رخشاد حجازی در گفت‌و‌گو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز با بیان اینکه پژوهش در دانشگاههای کشور جایگاه مناسبی ندارد، گفت: دانشگاههای ایران از لحاظ رتبه‌بندی پژوهشی نسبت به سایر دانشگاههای جهان رتبه کمتری دارند.
وی با بیان اینکه هیچ زمانی پژوهش اولویت فعالیت‌های دانشگاههای کشور نبوده است، گفت: دانشگاههای کشور آموزش‌محور هستند؛ یعنی اولین وظیفه‌ای که دانشگاه‌ها برای خودشان به عنوان وظیفه اصلی در نظر دارند، آموزش تئوری مفاهیم علمی است. اینکه دانشگاه‌ها تا چه میزان در آموزش مفاهیم علمی، آگاهی بخشی به دانشجویان و ارتقای سطح سوادشان موفق بودند نیز جای سوال دارد.
معاون پژوهش بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه دانشگاه تا حدود زیادی در حوزه آموزش موفق نبوده است، گفت: دانشگاه‌ها و سیستم آموزش نسبت به صرف بودجه‌های کلان و وقتی که برای آموزش صرف می‌کنند، موفق نبودند.
پژوهش در اولویت بودجه دانشگاهی نیست
وی درباره بودجه دانشگاه‌ها بیان کرد: در بودجه‌بندی دانشگاه‌ها، اولویت با آموزش، حقوق و دستمزد کارکنان و استادان و هزینه‌های جاری دانشگاه‌هاست و در پایان اگر مقادیر اندکی از بودجه باقی ماند به حوزه پژوهش اختصاص می‌یابد که این موضوع خود نشان‌دهنده عدم اهمیت مسئولان دانشگاه‌ها به مباحث پژوهشی است.
به گفته حجازی؛ بخش زیادی از بودجه‌ای که در دانشگاه‌ها به حوزه پژوهش اختصاص دارد، صرف فعالیت‌های پژوهشی نخواهد شد. به عنوان مثال رشته‌های فنی، علوم پایه و سایر درس‌ها در دانشگاه‌ها به صورت تئوری و علمی باید تدریس شود و درس‌های عملی باید در آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و لابراتورها باشد؛ اما در واقعیت درس‌های عملی نیز به صورت تئوری در کلاس‌های درس برگزار شده و بودجه‌ای برای برگزاری کلاس‌های عملی وجود ندارد.
این استاد دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: دانشگاه‌ها بیشتر بودجه پژوهشی خود را برای خریدن مواد شیمیایی، مواد بیولوژیک، لامای آماده و وسایل یک بار مصرف در نظر می‌‌گیرند؛ یعنی از بودجه ناچیز حوزه پژوهش بیشتر صرف خرید تجهیزات شده که این وسایل نیز در خدمت آموزش است.
وی ادامه داد: دانشجویان از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها استفاده پژوهشی نمی‌کنند و تنها واحد درسی خود را به صورت نمادین در فضای آزمایشگاهی می‌گذرانند.
حجازی با بیان اینکه بیشتر دانشجویان دانشگاه‌ها در مقطع کارشناشی تحصیل می کنند، گفت: دانشجویان در مقطع تحصیلی کارشناسی عملاً فعالیت پژوهشی انجام نمی‌دهند؛ زیرا اولا استادان از آنها طلب نمی‌کنند و دوما در طرح درس‌ها برای پژوهش واحدی در نظر گرفته نشده است.
معاون پژوهش بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی درباره جایگاه پژوهش در تحصیلات تکمیلی بیان کرد: فعالیت‌های پژوهشی که دانشجویان مقطع ارشد و دکتری انجام می‌دهند، متاسفانه در ارائه پایان نامه خلاصه می‌شود. به این معنا که پایان نامه ارشد و رساله دکتری تنها فعالیتی است که جنس پژوهشی دارد.
وی درباره آسیب‌شناسی حوزه پژوهش در دانشگاه‌ها از منظر استادان عنوان کرد: متاسفانه برخی از دانشگاههای کشور هیچ گرنت یا پژوهانه‌ای در اختیار استادان قرار نمی‌دهند تا استادان براساس استعدادها و تخصص و علایق خود حوزه پژوهشی را انتخاب کند و به تحقیق و پژوهش بپردازد.
به گفته حجازی؛ پایان‌نامه ارشد و رساله دکتری باید در راستای پاسخ دادن به سوالات پژوهشی و نیازهای پژوهشی کشور باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه پایان‌نامه و رساله دارای آسیب‌هایی است، گفت: این طرح پژوهشی که هزینه و وقت دانشجو را به خود اختصاص می‌دهد در حقیقت امر از نظر کیفیتی و علمی نازل است که منجر به تولید مقاله علمی و پژوهشی نمی‌شود.
