به گزارش گروه بین الملل ایسکانیوز، همچون یک سنت دیرپای دیپلماتیک، کشورهایی که در عرصه بین المللی درگیر جنگ با یکدیگر نیستند از ادبیاتی فاخر و بیانی وارسته برای بیان دیدگاه خود در مقابل یکدیگر استفاده می کنند و به رغم تمایز در راهبردها، همیشه مرزهای احترام دو جانبه را حفظ می کنند. با این حال در چند سال گذشته روابط بین الملل با یک پدیده نوظهور دست به گریبان بوده که این الگو را به زیر سوال برده است.

این پدیده نوظهور کسی نیست جز «دونالد ترامپ» رئیس جمهور ایلات متحده که همچون یک کودتاچی به جان قواعد و ایستارهای رفتار دیپلماتیک افتاده است. اگر پیشتر او در مقابل رقبا و دشمنانش از ادبیات زشت و کریه استفاده می کرد اکنون حتی متحدان، ایالات متحده نیز از گزند سخنان نیش دار او در امان نمانده اند و در آخرین حلقه از این زنجیره طولانی، رئیس جمهور فرانسه مورد تاخت و تاز او قرار گرفت.

حماقت مکرون

روابط فرانسه و آمریکا به رغم پاره ای از فراز و فرودها در چارچوب مناسبات راهبردی قابل نقد و بررسی است. به لحاظ تاریخی اگرچه پاریس در مقاطعی سیاست استقلال از واشنگتن را در دستور کار قرار داده اما در پایان دو طرف به شراکت درهم تنیده خود ادامه داده اند و هیچ گاه سایه تنش دیپلماتیک و یا به عبارت بهتر، لفاظی های رکیک سیاسی در میان آنان وجود نداشته است.

در این دوره اما مجموعه ای از پرونده ها و مسائل مختلف از جمله پیمان آب و هوایی پاریس، ملی گرایی دست راستی، آینده اتحادیه اروپا، برجام .... نوعی از نابسامانی در در میان دو کشور را تشدید کرده است. ترامپ نیز با رویه غیرمتعارف خود آتش مناقشه دو طرف را بیشتر کرد و رئیس جمهور فرانسه را به طور ضمنی تحقیر کرد.

اولین دوئل دو طرف با مطرح شدن ایده تشکیل ارتش اروپایی توسط رئیس جمهور فرانسه شروع شد. ترامپ به مجرد بیان این رویکرد در توئیتی مکرون را مورد هجوم قرار داد و این حرکت را توهین آمیز تلقی کرد و حتی با مطرح کردن بودجه اروپا در ناتو، به آنان یادآوری کرد شما اگر به لحاظ مادی تا این اندازه مرفه هستید سهم بودجه خود را در ناتو پرداخت کنید.

ترامپ به نوعی با این توئیت نه تنها فرانسه بلکه اروپا را نیز تحقیر کرد و به آنان یادآوری نمود که امنیت اروپا در گرو حمایت واشنگتن است.

دوئل دوم ترامپ با مکرون در روز جمعه کلید خورد. فرانسه به تازگی مالیات جدیدی وضع کرده که مطابق آن شرکت‌های بزرگ فناوری دیجیتال که درآمدی بالاتر از ۷۵۰ میلیون یورو داشته باشند، باید معادل ۳ درصد از عایدی فعالیت‌هایشان در فرانسه را مالیات بدهند. این طرح مالیاتی سه درصدی را بر بخشی از درآمد شرکت های عظیم آمریکا ماننده گوگل، فیسبوک و آمازون که در داخل فرانسه کسب شده باشد اعمال می کند.

این اقدام خشم ترامپ را برانگیخت و در توئیتی نوشت آمریکا با اقدامات متقابل جدی، به «حماقت مکرون»، رئیس جمهور فرانسه، پاسخ خواهد داد. وی حتی از اقدام متقابل علیه فرانسه سخن گفت و در اظهاراتی دیگر نیز شراب آمریکا را از شراب فرانسه مرغوب تر دانست.

دولت آمریکا نیز با تهدید فرانسه اعلام کرد که در این باره ساکت نخواهد ماند. در مقابل «برونو لو مایر» وزیر اقتصاد فرانسه نیز با واکنش به سخنان ترامپ بر ادامه سیاست های مالی این کشور در مقابل آمریکا تاکید کرد.

