گروه دانشگاه ایسکانیوز_حمید انصاری، بذر یکی از نهاده های مهم و از ارکان استقلال و خود اتکایی کشور در بخش کشاورزی است. اگر می خواهیم در بخش کشاورزی به استقلال و اقتدار در زمینه تولید برسیم چاره ای نداریم جز اینکه در دانش تولید و اصلاح بذر پیشرو باشیم. ضمن اینکه در تولید محصولات کشاورزی باید به خودکفایی برسیم که دشمن در جنگ اقتصادی نتواند از این ناحیه کشور را تحت فشار قرار دهد.
در حال حاضر بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا تولید بذر (از طریق فناوری های نوین اصلاح نباتات، بیوتکنولوژی، انتقال ژن و کشت بافت) را در اولویت امور کشاورزی خود قرار داده و به نحوی برنامه ریزی میکنند که تسلط و استیلای خود را از این طریق بر جهان حفظ کنند. لذا در این زمینه محققان کشور باید به صورت ویژه تلاش کنند و دانشگاه ها در توسعه صنعت کشاورزی رسالت ویژه ای دارند.
دانشگاه آزاد هم در چند سال اخیر گام های موفقی را در توسعه صنعت کشاورزی به خصوص طرح بذر برداشته است که اختصاص ۵۰ هکتار زمین برای ایجاد گلخانه تولید بذر در واحد مبارکه، یکی از طرحهای تحولی دانشگاه آزاد اسلامی در استان اصفهان است؛ همچنین با تلاشهای واحد خوراسگان، طرح بذر این واحد بسیار موفق عمل کرده و مورد توجه وزارت جهاد کشاورزی و معاونت علمی و فناوری ریاستجمهوری قرار گرفته و این واحد به عنوان نهاد علمی شورای بذر انتخاب شده است.
با این اقدامات و تحولات ساختاری در توسعه صنعت کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی قصد دارد کشور را از واردات بذر بینیاز کند.
در همین خصوص با پیام نجفی مدیرکل امور اقتصادی دانشبنیان و سرمایهگذاری دانشگاه آزاد اسلامی و رئیس کمیته ملی بذر دانشگاه آزاد اسلامی به گفتوگو پرداختیم.
نجفی بذرهای تولیدی دانشگاه را کاملا طبیعی و منطبق با اقلیم کشور می داند که آفات و بیماری در آن ها کمتر است و به دلیل سازگاری با جغرافیای کشور، مقاومت بیشتری دارند.
به گفته وی بیش از 80درصد کشاورزان از بذرهای تولیدی دانشگاه آزاد رضایت کامل دارند که آمار قابل توجهی است و تولید انبوه این بذرها می تواند امنیت غذایی جامعه را تأمین کند.
رئیس کمیته ملی بذر دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است که در هر هکتار تولید بذر حدود 50 نفر از کارگر تا دکترای متخصص مشغول به کار می شوند که این آمار، خبر خوبی برای علاقمندان به کشاورزی است و میتوانند با انتخاب دانشگاه آزاد اسلامی، اشتغال خود را تضمین کنند.
مشروح گفتوگوی ایسکانیوز با پیام نجفی مسئول پیگیری طرح ملی بذر دانشگاه را در زیر می خوانید.
ایسکانیوز: چرا تولید و اصلاح بذر محصولات کشاورزی تا این حد برای کشور مهم و حیاتی است و دانشگاه آزاد به این حوزه ورود کرده است؟
نجفی: بذر، موضوعی کلیدی و پایهای در کشاورزی است و موضوعی هایتک نیز محسوب میشود. کشورهای معدودی به این حوزهها وارد شدهاند. رسالت دانشگاه، ورود به این حوزههاست. در دانشگاه آزاد گروههای اصلاح نباتات و زراعت را داریم و مزارع، گلخانهها و آزمایشگاههای متعددی هم در کشور هست که در کنار دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری میتوانند پتانسیل خوبی برای تولید محصولات فناورانه در حوزه کشاورزی مخصوصا حوزه بذر، کشت بافت و گیاهان دارویی باشند. خوشبختانه دانشگاه آزاد اسلامی بهخوبی در این حوزه ورود کرده و به نظر میرسد از دانشگاههای دولتی نیز جلوتر است.
