار بوده و در طول مدت صد سال هر مولکول آن 25 بار قوی‌تر از گاز دی اکسیدکربن خواهد شد.

«دوناتلا زونا» استاد دانشکده علوم گیاهی و جانوری دانشگاه «شفیلد» انگلستان اعلام کرد: طی دهه های گذشته بیشتر اندازه گیری های انجام شده برای انتشار گاز متان اغلب در دو تا سه ماه تابستان انجام شده، در حالی که تقریبا 80 درصد از سال در مناطق قطبی دوره سرد حاکم است.

تقریبا در تمامی مدل‌های آب و هوایی این گونه فرض می شود. هنگامی که زمین یخ می زند، میزان انتشار گاز متان از زمین بسیار اندک و تقریبا نزدیک به صفر است؛ در حالی که مطالعات ما نشان می دهد این فرضیه کاملا نادرست است.

این تحقیق نشان می دهد که انتشار گازهای گلخانه ای در طول دوره سرد سال در قطب شمال حداقل می‌تواند به اندازه 50 درصد از انتشار سالیانه گاز متان در اتمسفر زمین باشد.

اثر ساندویچی

آبی که در لایه منجمد دائمی اعماق زمین محبوس شده هیچگاه به صورت کامل در دمای صفر درجه سلسیوس یخ نمی بندد. لایه های بالایی زمین که از آنها به عنوان لایه های فعال یاد می شود، در تابستان آب شده و در زمستان دوباره یخ می بندند و در این فرآیند یخ زدن دوباره، اثری به نام «اثر ساندویچی» را تجربه می کند.

هنگامی که دمای هوا حدودا به صفر درجه سلسیوس می رسد (که به آن «غشای صفر درجه »گفته می‌شود) بالا ‌و پایین لایه های فعال زمین شروع به یخ زدن می کند؛ در حالی‌که لایه‌های وسطی و هر آنچه که در آن است، عایق بندی شده اند.

خاک‌های منجمد مهم‌ترین انبار متان در کره زمین هستند. پس از آخرین دوران یخبندان ارتفاع آب دریاها ۱۰۰ متر بیشتر از امروز بوده است. پس از انجماد مناطق گسترده‌ای از دریاها و رودهای موجود در قطب شمال در منطقه سیبری شرقی، حدود ۲ میلیون کیلومتر مربع از دریاها یخ زد. بستر این دریاها از خاک منجمد تشکیل شده که عمق خاک منجمد در سیبری و اقیانوس منجمد شمالی گاهی به ۱۵۰۰ متر می‌رسد.

میکروارگانیسم هایی که در این لایه های یخ نزده میانی زندگی می کنند در دمای حدود صفر درجه همچنان به از بین بردن مواد آلی و فرایند تجزیه و تخمیر که منبع اصلی ایجاد گاز متان است، ادامه می دهند و در نتیجه در دوره های سرمای قطب شمال همچنان انتشار این گاز ادامه‌دار خواهد بود.

هیولایی در اعماق

محققان برای بررسی میزان انتشار متان در فصل زمستان قطب شمال، پنج برج نمونه برداری را در این منطقه به صورت مداوم در دوران ماه های برفی آرکتیک در آلاسکا تحت نظارت قرار دادند.

آنها از ژوئن 2013 تا ژانویه 2015 و در خلال دو دوره پاییز و زمستان میزان انتشار متان را ثبت کردند. بخش عمده‌ای از انتشار این گاز گلخانه‌ای در دوره سرمای قطب انجام شد که دمای هوا در حدود غشای صفر، شناور و در حال تغییر بوده است.

زونا در این رابطه می گوید: این امر بسیار برای اکوسیستم قطب مهم است؛ زیرا دوره غشای صفر درجه که معمولا از سپتامبر تا پایان دسامبر طول می کشد، بسیار بیشتر از کل فصل تابستان است.

این نتایج دقیقا مخالف آن چیزی بود که مدل سازان آب و هوایی متصور بودند. به زعم آنها تمامی انتشار گاز متان طی ماه های گرم تابستان اتفاق می افتد و در فصل های سرد سال سهم پخش شدن گازهای گلخانه‌ای تقریبا به صفر می رسد.

