ایسکانیوز - گروه فرهنگی - حسام آبنوس: پنجمین دوره جشنواره ملی اسباب‌بازی این روزها در مرکز آفرینش‌های هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حال برگزاری است تا فرصتی باشد برای دیده شدن و معرفی محصولات سرگرمی که تولیدکندگان ایرانی دست به خلق آنها زده‌اند. محیطی که می‌تواند حلقه‌ای باشد میان تولید کننده و مصرف‌کننده تا از این طریق هم مصرف‌کننده بداند چه محصولاتی توسط تولیدکننده داخلی وجود دارد و هم تولیدکننده‌ها بدانند نیازها مصرف‌کنندگان در زمینه اسباب‌بازی و سرگرمی چیست؟
عموما اینگونه است که وقتی حرف از اسباب‌بازی و سرگرمی می‌شود توجه‌ها سمت کودکان و نوجوانان می‌رود زیرا این گروه بیشترین نیاز را به بازی و سرگرمی دارند هرچند بزرگسالان نیز می‌توانند از بازی‌ها و سرگرمی‌ها استفاده کننده و اصطلاحا مخاطب اسباب‌بازی‌ها باشند ولی آنچه عیان است نکته‌ای است که پیش‌تر ذکر شد آن هم اینکه کودکان و نوجوانان اصلی‌ترین مخاطب اسباب‌بازی‌ها هستند.
*بزرگسالان زورشان بیشتر بود
اولین نکته‌ای که در این جشنواره و نمایشگاه توجه برانگیز است، جای خالی اسباب‌بازی‌ها و ابزار سرگرمی مختص کودکان است. به این معنا که ابزار سرگرمی عرضه شده (اگر از اسباب‌بازی‌هایی مانند ماشین، عروسک و ... صرف‌نظر کنیم) بیشتر مناسب گروه‌های سنی جوانان و بزرگسالان بود و کودکان و خردسالان سهم کمتری دارند. (آنچه گفته می‌شود بر اساس مشاهده میدانی است.) هرچند اگر با تعریف «کودکی» که آن را بین 3 تا 12 سال در نظر می‌گیرند بخواهیم اظهارنظر کنیم مقداری این کفه تغییر وضعیت می‌دهد و اوضاع بهتر می‌شود. هرچند همچنان جای اسباب‌بازی‌های مناسب خردسالان در این جشنواره خالی است و به نظر می‌رسد تولیدکنندگان روی گروه سنی فوق و بزرگسالان تمرکز بیشتری دارند و کمتر به گروه‌های سنی خردسال که نیاز بیشتری به بازی و اسباب‌بازی دارند توجه شده یا حداقل حضور کمرنگی در این جشنواره داشتند.
*فکری‌های رومیزی برنده‌اند
نکته دیگر پررنگ بودن بازی‌های فکری است. بازی‌های فکری از یک جهت زمینه رشد ذهنی و فکری افراد را فراهم می‌کند ولی برخی از آنها یا یک‌بار مصرف است یعنی به محض حل شدن معمای آنها دیگر جذابیت ندارد، یا اینکه کمتر جنبه سرگرمی دارد و برای فعالیت ذهنی مناسب است و در اوقاتی که افراد احتمالا نیاز به سرگرمی دارند، به کار نمی‌آیند. در کنار آن باید بازی‌های رومیزی (بازی‌های صفحه‌ای) را نیز اضافه کرد که مخاطب نوجوان ارتباط بهتری با آنها برقرار می‌کند و کودکان توانایی استفاده از آنها را به دلیل پیچیده بودنشان ندارند. در واقع تولیدکننده‌ها همانطور که بالاتر گفته شد ترجیح می‌دهند بیشتر روی گروه‌های نوجوان و بزرگسال سرمایه‌گذاری کنند و از تولیداتی که خردسالان مخاطب آنها هستند فاصله دارند. هرچند در همین بخش هم کمتر شاهد بومی بودن هستیم و این نکته ناشی از ضعف حوزه مطالعات حوزه بازی و سرگرمی است و بازی‌ها بیشتر نمونه‌‌های ایرانی شده برخی بازی‌های مشهور خارجی است. حتی بازی‌هایی که نیازمند تحرک و فعالیت بدنی کودکان باشد به نسبت بازی‌های فکری کمتر بود هرچند نمونه‌هایی به چشم می‌خورد که نیازمند حمایت بیشتر بودند.
