به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، حبیبه رحیمیان: پژوهشگاه هوا- فضا از سال ۱۳۷۵ در راستای توسعه دانش و فناوری در حوزه مهندسی هوافضا توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پایه‌گذاری شد. این پژوهشگاه از بدو تأسیس در راستای رفع نیازهای پژوهشی ایران در زمینه هوا و فضا و ایجاد ارتباط مؤثر با صنایع مرتبط، فعالیت داشته‌ است.

در حقیقت پژوهشگاه هوا-فضا از مهم‌ترین مراکز پژوهشی در توسعه بخش‌های مختلف برنامه فضایی کشور محسوب می‌شود و محققان این مرکز تا به امروز گام‌های بزرگی در بومی‌سازی فناوری‌های فضایی برداشته‌اند.

در همین رابطه گفت‌گویی را با «فتح‌الله امی» رئیس پژوهشگاه هوافضا ترتیب دادیم تا با دستاوردهای این پژوهشگاه بیشتر آشنا شویم.

پژوهشگاه هوافضا از زمان تاسیس تاکنون چه دستاوردهایی داشته است؟

پژوهشگاه هوا-فضا در حوزه کاربردی توسعه فناوری و توسعه مرزهای دانش فعالیت مستمر دارد به طوری که در توسعه مرزهای دانش مقالات متعددی در مجلات علمی معتبر منتشر شده؛ تا جایی که ایران در این عرصه از جایگاه 42 به مقام 13 بین‌المللی رسیده است. همچنین در منطقه و خاورمیانه شمال افریقا مقام اول و در آسیا بعد از ژاپن، چین، هند، کره جنوبی مقام 5 را کسب کرده‌ایم.

در بحث علوم هوا-فضا جزء کشورهای موفق هستیم؛ اگر با همین روال به سرعت خود ادامه دهیم در آینده موفقیت‌های بیشتری را به دست خواهیم آورد. ما از لحاظ فناوری هوا-فضا در شرایط دهه‌های 1960 و 70 جزء کشورهای توسعه یافته هستیم، لذا کارهای فناوری ما در سطح ملی بسیار ارزشمند است ؛ اما در عرصه رقابت در سطح بین الملل با مشکلاتی مواجه هستیم. هم اکنون در پژوهشگاه هوا-فضا چند طرح ملی منطبق بر سند هوا-فضا در حال انجام است. ماموریت ما در پژوهشکده اعزام انسان به فضاست. تاکنون 8 پرتاب در زمینه پرتاب موجود زنده به فضا انجام شده و آخرین پرتاب ما پرتاب دو میمون به فضا بود که با موفقیت به زمین برگشتند. پس از آن طرح ای وان (E 1) بود که قرار بود برای پرتاب زیرمداری انسان آماده شود. بر اساس مواد و مطالب فصل 5 سند جامع توسعه هوافضای کشور باید تا سال 1404 انسان از خاک کشورمان به فضا پرتاب شود

طرح های دیگری هم در این سند اشاره شده از جمله پرتاب برخی ماهواره ها که تا سال 1404 باید به مدار 36 هزار کیلومتر پرتاب شود. هم اکنون در حال شبیه سازی اعزام انسان به فضا هستیم به طوری که طراحی کپسول حامل انسان به اتمام رسیده و منتظر تخصیص اعتبار اجرای طرح هستیم. پروژه پرتاب انسان به فضا صدها تکنولوژی را در کنار خود رشد می‌دهد و از سرریز فناوری‌های نوین که در این طرح انجام می‌شود، بخش خصوصی بهره می‎برد. همچنین در تمامی کشورهایی که انسان به فضا پرتاب کرده‌اند مانند شوروی سپس آمریکا، کشورهای اروپایی، هند، چین و ژاپن دولت سرمایه‌گذاری کرده است.

می توان گفت؛ پژوهشگاه هوافضا طی 23سال فعالیت 239 طرح انجام داده که از این تعداد 142 طرح‌ مستقل صنعتی ، 42 پروژه خاتمه یافته در بخش توسعه فناوری و 145 پروژه خاتمه یافته در حوزه پژوهشی و تحقیقاتی است.

عمده فعالیت‌ها و دستاوردهای پژوهشگاه هوافضا در هفته پژوهش چه موضوعاتی بوده است؟

هفته پژوهش و فناوری فرصتی است برای ارائه دستاوردهای پژوهشگران و پژوهشگاه‌ها. ما امسال ساخت آزمایشگاه فضایی را داشتیم که این طرح در هفته پژوهش به عنوان طرح برتر شناخته شد. قرار است تمام مجموعه‌های هوافضا قبل از ارسال به فضا تست دینامیک انجام دهند و این آزمایشگاه برای اولین بار در کشور ساخته شده است. این آزمایشگاه فضایی مقدمه‌ای برای رسیدن به ایستگاه فضایی است که اگر با موفقیت انجام شود می توانیم به ایستگاه فضایی بین‌المللی برسیم. اکنون یک ایستگاه بین المللی در فضا است که شش کشور هم‌پیمان شدند تا این آزمایشگاه فضایی را در فضا قرار دهند. همچنین در پژوهشگاه هوایی موفق به طراحی هواپیمای 8 نفره شدیم، البته این کار را با کسب مجوز (D.O.A) از سازمان هواپیمایی کشوری انجام دادیم.