مطالعه جدید همچنین نشان داده است که بیشترین میزان انتشار در مناطق مرتفع توندرا که پیشتر زیر آب‌های اقیانوسی قرار داشته اند متسع می شود؛ مناطقی که تاکنون تصور می شد تنها میزان ناچیزی از ذخایر متان را در خود نگه داشته باشد.

زونا در این رابطه می گوید: مکان هایی که پیشتر زیر آب بوده اند می توانند منتشر کننده های بزرگ گاز متان باشند. البته ما دریافته ایم که نقاط خشک تر بالاترین میزان پخش گاز متان سالانه را در فصل های سرد به خود اختصاص داده اند.

فصل سرد در قطب شمال معمولا توسط محققان نادیده گرفته می شود؛ زیرا از همان زمانی که اکتشاف در قطب آغاز شد، نیاز به تامین وسایل تخصصی و همچنین هزینه های سنگین چنین سفرهایی چالش های بزرگی را در مقابل مکتشفین و محققان قطب قرار می داد.

محققان برای بررسی این که آیا نمونه‌برداری‌های اختصاصی‌شان از انتشار متان در سراسر قطب شمال معتبر و قابل ارائه خواهد بود یا خیر، نتایج خود را با اندازه گیری که هواپیماهای ناسا ثبت کرده بودند مقایسه کردند. این هواپیماها از سوی ناسا به صورت منظم بر فراز قطب پرواز می کنند تا آسیب پذیری ذخایر کربن در قطب شمال (CARVE) را نظارت و اندازه‌گیری کنند.

اطلاعات به دست آمده از توندراهای اقیانوسی به خوبی با اندازه‌گیری‌هایی که هواپیماها در مقیاس بزرگتر انجام داده بودن همخوانی داشت.

«استیو وفسی»، همکار این پروژه در دانشگاه «هاروارد» می گوید: حال که می دانیم زمستان چه اهمیت خاصی در انتشار ذخایر گاز متان دارد، درصدد هستیم با تعیین برنامه‌های بلندمدت روی مناطق توندرا و حساسیتی که نسبت به گرم شدن این منطقه در زمستان از خود نشان می دهند، انتشار گازهای گلخانه ای را تا جای ممکن محدود و مدیریت کنیم.

چه باید کرد؟

تغییرات طبیعی زمین به گونه ای است که این سیاره به خودی خود به سمت گرم شدن پیش می رود؛ اما دخالت ها و فعالیت های انسانی موجب ایجاد تداخل در این روند و سرعت بخشیدن به آن شده است. از آنجایی که نمی توان تاثیری روی انتشار طبیعی گاز متان داشت، تنها بخش قابل کنترل، میزان گازی‌ست که توسط انسان و صنایع دست پرورده او در سطح زمین گسترده می شود. میزان متان فرآوری شده در این شرایط نیز وابسته به عواملی است که با مهار کردن آنها می توان میزان پخش شدن آن را کاهش داد.

نیمی از متان پخش شده توسط انسان مربوط به بخش کشاورزی و دامداری است که با افزایش جمعیت جهان ناگزیر به توسعه صنایع مربوط به آنها نیز خواهیم بود. این صنایع نیز با استفاده از سوخت های فسیلی به آلودگی بیشتر این چرخه دامن می زنند. در همین راستا برخی از پژوهشگران معتقدند با روی آوردن به گیاهخواری، کم کردن مصرف گوشت، به کارگیری سوخت های پاک، کاهش مصرف‌گرایی، حفاظت بیشتر از محیط زیست و سازمان دهی مدیریت منابع سبز در جهان می توان چشم انداز روشنی در راستای کاهش گرمای زمین ترسیم کرد. توصیه هایی که همت تمامی ساکنان زمین به خصوص کشورهای صنعتی و رو به رشد را خواهد طلبید تا با چشم‌پوشی از منافع شخصی، زمین را برای آیندگان پاک‌تر نگه دارند.

انتهای پیام/

کد خبر: 1022017

وب گردی

وب گردی