ایسکانیوز: بذرهای تولید شده در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی چه شاخصههایی دارند و تا چه اندازه در ارتقای کیفیت محصولات کشاورزی موثر هستند؟
نجفی: بذرهای دانشگاه آزاد به روند طبیعی تولید شده است؛ یعنی این بذرها پس از کشت، با توجه به صفاتی که داشتند انتخاب شده و مجددا در سال های متمادی کشت شده اند و هیچ جهش ژنتیکی در آن ها وجود ندارد؛ بنابراین بذرهای سالمی هستند و هیچگونه دستکاری ژنتیکی در آن ها یافت نمی شود، یعنی کاملا طبیعی کشت شده و آفات و بیماریهای آن ها کمتر است.
تولید در شرایط بومی کشور، مزیت دیگر بذرهای هیبریدی است که با بیماری های بومی کاملا سازگاری دارند، در حالی که بذرهای خارجی چون در اقلیم کشور ما تولید نشده اند مصرف سموم بالایی دارند و مقاومت آن ها در شرایط منطقه ای کشور ما پایین تر است.
عملکرد بذرهای تولیدی دانشگاه آزاد بسیار خوب است به نحوی که تمجید وزارت جهاد کشاورزی را به همراه داشته است و در ارزیابی که وزارت جهاد کشاورزی از بذرهای تولیدی دانشگاه آزاد انجام داده است 84درصد کشاورزان از این بذرها رضایت کامل دارند که آمار بسیار بالایی است و در این مرحله باید تلاش کنیم حجم تولید بذرها افزایش یابد که بتواند کشور را از واردات بذر بینیاز کند.
تولید بذرهای بومی امنیت غذایی جامعه را تأمین می کند
ایسکانیوز: نقش این بذرها در خودکفایی محصولات کشاورزی کشور چیست؟
نجفی: تولید بذر در دانشگاه آزاد اسلامی، در خودکفایی محصولات کشاورزی بسیار تأثیرگذار است. متأسفانه کشور در این حوزه وابسته بود و باید به این عرصه وارد می شدیم که استقلال خود را در حوزه محصولات کشاورزی رقم بزنیم.
با توجه به توسعهای که در حوزه بذر صیفی جات داشتیم، جزو 10 کشور اول کشت و کار محصولات صیفی بودیم؛ اما متأسفانه بذرها را وارد میکردیم. با تولید بذرهای بومی در دانشگاه آزاد اسلامی، کشور در محصولات کشاورزی خودکفا شده و واردات ما کاهش مییابد. از طرفی شرکت های تولید بذر نیز محدود هستند و معمولاً چندملیتی بوده و میتوانند در شرایط تحریم، کشورمان را اذیت کنند.
ایسکانیوز: هیچگونه دستکاری ژنتیکی در بذرهای تولیدی دانشگاه صورت نمیگیرد؟
نجفی: حساسیتهایی روی موضوع تراریخته وجود دارد که بذرهای تولیدی دانشگاه آزاد هیچکدام از این ویژگیها را ندارند و بذرهای سالمی هستند؛ یعنی اصلاح ژنتیکی اتفاق نیفتاده، بذرها در فرایند طبیعی تولید شدهاند و بسیاری از صفات بومی و طبیعی گیاه را حفظ کردهاند، محققان در تولید این بذرها، بعضی از صفتهای گیاه را شناسایی و انتخاب کردهاند؛ سپس بذر سالم منطبق با شرایط اقلیمی کشور وارد بازار شده است.
ایسکانیوز: جایگاه دانشگاه آزاد اسلامی در زمینه تولید بذر بین دانشگاههای کشور چگونه است؟
نجفی: در حوزه بذر هیبرید سبزی و صیفی شرکت های دانش بنیانی خوبی خصوصا در واحد اصفهان (خوراسگان) داریم و شاید از این جهت فعلا بین دانشگاههای کشور به واسطه رسیدن بذر گواهی شده و سرعت ثبت ارقام جدید بی نظیر باشیم.
بیش از 80درصد کشاورزان از بذرهای تولیدی دانشگاه آزاد رضایت دارند
ایسکانیوز: مزیت بذرهای تولید شده دانشگاه آزاد نسبت به مشابه خارجی چیست؟
نجفی: همانطور که گفته شد، بر اساس ارزیابی وزارت جهاد کشاورزی میزان رضایت کشاورزان از بذرهای دانشگاه آزاد بیش از ۸۰درصد است. در بسیاری از موارد این رضایتمندی از بذرهای متعلق به کمپانی های معتبر خارجی بیشتر است.