پژوهشگاه هوافضا در بخش ایمنی و استانداردها چه اقداماتی را انجام داده است؟

در پژوهشکده ایمنی استاندارد طرح ملی را برای انجام قوانین پرواز پهپادها در دستور کار داریم چرا که در آینده پهپادها فضای کشور را فراخواهند گرفت و حرکتشان در فضا قابل مشاهده است؛ هرچند ما نیاز به این قوانین برای حرکت پهپادها داریم.

وظیفه پژوهشگاه تجاری‌سازی تکنولوژی نیست بلکه توسعه مرزهای دانشی است و بخش خصوصی از این دانش استفاده می‌کند. در حال حاضر پژوهشگاه ۳ پروژه دارد که تا سطح تکنولوژی ۳و ۴ (۴و۳TRL) از ۹ سطح تکنولوژی پیش رفته است. اما اگر بخواهیم به TRL۹ برسیم که کاملا محصول تولید شود، نیاز به بودجه است. شورای عالی فضایی پروژه‌های فضایی، طرح‌های کلان و اعتبارات را تعیین می‌کند و سازمان برنامه و بودجه ملزم به تامین اعتبارات می‌شود.

پژوهشگاه هوافضا برای افق 1404چه برنامه‌هایی را در دستور کار خود قرار داد؟

پژوهشگاه هوا-فضا برای افق 140 برنامه کلیدی را در اولویت کاری خود قرار داده است. دستیابی به جایگاه اول منطقه، انجام ماموریت های فضایی سرنشین دار و قراردادن انسان در مدار که جز دستور کار ماست. طراحی و ساخت و پرتاب و بهره داری در مدارزمین آهنگ که 36 هزار کیلومتر است که این طرح به عهده پژوهشگاه فضایی وابسته به وزارت ارتباطات است. موضوع دیگر پرتاب زنجیره ماهواره‌هایی که موقعیت‌یابی وناوبری در سطح زمین را دارد. باید سیستم موقعیت ملی در این عرصه طراحی کنیم و این خود کار بزرگی است.

همچنین در زمینه هوایی تبدیل شدن به قطب منطقه‌ای و دارای جایگاه برجسته جهانی با استفاده از توان علمی و فناوری دانشگاه‌ها و مراکزعلمی و صنعتی، توسعه طراحی و تولید هواپیمای جت منطقه ای 100و 150 نفره و هواپیماهای هوانوردی عمومی متناسب با نیازهای کشور و بازارهای جهانی، طراحی و تولید بالگرد متوسط و نیمه سنگین، خدمات تعمیر و نگهداری و ارتقای هواگردها، طراحی و تولید موتورهای مینی توربوجت، توربوفن سبک،توربوفن سنگین، توربوکمپرسورهای گازی با ظرفیت 1 الی10 مگاوات، طراحی، توسعه و ساخت سیستم های اویونیکو، تولید علم و فناوری و منابع انسانی، حضور موثر در هوانوردی جهانی با تبدیل فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره) به دومین قطب هوانوردی در منطقه، ایجاد ظرفیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جهت تحقق ترافیک هوایی50 میلیون مسافر و 550 هزار تن بار داخلی و 50 میلیون مسافر و 950 هزار تن بار در سطح بین الملل و ترانزیت، دستیابی به استانداردها و شاخص‌های ایمنی و کیفیت و خدمات پروازی در سطح بالاتر از میانگین جهانی از جمله برنامه‌های اجرایی تا افق 1404 است. برای رصد کردن حوادث و بالایای طبیعی از ماهواره سنجش از را دور برای کسب اطلاع و جمع‌آوری دیتاها اقدام کردیم.

در حوزه پرتاب کاوشگرها پژوهشگاه هوافضا چه کارهایی انجام داده است؟

هر نوع پرتاب باید با مجوز شورای امنیت باشد ما چندین سال است که موفق به پرتاب کاوشگر نشدیم و هنوز نتونستیم مجوز بگیریم البته دو کاوشگر آماده پرتاب داریم.

در حال حاضر چه تعداد شرکت دانش بنیان با پژوهشگاه هوافضا فعالیت می‌کند؟

برای اولین بار در کشور مرکز رشد هوافضا را در پژوهشگاه تاسیس کردیم که 40 شرکت دانش بنیان در آن فعالیت می کنند که دستاوردهای قابل توجهی داشتند. همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان روی سیستم‌های هوایی، پهپادها کارهای موفقی داشتند. بنابراین بهترین مکان برای دانشگاه‌ها مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان است که طرح‌ها را ارائه دهند. تعداد مقالات آی اس آی بالغ بر 72 مقاله در سال گذشته بود که در مجله‌های بین المللی چاپ شده است.

ما چند نوع همکاری (طرح، استاد و دانشجوی مشترک) با دانشگاه ها داریم که به صورت مشارکتی طرح‌های کلیدی را انجام می‌دهند. بنابراین توصیه می کنم به فناوری هوافضا بیشتر توجه کنند چون درآینده نیازما برای حمل و نقل هوایی زیاد است ما در عرصه فضایی هم به اقتدار ملی خواهیم رسید.

انتهای پیام/