شفافیت یکی از اهرم‌های کنترل‌کننده فساد است

یک اقتصاددان گفت: یکی از دلایل بروز فساد در کشور ما و در همه جای جهان مسئله شفافیت و عدم دسترسی آزاد به اطلاعات است.

به گزارش گروه علم وفناوری ایسکانیوز، حسین راغفر اقتصادددان در نشست نقد و اندیشه با موضوع «شفافیت و فساد ستیزی در فضای مجازی» فساد را محصول مجموعه‌ای از نابسامانی‌ها دانست و گفت: فساد فی ذاته وجود خارجی ندارد مگر اینکه نابسامانی‌ها به ظهور و بروز آن کمک کند. درعین‌حال شفافیت می‌تواند یکی از اهرم‌های کنترل‌کننده فساد باشد. طبیعتاً یکی از دلایل بروز فساد در کشور ما و در همه جای جهان مسئله شفافیت و عدم دسترسی آزاد به اطلاعات است.

وی بابیان اینکه شفافیت و به دنبال آن فشار افکار عمومی یکی از عوامل اصلی مقابله با فساد است گفت: در همه جای جهان رسانه‌ها می‌تواند در ایجاد شفافیت و کنترل فساد نقش مهمی حتی مهم‌تر از نهادهای حکومتی دارند.

این استاد دانشگاه افزود: وقتی مسائلی درباره فساد در برخی حوزه‌های عمومی مطرح می‌شود عموماً هیچ‌گونه واکنشی از سوی نهادهای رسمی مسئول شاهد نیستیم اما به‌محض اینکه این مسئله رسانه‌ای می‌شود و به‌نوعی در رسانه‌ها و به‌خصوص در فضای مجازی که کنترل‌های حکومتی و سانسورها روی آن وجود ندارد منعکس شد دستگاه‌های حکومتی وارد عمل می‌شوند.

با کنترل ریشه‌های نابسامانی‌ها فساد هم در جامعه کنترل می شود

راغفر ادامه داد: این نشان می‌دهد که نقش رسانه‌ها به‌ویژه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در کنترل رفتارها و کنترل نابسامانی‌ها خیلی مهم است و طبیعتاً اگر ریشه‌های نابسامانی‌ها کنترل و محدود شوند فساد هم در جامعه کنترل و محدود خواهد شد. منتهی این منوط به این است که وقتی فسادی افشا شد دستگاه قضایی چگونه برخورد کند.

وی با تأکید بر اینکه اگر برخورد قضایی متناسب با مسئله فساد نشود، این فساد می‌تواند تبدیل به یک شبکه شود گفت: عموماً شاهد بوده‌ایم که اگر یک مقامی در کشور دچار انحراف شد او به‌تنهایی در بروز فساد نقش نداشته است بلکه شبکه‌ای از افراد در درون نظام تصمیم‌گیری او را همراهی کرده‌اند و شبکه فسادی را تشکیل داده‌اند. وقتی هم که این شبکه‌ها افشا می‌شوند شاهد برخورد قاطع با آن نیستیم که همین امر عملاً مشوق فسادهای بعدی خواهد بود.

این اقتصاددان افزود: گسترش فساد و عدم برخورد مناسب باعث می‌شود که به‌تدریج مهم‌ترین سرمایه یک حکومت که اعتماد عمومی است دچار خدشه شود و این پدیده‌ای است که در 14 سال گذشته شاهد رشد آن در کشور هستیم.

وی بابیان اینکه به جرات می‌توان گفت که در دهه اول انقلاب فساد در کمترین درجه خود بوده است گفت: علتش هم این است که بخش قابل‌توجه‌ای از کنترل فساد بازمی‌گردد به کارکرد نهادهای کنترل فساد. در جامعه‌ای که نهادها عملاً خیلی کارکرد اساسی ندارند نقش افراد می‌تواند خیلی تعیین‌کننده باشد؛ کیفیت و اهداف افرادی هم که در دهه اول انقلاب مسئولیت‌های اجرایی را پذیرفته بودند بسیار متفاوت از با افراد در دهه‌های بعدی بودند و آن‌ها نقش ویژه‌ای در کنترل فساد داشتند.

این استاد دانشگاه افزود: در حال حاضر بسیاری از کسانی که در سال‌های اخیر در حوزه مسئولیت اجرایی قرارگرفته‌اند حافظ منافع حزبی، گروهی و شخصی خودشان هستند تا منافع مردم.

راغفر درباره نقش رسانه‌ها و فضای مجازی در موضوع مبارزه با فساد گفت: رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های رسمی به‌جای آنکه توزیع‌کننده اطلاعات باشند تبدیل‌شده‌اند به کنترل‌کننده اوضاع؛ بنابراین رسانه‌های رسمی اطلاعاتی توزیع نمی‌کنند که آگاهی ایجاد کند بلکه اطلاعاتی توزیع می‌کنند که جامعه را آن‌طور که می‌خواهند کنترل کنند.