بذرهای تولیدی در واحد خوراسگان به دلیل اینکه در شرایط اقلیمی کشور اصلاح شده اند با شرایط آب و خاک کشور سازگارتر هستند؛ همچنین گیاهان اصلاح شده نسبت به آفات و بیماری های رایج کشور مقاومت بیشتری دارند که منجر به مصرف کمتر سموم می شود. از سوی دیگر بذرهای مذکور بسیار نزدیکتر به سلیقه ایرانی هستند و به دلیل ارتباط نزدیک اصلاحگر و کشاورز امکان اصلاح سفارشی وجود دارد.
اشتغالزایی متخصصان در مقاطع مختلف تحصیلی با تولید بذرهای هیبریدی
ایسکانیوز: تولید بذرهای هیبریدی در دانشگاه آزاد چقدر می تواند درآمدزایی داشته باشد و به اشتغال فارغ التحصیلان کمک کند؟
نجفی: به ازای هر هکتار تولید بذر، چهل تا پنجاه نفر نیروی غالبا متخصص مشغول به کار می شوند که در یک هکتار گلخانه تولید بذر 3 نفر نیروی دکترای متخصص، 6 نفر نیروی کارشناسی، 20-25 نفر نیروی تکنسین و 10 نفر نیروی کارگری اشتغال زایی خواهند داشت.
از طرفی درآمد یک هکتار گلخانه سبزی و صیفیجات حدود ۴۰۰ میلیون تومان است. در حالی که همین گلخانه اگر بذر خیار تولید کند حدود ۱۱ میلیارد تومان درآمدزایی دارد؛ بنابراین دانشگاه به اشتغال و درآمد فارغالتحصیلان کشاورزی بسیار کمک خواهد کرد.
ایسکانیوز: بذرهای تولیدی دانشگاه آزاد چه منافعی برای کشور و امنیت غذایی جامعه به همراه دارد؟
نجفی: طبق آمار FAO، ایران در خصوص میزان تولید میوه در اکثر صیفی جات مهم در رتبه دوم تا ششم بین کشورهای جهان قرار گرفته است؛ این در حالی است که تقریبا تمام بذر اصلاح شده مصرفی در کشور، وارداتی است. در حال حاضر در زمینه سبزی و صیفی حدود ۵ تا ۶ میلیارد بذر نیاز داریم که میزان تولید داخلی آن اندک است. در زمینه سبزی و صیفی گلخانه ای نیز در حال حاضر حدود ۶۰۰ میلیون بذر هیبرید گلخانه مورد نیاز است که البته با افزایش سطح زیر کشت گلخانه ها این میزان به ۱/۶ میلیارد بذر می رسد که تولید داخل در این زمینه هم بسیار اندک است و متاسفانه تولید کنندگان آن در دنیا در انحصار چند شرکت چند ملیتی هستند که روابط خوبی با کشور ما ندارند.
رتبه جهانی ایران در تولید برخی صیفی جات
از سویی سطح زیر کشت گلخانهای بر اساس سیاست های کلان دولت در حال افزایش است و ما موظفیم در نهادهای مهم کشاورزی، خصوصا در حوزه کشت گلخانه ای به خود اتکایی برسیم.
دو تصویر فوق نمونه هایی از بذرهای تولید شده توسط شرکت های دانش بنیان دانشگاه آزاد اسلامی است. این محصولات ظرفیت صادرات به کشورهای اطراف از جمله عراق، افغانستان، آذربایجان و ترکمنستان را هم دارد.
ارز دولتی حاصل از واردات بذر صرف توسعه شرکت های دانشبنیان می شود
ایسکانیوز: وزارت جهاد کشاورزی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری چقدر از طرح بذر دانشگاه حمایت کردند و چه خواستهای از مسئولان دولتی دارید؟
نجفی: وزارت جهاد کشاورزی، حمایتهای معنوی خوبی را انجام داده و اخیرا نیز مصوبهای داشته تا واردات بذر بهویژه بذر صیفی جات با ارز دولتی امکانپذیر نباشد. قرار است بخشی از درآمد تعرفه واردات را صرف توسعه شرکتهای دانشبنیان کنند. هم چنین بذرهای تولید شده دانشگاه در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارزیابی شده است که این ارزیابیها کمک میکند بازاریابی محصول و رقابت با محصولات خارجی بهتر صورت گیرد.
دانشگاه آزاد اسلامی عضو شورای عالی بذر کشور است و در جلسات حضور مستمر دارد. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت جهاد کشاورزی در قالب چند طرح تحقیقاتی، کمکهایی در آغاز کار انجام دادند و از اعتبارات محدود تحقیقاتی کمک شد تا کار شکل بگیرد.