معادل‌سازی پایان‌نامه برای دانشگاه و دانشجو آسیب‌زا است
وی با انتقاد از نگاه دست دومی دانشگاه‌ها به حوزه پژوهش عنوان کرد: برخی از مسئولان دانشگاه‌ها به دنبال پیاده‌سازی طرحی هستند که دانشجوی دوره تحصیلات تکمیلی نیاز به گذراندن واحد پایان نامه نداشته باشد و معادل آن را واحد درسی بگذراند. این بدان معناست که دانشجو از مقطع ارشد فارغ‌التحصیل می‌شود؛ اما از لحاظ پژوهشی در حد یک دانشجوی کارشناسی باقی مانده است.
حجازی ادامه داد: برخی از مسئولان آنقدر برای انجام طرح‌های پژوهشی مانع ایجاد می‌کنند که در اواخر سال بودجه پژوهشی اضافه می‌آید و در انتهای سال این بودجه باقی مانده صرف برنامه‌هایی می‌شود که در عمل کارایی لازم را ندارد. به عنوان مثال در انتهای سال همایش، کنگره و کنفرانس‌ها به شکل قارچ‌گونه‌ای در پایان سال افزایش می‌یابد.
معاون پژوهش بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی افزود: در 3 یا 6 ماهه اول سال تعداد کنفرانس‌ها و سمینارهای بسیاری نداریم، البته تعطیلی دانشگاه‌ها و عدم اختصاص و پرداخت بودجه پژوهشی به دانشگاه‌ها نیز تاثیرگذار بوده؛ اما دلیل اصلی اضافه بودجه برای مدیران پژوهش است.
با تاکید بر ایجاد انگیزه پژوهشی در دانش‌آموزان در مقطع دبیرستان و گفت: انگیزه پژوهشی باید حداقل در دوران دبیرستان در دانش‌آموزان ایجاد شود و در دوره کارشناسی از آنها فعالیت‌های پژوهشی توسط استادان مطالبه شود.
حجازی درباره موضوعات و عناوین پایان‌نامه‌ها بیان کرد: متاسفانه دانشجویان تنها برای فارغ‌التحصیل شدن و گرفتن مدرک اقدام به تهیه پایان‌نامه می‌کنند که در نهایت منجر به انباشت پایان‌نامه‌های بی‌کیفیت در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها می‌شود. در حالی که پایان‌نامه‌ها یا رساله‌ها باید برای حل مشکلات و معضلات راهکار پیشنهاد دهند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: از زمانی که ارائه مقاله در مقطع تحصیلی ارشد حذف شده است، دانشجویان در دوره دکتری به دنبال موضوعاتی برای طرح پژوهشی خود هستند که منجر به تولید علم نمی‌شود و هیچ کاربردی برای دانشگاه و جامعه ندارد.
وی با انتقاد از بی‌انگیزگی دانشجویان و برخی از استادان برای انجام پژوهش خاطرنشان کرد: در حال حاضر دانشجویان دانشگاههای کشور دغدغه و انگیزه لازم برای انجام فعالیت‌های پژوهشی را ندارند. اگر پژوهانه به استادان تعلق گیرد شاید موتور پژوهش در دانشگاه‌ها روشن و نیازهای پژوهشی کشور برطرف شود.
حجازی ادامه داد: یکی از دلایل مغفول ماندن حوزه پژوهش در کشور، کاربردی نبودن پژوهش‌ها در دانشگاه‌هاست. در واقع موضوعات پژوهشی براساس نیازهای روز کشور نیست و اگر پژوهشی در کشور انجام شود از آن درست و بهینه استفاده نخواهد شد.
معاون پژوهش بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اینکه روی کاغذ وضعیت دانشگاههای کشور از لحاظ زیرساخت و فضای آزمایشگاهی مناسب است، گفت: در واقعیت به لحاظ تجهیزات به شدت مشکل داریم و بسیای از لوازمی که در آزمایشگاه‌ها لازم است در دانشگاههای کشور وجود ندارد.
تجهیزات آزمایشگاهی در انحصار برخی از استادان
وی ادامه داد: اگر فضا و آزمایشگاه مجهزی در دانشگاهی وجود نداشته باشد، متاسفانه سازوکار استفاده از این آزمایشگاه‌ها که اجازه کار تحقیقاتی را به دانشجویان نمی‌دهند. به عنوان مثال دانشجویی اگر بخواهد در یک حوزه خاص نظیر آلودگی پژوهش کند، باوجود فضای آزمایشگاهی به دلایل نامعلوم اجازه استفاده از آزمایشگاه به دانشجویان داده نمی‌شود و دانشجو باید نمونه‌های خود را در آزمایشگاه غیردانشگاهی مورد آزمایش قرار دهد.
حجازی در پایان خاطرنشان کرد: آزمایشگاه‌ها و فضا‌های کارگاهی در برخی از دانشگاه‌ها در اختیار دانشجویان و استادان قرار داده نمی‌شود و افرادی که از طریق رانت‌ها و رابطه‌ها پژوهانه‌هایی را از صنعت دریافت کردند، تنها از این تجهیزات استفاده می‌کنند.
انتهای پیام/