وی افزود: به همین دلیل فضای مجازی چون محدودیت‌های رسانه‌های رسمی را ندارد می‌تواند امکان اطلاع‌رسانی به‌گونه‌ای را پیدا کند که منجر به افزایش نارضایتی شود و این نارضایتی ناشی از تفاوت بین انتظارات و ظرفیت‌های جامعه است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: وقتی تزریق انتظارات بیش از ظرفیت جامعه باشد همیشه یک نوع احساس نارضایتی و ناامیدی در جامعه شکل می‌گیرد و حتی باعث می‌شود که مردم زندگی خود را با مردم دیگر کشورها مقایسه کنند و یک تصویر غیرمنصفانه از جامعه ایجاد می‌شود. درحالی‌که حداقل فساد تنها محدود به جامعه ما نیست و جوامع دیگر هم درگیر آن هستند و اساساً جامعه بدون فساد در جهان وجود ندارد.

وی در ادامه با تأکید بر اینکه در مسئله مبارزه با فساد باید به ریشه‌ها پرداخت که یکی از آن ریشه‌ها گسترش نابرابری‌ها است گفت: با رشد نابرابری‌ها با خصوص در 14 سال گذشته شاهد رشد وحشتناک مفاسد اخلاقی، ناهنجاری، فرار مغزها و بسیاری از پدیده‌های ناهنجار هستیم که همه آن‌ها اشکال دیگر شورش است اما کسی به این شورش‌ها توجه نمی‌کند.

مردم ظرفیت‌ تحمل نابرابری‌ها را از دست ‌داده‌اند

راغفر افزود: مردم ظرفیت‌ تحمل و مقاومتشان نسبت به نابرابری‌ها را از دست ‌داده‌اند. این در شرایطی است که برای آن‌ها فضای اعتراض هم ایجاد نکرده‌ایم. وقتی هم فضای رسمی اعتراض ایجاد نمی‌کنیم فضای مجازی تبدیل می‌شود به محلی برای بروز خشم و اعتراض و نارضایتی و عده‌ای هم روی این موج‌سوار می‌شوند تا به نارضایتی‌ها دامن بزنند.

لیلاز درباره اینکه آیا فضای مجازی با توجه به آزادی علمی که در آن وجود دارد این امکان را دارد که تبدیل به ابزاری برای انتقام‌گیری گروهی و جناحی تبدیل شود با تأکید بر اینکه «برای این فضای مجازی قید نگذاریم» گفت: باید در نظر داشته باشیم ما در ابتدای دوران یک تکنولوژی جدید و بی‌سابقه اطلاع‌رسانی هستیم. بعد از یک دوران انحصار رسانه‌ای مردم به این نتیجه رسیده‌اند که آنچه دلشان می‌خواهد از طریق فضای مجازی بدون کمترین محدودیتی می‌توانند بیان کنند. اگر فرصت بروز و فعالیت در این فضا بدون هیچ دخالت و محدودیت دولتی داده شود، آتش‌فشانی که ناشی از نوظهور بودن این پدیده است فروکش خواهد کرد بنابراین نباید نسبت به فضای مجازی ترس و نگرانی داشت.

وی افزود: من می‌گویم بگذاریم این فضای مجازی راه خودش را برود. البته چه بخواهند چه نخواهد راه خودش را می‌رود. با کمک فضای مجازی باید به سمت اصلاح ساختارها و رانت زدایی و انحصار زدایی برویم. از سوی دیگر نیازمند یک انسجام حداقلی در کشور هستیم. در شورش‌های آبان ماه مردم، معترض به افزایش قیمت بنزین نبودند. مردم معترض به فساد، ناکارآمدی و عدم انسجام درون حکومت بودند.

سپس راغفر با تأکید بر اینکه بسیاری از قوانین حاکم بر کشور فسادزا است گفت: همین‌الان طرح حذف معافیت‌های مالیات بر ارزش‌افزوده مناطق آزاد در مجلس مطرح است. وقتی دولت پول ندارد این چه قانونی است که در حال بررسی و تصویب است؟ قطعاً افرادی که صاحب منافع هستند دنبال این قوانین هستند. این هم به این دلیل است که هیچ نظارتی بر مجلس نه از بیرون و نه از درون وجود ندارد.

وی افزود: مثلاً در پرونده فساد 3 هزار میلیارد تومانی نام تعدادی از نمایندگان مجلس مطرح شد اما هیچ اتفاقی برای آن‌ها نیفتاد چراکه این نمایندگان عضوی از یک شبکه قدرت بودند. آن نمایندگان‌ هم‌اکنون آزادانه یا در مجلس یا در سمت‌های دیگر حضور دارند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: ما در کشور قوانینی وضع می‌کنیم که هم فسادزا است و هم نابرابری ایجاد می‌کند و هم شرایطی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود دولت برای کسری بودجه خود به اقداماتی همچون افزایش نرخ انرژی متوسل شود که می‌تواند زیان آفرین باشد.

راغفر هم در خاتمه تنها راه‌حل مبارزه با فساد را تغییر اساسی در نوع نگاه به اقتصاد و سیاست‌های اقتصادی دانست و گفت: نظام تصمیم‌گیری ما دچار یک نوع روان‌پریشی در تصمیمات است. از سویی می‌خواهد ارزش‌های اسلام و انقلاب را ترویج کند و از سوی دیگر فردگرایی و دنیاطلبی را ترویج عملی می‌کند. طبیعی است که این نظام جامعه را سوق می‌دهد به سمت جلب دنیاپرستی و برنده شدن به هر قیمتی و فساد هم پیامد این روان‌پریشی است که در نظام تصمیم‌گیری ما وجود دارد.

انتهای پیام/

کد خبر: 1056699

وب گردی

وب گردی