تاکنون معلوم نیست این کنش و واکنش ها چه تاثیری بر روابط دو طرف خواهد گذاشت و آیا مکرون در مقابل توهین ترامپ ساکت خواهد ماند یا همچون «ترزا می» نخست وزیر بریتانیا جواب های تندی به طرف آمریکایی خواهد داد با این حال ترامپ برای با عبور از مرزهای متانت، از ادبیاتی زشت برای مورد خطاب قرار دادن متحدان خود استفاده کرد.

دوئل ترامپ با ترزا می

پیش از این و در روزهای آخر نخست وزیری «ترزا می»، روابط بریتانیا و آمریکا نیز به نوعی به بحران کنونی مکرون-ترامپ دچار شده بود. ماجرا از زمانی شروع ش که نشریه «میل آن ساندی» یک رشته ایمیل های لو رفته سفیر بریتانیا در واشنگتن را از سال 2017 تاکنون منتشر کرد ایمیل هایی که رئیس جمهور آمریکا را «بی منطق، متزلزل و ناکارآمد» توصیف می کرد.

همچنین در این ایمیل ها به درگیری، هرج و مرج و چند دستگی در کاخ سفید اشاره شده بود. ترامپ به مجرد انتشار این یادداشت ها زبان تند خود را به کار گرفت و در یک رشته توئیت شمشیر را از رو بست و از پایان کار دولتش با سفیر سابق بریتانیا «کیم داروک» خبر داد و سفیر را فردی معرفی کرد که در آمریکا مورد علاقه نیست و چهره زیبایی هم ندارد.

تنش سفیر بریتانیا و ترامپ تمام نشده بود که حمایت ترزا می از سفیرش در آمریکا ابعاد جدیدی به اختلافات دو متحد همیشگی بخشید. خانم نخست وزیر از اعتماد کامل به سر کیم گفت و سخنگوی وزرات خارجه اش نیز یکی از وظایف سفر را «ارزیابی صادقانه و بی پرده» از کشور محل خدمتش عنوان کرد.

موضع گیری هایی که خشم ترامپ را برانگیخت پس از این نوبت به نخست وزیر رسید او بار دیگر در یک ارزیابی رادیکال از مدیریت برگزیت، ترزا می را به درپیش گرفتن «سیاست های آشفته» متهم کرد که حتی اندرزها و نصایح خیرخواهانه او را نادیده گرفته است.

این مساله تاحدودی افسانه اتحاد همیشگی دو کشور را خدشه دار کرد و نشان داد دونالد ترامپ در روابط خود با اطرافش تابع هیچ قاعده و قانون مشخصی نیست و بیش از آنکه روابطش را بر مدار پارامترهای استراتژیک و منافع ملی سازماندهی کند بیشتر دچار واکنش های هیجانی، غیرعقلایی و توهین آمیز می شود.

سخن آخر

جهان غرب دهه ها به واسطه همبستگی سیاسی، اقتصادی و ارزش های مشترک، تجلی اتحاد و اشتراک محسوب شده است و به رغم مغایرت هایی این مجموعه توانسته است از همسویی و انسجام خود دفاع کند.

با این حال چند پارامتر گسل هایی در این نظام فرهنگی-سیاسی ایجاد کرده و نوساناتی آن را تهدید می کند. شاید کاهش و یا به نوعی افول قدرت آمریکا و هژمونی جهانی آن نقش مهمی در این معادله داشته است. آمریکا اکنون دیگر حاضر نیست با دادن «سواری مجانی» به متحدین غربی اش آنان را با خود همراه کند بلکه حتی برعکس با درپیش گرفتن سیاست های مرکانتیلیستی در حوزه اقتصاد درصدد وارد کردن فشار به آنان است.

در کنار این عامل اقتصادی، ظهور دونالد ترامپ و یا به عبارتی راست افراطی در عرصه سیاست و نظام فرهنگی غرب نیز روند تمایز و جدایی این حوزه ارزشی را تشدید کرده است.

رئیس جمهور ایالات متحده با کودتا علیه ارزش های غربی و به کارگیری ادبیات و سیاست های غیرلیبرالی در حال تبدیل کردن گسل های جهان غرب به شکاف های عمیق و پیچیده است امری که در بلند مدت می تواند همگرایی غربی ها را به سمت و سوی واگرایی های جدید سوق دهد.