به گزارش گروه بین‌الملل ایسکانیوز، گهگاه دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی برخی از کشورها در نتیجه شکست های پی درپی با خطر از بین رفتن اعتبار بین المللی و همچنین از دست دادن روحیه و پرستیژ ملی روبرو می شوند؛ بنابراین برای برون‌رفت از این واقعیت وحشتناک، تجویزهایی را درپیش می گیرند. اگرچه این تجویزها بیشتر نمادین و در قالب حفظ ظاهر قرار دارند؛ اما آنان از این اقدامات به عنوان چرخش‌های بزرگ یاد می‌کنند.

کاربست این ایده و نظریه برای تحلیل سیاست خارجی ایالات متحده در قبال ایران در یک سال گذشته بسیار موثر خواهد بود. تقریبا تمامی راهبردهای کاخ سفید به در بسته خورده‌اند و در مقابل تهران با به‌کارگیری هوشمندانه و قاطع کارت های خود، آمریکا را مرعوب توانمندی خود ساخته است؛ بنابراین تیم پراکنده ترامپ، چاره ای جز توسل به اقدامی نمادین همچون تحریم وزیر خارجه ایران که به مثابه حرکتی استراتژیک تفسیر شود، نداشته است.

فرار از شکست با تغییر واقعیت

حدود یک ماه پیش مقامات آمریکایی اعلام کردند که قصد دارند ظریف را تحریم کنند؛ اما برخی از رسانه‌های غربی در آن موقع گزارش دادند که آمریکا احتمالا به خاطر عواقب این موضوع در تصمیم خود تجدیدنظر خواهد کرد. با این حال روز چهارشنبه به وقت محلی، آمریکا وزیر امور خارجه کشورمان را در لیست تحریمی خود قرار داد.

ظریف بلافاصله به این مسئله واکنش نشان داد و در توییتری پرده از برخی از واقعیت های خود برداشت و تاکید کرد که «این تاثیری بر من یا خانواده‌ام ندارد، چون ملک یا منافعی در خارج از ایران ندارم».

به بیانی دیگر ظریف تحت تحریم قرار گرفته است در حالی که در خارج از ایران به ویژه در آمریکا هیچ گونه ملک یا منافعی ندارد که با این اقدام تحت فشار قرار گیرد.

همچنین آمریکا با این تحریم نمی تواند مانع از ورود وزیر خارجه ایران به این کشور شود. براساس توافق واشنگتن و سازمان ملل در سال 1945، آمریکا وظیفه حقوقی دارد به نماینده کشورهای عضو ویزا بدهد.

علاوه براین در صورت ممانعت از حضور آقای ظریف در جلسات سازمان ملل، مجمع عمومی سازمان ملل می‌تواند جلسه سالانه خود را به جای نیویورک به ژنو منتقل کند. این اتفاق مسبوق به سابقه است. در سال ۱۹۸۸، وقتی دولت «رونالد ریگان» از صدور ویزا برای «یاسر عرفات» خودداری کرد، مجمع عمومی چنین رأیی داد.

در یک نگاه کلان این اقدام نه به لحاظ مادی و نه از منظر دیپلماتیک نمی تواند خللی در ماموریت های وزیر خارجه ایجاد کند.

در همین ارتباط نیز یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفته است سفر ظریف به نیویورک برای انجام امور دیپلماتیک می تواند «به طور موردی بررسی شود» چون آمریکا در این زمینه تعهداتی به سازمان ملل متحد دارد.

با این اوصاف تحریم ظریف بیشتر در چارچوب لفاظی ایالات متحده و تقویت جایگاه و اعتبار آنان قرار دارد؛ اما تیم ترامپ یک مسئله را در این میان نادیده گرفته بودند و آن نیز شکل گیری موج انتقاد داخلی و بین المللی بود.

شکل گیری موج بزرگ انتقادات

اقدام جدید آمریکا به جای آنکه بتواند اعتبار بین المللی آمریکا را ترمیم کند و در عرصه داخلی نیز کارآمدی سیاست های کاخ سفید را برجسته سازد نتایج معکوسی برای تیم ترامپ در پی داشته است.

«ریچارد نفیو» مقام سابق دستگاه دیپلماسی آمریکا و طراح تحریم های پیشین در دولت دموکرات ها اقدام ترامپ را یکی مضحک ترین کارهای این دولت خوانده که عملا تاثیری بر وزیر امور خارجه ایران ندارد و تنها خشم و نارضایتی سایر رهبران جهان را به دنبال خواهد داشت.

«وندی شرمن»، نماینده ارشد آمریکا در زمان مذاکرات هسته‌ای نیز در پیامی توییتری تاکید کرد تحریم کردن ظریف، نشان می‌دهد که درخواست ترامپ برای مذاکره بدون پیش‌شرط، دروغ است. این به وضوح چیزی بود که پس از تمدید معافیت تحریم‌های هسته‌ای به مدت 90 روز، برای جلوگیری از شکایت تندروها دولت آمریکا انجام شد.

این انتقادات داخلی با مخالفت یک صدای جهانی با طرح دولت ترامپ همراه شد.

اتحادیه اروپا، چین، روسیه و تروئیکای اروپایی در بیانیه های مختلفی ضمن انتقاد از آمریکا بر تداوم همکاری با این دیپلمات ایرانی خبر دادند.

در این میان حتی وزارت خارجه آلمان پا را فراتر گذاشت و این اقدام آمریکا را نادرست خواند که هیچ کمکی به منافع بین المللی نخواهد کرد.

کارشناسان براین باور هستند آمریکا تا پیش از این، حداقل رزونه هایی برای شکل گیری اجماع جهانی علیه ایران داشت؛ اما با این اقدام کورسوی امید خود را به یأس تبدیل کرد.

سخن آخر

تیم سیاست خارجی دولت ترامپ همواره اصرار ویژه ای براین مساله دارند که راهبردهای سیاست خارجی آنان در قبال ایران مرحله به مرحله و بسیار هوشمندانه انتخاب و اجرا می شوند و حتی درصدد هستند آخرین حلقه از این زنجیره طولانی یعنی تحریم ظریف را همچون امری استراتژیک به جامعه داخلی آمریکا و نظام بین‌الملل تحمیل کنند.

با این حال حتی در خوش‌بینانه‌ترین حالت، ادعاهای آنان به ویژه درمورد تحریم ظریف را نمی توان همچون اقدامی حساب شده و دقیق محسوب کرد؛ زیرا ظریف هیچ گونه دارایی در خارج ندارد تا مسدود شود؛ همچنین این اقدام مانع از حضور او در آمریکا نمی شود و کشورهای جهان نیز حاضر به تبعیت از واشنگتن نیستند.

به بیانی دیگر تحریم ظریف نه تنها نتوانست چرخه معیوب سیاست‌گذاری در کاخ سفید را از ورشکستگی سیاسی در قبال ایران نجات دهد بلکه استیصال استراتژیکی و سردرگمی مزمن آن را نیز به صورت عریان تری نمایان ساخت. آنان حتی با این اقدام نمادین نیز نمی تواند چرخه شکست های خود را متوقف سازند و طوری وانمود کنند همچنان تیرهایی در ترکش دارند.