گروه دانشگاه ایسکانیوز، امروزه جهان با مشکلات و معایب زیست محیطی فراوانی دست و پنجه نرم میکند. گرم شدن زمین، افزایش گازهای گلخانهای، تخریب جنگلها و غیره مشکلاتی است که شاید زیاد شنیده شده باشیم؛ اما همتی برای رفع آن نبوده و یا اگر بوده چندان به کار نیامده است. با تمام اقدامات زیست محیطی صورت گرفته در تمام این سالها، هنوز هم فعالیتهای بشری باعث بر هم زدن تعادل طبیعت شده، اما چاره چیست؟
بی شک نقش دانشگاهها در این عرصه را نمیتوان نادیده گرفت؛ چرا که فعالیتهای تحقیقاتی مراکز دانشگاهی میتوانند نقش بسزایی در حفاظت از محیط زیست داشته باشند. سال 2005 بود که اصطلاح دانشگاه سبز (green university) برای اولین بار توسط «انجمن توسعه پایدار و پیشرفت آموزش عالی» با هدف کاهش تاثیرات مخرب بر محیط زیست ناشی از بهره برداری از مقدار زیادی از برق، نفت، گاز، آب و مواد شیمیایی، کلید خورد. شاید اولین بار که این اصطلاح مطرح شد تصویر یک دانشگاه با فضایی سبز در اذهان شکل گرفت اما این ظاهر ماجرا بود. اداره کردن همه فعالیتهای بشری و محیط زیستی با کمترین زیان برای محیط زیست همان هدفی بود که قرار بود از سوی دانشگاههای سبز دنبال شود. دانشگاهها میخواستند یک نماد و پایلوت برای سبزسازی و ترویج آموزشهای اساسی در مدیریت منابع محیط زیستی باشند. حالا چند سالی است که دانشگاههای ایران هم برای حفاظت از محیط زیست تلاش میکنند و رسیدن به «دانشگاهی سبز» را در برنامه خود قرار دادهاند.
گرین متریک ( (UI GREEN METRIC9یکی از پایگاههای رتبه بندی است که وظیفه رتبه بندی دانشگاههای سبز را بر عهده دارد. دانشگاه اندونزی با هدف ترویج پایداری در آموزش عالی، از سال ۲۰۱۰ اقدام به ارزیابی و رتبه بندی دانشگاههای جهان بر اساس معیارها و شاخصهای مرتبط با مسائل زیست محیطی کرد. آنچه در گرینمتریک مورد ارزیابی قرار میگیرد، جایگاه هر دانشگاه در حفظ محیط زیست و تاثیر آن در پایداری محیط است.
این پایگاه شش شاخص کلیدی از جمله محیط زیست و زیرساخت، انرژی و تغییرات اقلیمی، مدیریت پسماند، آب، حمل و نقل و آموزش برای رتبهبندی مؤسسهها را ارزیابی میکند.
در آخرین رتبه بندی گرینمتریک 780 مؤسسه از سراسر جهان معرفی شدند که دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و واحد خوراسگان اصفهان در این لیست خودنمایی میکنند.
بر اساس آن چه این پایگاه اعلام کرده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوموتحقیقات توانسته است رتبه 434 جهانی و 10 کشور و واحد خوراسگان اصفهان نیز رتبه 530 جهانی و 15 کشور را به خود اختصاص دهد.
امتیازهای واحدهای علوم و تحقیقات و خوراسگان اصفهان در رتبهبندی گرینمتریک بر اساس رتبهبندی 2019
شاخصها |
واحد علوم و تحقیقات |
واحد خوراسگان اصفهان |
محیط و زیرساخت
|
1200 |
625 |
انرژی و تغییرات اقلیمی
|
900 |
1050 |
مدیریت پسماند
|
900 |
450 |
مدیریت مصرف آب
|
200 |
450 |
حمل و نقل
|
725 |
925 |
آموزش و پژوهش
|
800 |
750 |
امتیاز کلی
|
4725 |
4250 |
رتبه جهانی
|
434 |
530 |
رتبه ملی
|
10 |
15 |
این اولین بار نیست که واحد علوم و تحقیقات به عنوان یکی از دانشگاههای سبز جهان شناخته میشود. سال 2017 نیز از میان ۶۱۹ موسسه ارزیابی شده در دنیا، ۱۰ دانشگاه و موسسه ایرانی در فهرست سبزترینهای جهان قرار گرفتند که واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با رتبه 286 جهانی و 6 کشوری در فهرست این ۱۰ دانشگاه ایرانی قرار گرفت. سال 2018 نیز رتبه 368 جهانی و 7 کشوری را از آن خود کرد.
این واحد دانشگاهی طی این سال ها اقدامات زیادی برای سبز شدن انجام داده است. اجرای طرحهای گوناگون زیست محیطی و بهره برداری از انرژیهای پاک و تجدید پذیر در سایت دانشگاه مثل احداث نیروگاه تولید همزمان برق و حرارت ( CHP ) و نصب و راه اندازی سامانه زمین گرمایی برای تامین گرمایش و سرمایش از جمله این اقدامات است. همچنین احداث آبگرمکن خورشیدی برای تامین آب گرم مجموعههای آموزشی، اداری و ورزشی دانشگاه، طراحی و اجرای ایستگاههای خورشیدی، از دیگر شاخصهای برتر واحد علوم و تحقیقات برای کسب عنوان دانشگاه سبز بوده است. به دلیل همین فعالیتها بود که کرسی انرژیهای تجدیدپذیر از سوی یونسکو به این دانشگاه واگذار و قرار بر این شد تا رشتههای تخصصی نظیر رشته انرژیهای تجدیدپذیر و مهندسی انرژی در این واحد راه اندازی و تدریس شود.
واحد علوم و تحقیقات برای به دست آوردن این جایگاه استفاده از تکنولوژیهای مختلفی مانند پنلهای خورشیدی (انرژی خورشیدی)، سیستمهای هوشمند موتورخانه و تاسیسات، آبیاری قطرهای و تحت فشار سایت، استقرار سیستم تفکیک زباله در مبدأ و بسیاری از معیاری های دیگر را نیز مد نظر قرار داده تا بتواند خود را در میان فهرست جای دهد و به عنوان یک دانشگاه سبز شناخته شود.
شاخص های خاص و امتیازات نظام بینالمللی رتبهبندی سبزترین دانشگاههای جهان
ردیف |
معیار |
کل امتیازات (%) |
1 |
وضعیت و زیر ساخت (SI) |
15 |
2 |
انرژی و تغییرات آب و هوایی (EC) |
21 |
3 |
مدیریت پسماند (WS) |
18 |
4 |
مدیریت مصرف آب (WR) |
10 |
5 |
مدیریت حمل و نقل (TR) |
18 |
6 |
آموزش (ED) |
18 |
کل |
100 |
تمام دانشگاههای دنیا این روزها تلاش زیادی میکنند در ساختن یک جهان سبز برای نسلهای آینده نقش داشته باشند. آنها نهتنها فضای سبز و سازگار با محیط زیست را در محوطه دانشگاه میسازند، بلکه آموزش را هم در رأس برنامههای خود قرار داده و تمام هم و غمشان رسیدن به جهانی به دور از آلودگی است. واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی نیز در همین ریل حرکت میکنند و برای رسیدن به یک دانشگاه سبز قدم در مسیر مدیریت سبز گذاشته اند.