به گزارش گروه بین‌الملل ایسکانیوز، بیش از یک سال از خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام می گذرد و مجموعه 1+4 به ویژه تروئیکای اروپایی خارج از بیانیه و پیام های دیپلماتیک اقدامی عملی برای فشار بر واشنگتن و در نتیجه حفظ برجام انجام نداده‌اند، رهاورد این مسئله نیز درجا زدن مذاکرات و به نوعی به کما رفتن برجام بوده است.

در طرف مقابل نیز ایران همزمان با مقاومت، از ابزارهای دیپلماتیک و در چارچوب بایسته های حقوق بین الملل به دفاع از این معاهده پرداخت و درصدد بود از این کانال ها به استیفای حقوق خود مبادرت ورزد.

با این حال به کارگیری ابزار های نرم و یا به عبارتی «هویج» توسط تهران نتوانست تغییر ملموسی در سیاست انفعال تروئیکای اروپایی ایجاد کند؛ بنابراین رویه های دیگری مبتنی بر به‌کارگیری «چماق» کنترل شده در دستورکار قرار گرفت و همین مسئله نیز باعث تغییراتی در روند احیا و حفظ این معاهده شده و برپایی «نشست فوق‌العاده کشورهای باقی‌مانده در برجام» و نماینده اتحادیه اروپا در هتل «پله کوبورگ» پایتخت اتریش نیز موید این چرخش است.

گذار از هویج به چماق کنترل شده

تصور می‌شد خروج آمریکا از برجام کلیه معادلات را تغییر می دهد و کشورهای اروپایی و حتی روسیه و چین نیز با قبول این واقعیت از ایران می خواهند دوباره و با دستورکارهای تازه و تحت فشارهای تحریم به میز مذاکره بازگردند.

در برابر این برداشت، جمهوری اسلامی ایران نیز در طول یک سال گذشته با ابزارهای متعدد دیپلماتیک از تمامی طرف های درگیر در این معاهده خواست نسبت به مفاد آن متعهد باشند اما فشارهای آمریکا، انفعال تروئیکای اروپایی و به کارگیری صرف ابزارهای دیپلماتیک توسط ایران به نوعی برجام و آینده آن را در بن بست قرار داده بود.

اما به یک باره و پس از خوانشی تازه و در عین حال جامع، ایران ابتکار عمل بازی را دست گرفت و به‌کارگیری چماق کنترل شده را نیز به بخشی از سیاست حفظ برجام تبدیل کرد. در همین راستا ایران از کاهش تعهداتش در برجام خبر داد و به تمامی طرف های درگیر اعلام کرد در صورتی که به مفاد این قانون پایبند نباشند ایران نیز حاضر به پذیرش آن نیست.

این سیاست هوشمندانه با قدرت نمایی ایران در خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس همراه شد. ساقط کردن پهپاد جاسوسی آمریکا و توقیف کشتی متخلف بریتانیا در تنگه هرمز توان بازدارندگی ایران را به خوبی به نمایش گذاشت و نشان داد ایران با تهدید، فشار و زور وارد میز مذاکره نمی شود.

ایران با این سیاست جدید اعلام کرد اگر خروج برجام و فشار بر تهران هزینه ای دربرداشته باشد باید تمامی طرف های درگیر در آن سهمی داشته باشند و به عبارتی ایده «سرشکن کرده هزینه ها» را به تمامی طرف ها گوشزد کرد. این معادله باعث تغییر ادبیات رهبران آمریکا شد و به ناگاه آنان که 12 شرط را برای مذاکره مطرح کرده بودند از مذاکره بدون پیش شرط خبر دادند.

از طرف دیگر نیز تروئیکای اروپایی سیاست انفعال و سکوت خود را به نوعی کنار گذاشتند و اولین نشست کمیسیون مشترک برجام پس از کاهش تعهداتش ایران را برگزار کرد.

نشست نجات برجام

نشست فوق العاده کمیسیون مشترک برجام با حضور نماینده جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+4 (آلمان، فرانسه، روسیه، انگلیس و چین) و نماینده اتحادیه اروپا در روز یکشنبه با دستور کار «مسائل مرتبط با اجرای برجام و همه ابعاد آن» برگزار شد.

چهار کشور باقی مانده در برجام به علاوه نماینده ویژه اتحادیه اروپا ضمن تاکید بر حفظ برجام از ایران درخواست کردند مرحله سوم کاهش تعهدات برجامی خود را عملیاتی نسازد.

«هلگا اشمیت» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عنوان رئیس کمیسیون برجام ضمن اشاره به اهمیت اجرای کامل و مؤثر برجام از سوی همه طرف‌ها بر لزوم رفع تحریم‌های ایران تاکید کرد.

در مقابل نمایندگان چین و روسیه نیز به حمایت از برجام پرداختند.

«سرگئی ریابکوف» در پیامی ضمن انتقاد از آمریکا نوشت این نشست به طور خاص به ابتکارعمل طرفین اروپایی برجام انجام شده است؛ بنابراین انتظار داریم نمایندگان تروئیکای اروپایی ارزیابی واقع بینانه و دیدگاه‌های مشخصی برای حفظ برجام داشته باشند تا در شرایط به وجود آمده به خاطر سیاست غیرسازنده طرف آمریکایی، از این توافق‌نامه بین‌المللی دفاع کنیم.

«فو کانگ» نماینده چین در این نشست نیز بر ضرورت اجرای متوازن برجام، حفظ این معاهده بین‌المللی و مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا تاکید کرد.

در پایان اروپایی‌ها و به نوعی آمریکا نیز منتظر بودند با این نشست، ایران از به‌کارگیری دیپلماسی قدرتمندانه عقب نشینی کند؛ اما تهران همچنان بر تداوم سیاست خود تاکید کرد.

«عباس عراقچی»، معاون وزیر خارجه ایران، جو حاکم بر این نشست را سازنده تلقی کرد اما در عین حال تأکید کرد که کاهش تعهدات برجامی ایران تا تحقق خواسته‌هایش ذیل برجام ادامه پیدا خواهد کرد. بنابراین همچنان باید منتظر دیپلماسی قدرتمند ایران و تبعات آن برای خود باشند.

سخن آخر

چند روزی‌ست گزارش هایی درمورد طرح میانجی گری «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه منتشر می‌شود که براساس آن فرمول «توقف در برابر توقف» را مطرح کرده است؛ یعنی توقف تحریم های آمریکا در برابر توقف کاهش تعهدات برجامی ایران.

زمانی که این طرح میانجی گری را همراه با نشست ویژه کمیسیون مشترک برجام با ابتکار کشورهای اروپایی و چراغ سبز آمریکا به آن را در کنار هم قرار می دهیم سوای نتایج آن، حقانیت و درستی استفاده از دیپلماسی قدرتمند و به کارگیری چماق کنترل شده ثابت می شود.

کشورهای غربی در قضیه برجام نشان دادند اگر در سیاست خارجی تنها بر دیپلماسی و رویه های رایج حقوقی تاکید کنید تهدیدتان معتبر نخواهد بود؛ اما زمانی که در قالب دیپلماسی قدرتمند و هشدار درمورد سرشکن کردن هزینه ها با آنان وارد تعامل شوید بدون شک بازبینی در سیاست خود را در دستورکار قرار می‌دهند.

به نظر می رسد اگر جمهوری اسلامی ایران به سیاست همزمان هویچ و چماق کنترل شده ادامه دهد در کوتاه مدت می تواند ضمن حفظ و حتی احیای برجام از موضع قدرت در مذاکرات پیش رو نیز شرکت کند.

انتهای پیام/