*سایه سود بر سر مطالعات بازی
مطالعات حوزه بازی و سرگرمی مسئله‌ای است که صاحب‌نظران به آن تاکید می‌کنند ولی خیلی جدی گرفته نمی‌شود و تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند به بازگشت سرمایه خود فکر کنند به همین خاطر است که کمتر به نیازهای احتمالی مخاطبان توجه می‌شود و اقتصادی‌سازی‌شده دست به تولید سرگرمی می‌زنند. شاید این نکته که می‌گویند اسباب‌بازی‌هایی که بابت آنها پول صرف می‌شود کمتر از سوی کودکان مورد توجه قرار می‌گیرد، عامل مهمی باشد در اینکه تولیدکنندگان به مخاطبانی فکر کنند که با آگاهی دست به انتخاب می‌زنند و خردسالان طبیعتا در این دسته قرار نمی‌گیرند زیرا والدین نقش مهمی در انتخاب ابزار سرگرمی آنها دارند، همچنین وسایل خانه و محیط در جذب کودکان موفق‌تر از اسباب‌بازی‌ها هستند و این می‌تواند دلیل خوبی برای کم‌توجهی به این گروه سنی باشد.
*تنها بازی کنید!
از دیگر بخش‌های این جشنواره که در قیاس با بخش‌های دیگر کمتر مورد اقبال بود، بخش ترویجی بازی‌ها بود که به دلیل دور بودن از محل اصلی جشنواره کمتر دیده می‌شود در حالی که این بخش، اثر بیشتری در موفقیت تولیدکنندگان می‌تواند داشته باشد. می‌گویند بچه‌ها تا سنین پیش از مدرسه به سه چیز نیاز دارند: بازی، هم‌بازی و اسباب‌بازی. به عبارتی هم‌بازی از نان شب هم برای کودک واجب‌تر است و نکته‌ای که در بازی‌های عرضه شده به چشم نیامد توجه به روحیه بازی‌های گروهی و جمعی بود (اگر بازی‌های نوجوان و بزرگسال را جدا کنیم و به بازی‌های کودکان توجه کنیم) از این منظر باز هم به نظر می‌رسد که همچنان جای مطالعات حوزه بازی در میان تولیدکنندگان شدیدا خالی است و صرفه اقتصادی و سودآور بودن بر سایر موضوعات سایه انداخته است.
*سلبریتی‌ها اسباب‌بازی نمی‌خواهند!
در نشست خبری این جشنواره به جای خالی حمایت دولتی از اسباب‌بازی اشاره شده بود، آنچه در بازدید از نمایشگاه به چشم می‌آمد جای خالی این حمایت‌ها بود. در واقع اگر دولت و نهادهای فرهنگی وابسته به حاکمیت در این عرصه وارد شوند، می‌توانند زمینه درآمدزایی و اشتغال‌زایی را فراهم کنند و هم در تربیت نسل‌های آینده نقش‌آفرینی کنند. اسباب‌بازی به عنوان یک کالای استراتژیک و صنعت پول‌ساز کمتر در کانون توجه است. گمانه‌ای که می‌توان زد این است که شاید اگر سلبریتی‌ها به این حوزه توجه نشان دهند بسیاری از مدیران برای جلب حمایت آنها و گرفتن چندعکس یادگاری هم که شده در این زمین وارد شوند! اما نباید فراموش کنیم بازی و سرگرمی نقش بسیاری در ساخت آینده دارد و با هرچه پرشور برگزار شدن چنین رویدادهایی می‌توان شاهد اتفاقات بهتری در زمینه رشد فرهنگی و تربیتی نسل‌های بعدی باشیم. در واقع سرمایه‌گذاری در زمینه اسباب‌بازی به اندازه ساخت مدرسه اهمیت دارد.
انتهای پیام/