وزارت جهاد و معاونت علمی باید به ما کمک کنند تا سایت تولید انبوه ما از تسهیلات لازم برخوردار شود و ارزیابی را ادامه دهند تا اختصاص اعتبارات تحقیقاتی را برای ما تسهیل کنند که تحقیقات خود را در واحدهای تحقیق و توسعه ادامه دهیم.
مسئولان وزارت جهاد کشاورزی قول دادهاند به شرکتهای دانشبنیان و مراکز تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی کمک کنند تا از اعتبارات تحقیقاتی وزارتخانه بهرهمند شویم.
ایسکانیوز: برنامههای دانشگاه آزاد اسلامی برای تولید بذر بومی گیاهان دارویی چیست؟
نجفی: یکی از حوزههایی که دانشگاه آزاد اسلامی در نظر دارد روی آن کار کند، گیاهان دارویی است که توانمندیها و ظرفیتهای خوبی نیز در این حوزه وجود دارد. فعالیت در این زمینه آغاز شده است؛ همچنین در زمینه بذرهای بومی سنتی که در کشور داریم، فعالیت میکنیم. یک شرکت دانشبنیان در دانشگاه آزاد اسلامی این بذرها را جمعآوری میکند که پیشتر توسط کشاورزان دست به دست میشده است. اکنون بانکی تشکیل شده و بذرها را تکثیر میکنند و در اختیار کشاورزان قرار میدهند. در زمینه بادام زمینی هم فعالیتهایی صورت گرفته است.
واحدهای مختلف دانشگاهی در حال فعالیت در حوزههای مختلف هستند تا انشاءالله این فرهنگ گسترش پیدا کند و همه کشور به نوعی درگیر شوند. بهتازگی واحد جیرفت وارد این حوزه شده و تفاهمی با واحد اصفهان داشته تا فعالیت خود را در حوزه ارزیابی آغاز کند. واحد رودان در استان هرمزگان نیز فعالیت خود را آغاز کرده و امیدوارم واحدهای دیگر نیز وارد این عرصه شوند.
ایسکانیوز: آیا دانشگاه برای جمعآوری بذرهای بومی در قالب بانک بذر برنامه ای دارد؟
نجفی: چنین بانکی در کشور وجود دارد؛ اما هنوز در دانشگاه آزاد اسلامی شکل نگرفته است. در دانشگاه آزاد مؤسسه تحقیقات و ثبت گواهی بذر و نهال را داریم که بذرها را جمعآوری و تأیید کرده و گواهی صادر میکند. البته آزمایشگاههای واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی هم اقدام به جمعآوری بذر میکنند.
ایسکانیوز: در زمینه کشت بافت چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در این زمینه اقداماتی را آغاز کردهایم. برخی واحدها پیشتر در قالب شرکت های دانش بنیان و مرکز تحقیقاتی در زمینه کشت بافت، فعالیتهایی را انجام دادهاند. واحدهای علوم و تحقیقات و کرمانشاه در عرصه کشت بافت فعالیت داشتهاند. واحد علوم و تحقیقات، برنامه بسیار خوبی برای گسترش کشت بافت دارد و یکی از ظرفیتهایی است که میتواند به ما کمک کند.
ایسکانیوز: بیشتر فعالیت های کشاورزی دانشگاه در زمینه تحقیقاتی است آیا برای ورود هوش مصنوعی و فناوری های نوین به حوزه کشاورزی و تولید بذر برنامه ای دارید؟
نجفی: برای توسعه هوش مصنوعی، در بهمنماه سال گذشته فنبازاری برگزار و حدود 50 محصول متنوع دانشبنیان دانشگاه آزاد اسلامی به نمایش گذاشته شد. چند واحد دانشگاهی نیز روی موضوع آبیاری کار کردند. البته جای خالی بسیاری وجود دارد؛ اما ظرفیت زیادی نیز موجود است. یکی از پتانسیلهای دانشکدههای کشاورزی واحدهای دانشگاهی برای درآمدزایی غیر شهریهای در حوزه فناوری های نوین کشاورزی است. اقدامات خوبی هم انجام شده؛ بهطور مثال کشت علوفه صورت گرفته است. برخی واحدها نیز در حوزه دستگاه هوشمند برداشت زعفران و کنجد فعالیت کردهاند. در حوزه پهپاد نیز ورود کردهایم و از این فناوری برای سمپاشی گیاهان استفاده می کنیم.
انتهای پیام /