به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز- سارا طاهری؛ طرح پایش (پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکهای) آذر ماه سال گذشته در دانشگاه آزاد اسلامی راهاندازی شد تا با آشتی بین دانشگاه و جامعه و بهره گیری از توان علمی استادان و دانشجویان، به حل مسائل مهم اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور کمک کند.
حالا یک سال از راهاندازی این سامانه میگذرد، طرح پایش این روزها وارد مرحله عملیاتی شده و از حدود سه هفته پیش دانشجویان در نظام موضوعات شروع به کار کردند.
به اعتقاد محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی عملیاتی شدن طرح پایش حرکتی ملی است که دانشگاه را در پژوهش مسئلهمحور پیشگام کرده است.
اما از آن جایی که پایش طرح جدیدی بود و پیش از این نمونه آن در هیچ دانشگاهی وجود نداشت، از همان ابتدای راهاندازیاش، دانشجویان و استادان با حجم زیادی از سوالات و ابهامات روبرو شدند. این که به طور مثال آیا امکان پرداختن به یک موضوع توسط چند دانشجو وجود دارد یا خیر یا این که امکان بهروزرسانی موضوعات وجود دارد یا نه!
محمد علی اکبری رئیس دبیرخانههای علمی و مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در طرح پایش در گفت و گوهای قبلی خود با ایسکانیوز به بسیاری از این ابهامات پاسخ گفته بود؛ همچنین سلسله گزارشهای زیادی نیز در خصوص این ابهامات منتشر شد. علیاکبری در گفت و گوی دیگری به ابهامات جدید دانشجویان پاسخ گفت.
مشروح این گفت و گو را در زیر میخوانید:
دانشجو چگونه میتواند استاد راهنمای صنعتی خود را انتخاب کند؟ خود فرد میتواند استاد مشاور را از میان فعالان صنعتی پیشنهاد دهد؟
اگر به ساز و کار دانشگاه توجه کنید استادراهنما معمولاً استاد مشاور را تعیین میکند و دانشجو چنین امکانی ندارد؛ الان هم همان مکانیزم وجود دارد اما در حال حاضر اجازه دادیم صنعت نیز داخل این سیستم قرار بگیرد. در واقع این اجازه را دادیم که در چارچوب برنامه علمی باشد و خارج از برنامه علمی این اجازه را نمیدهیم؛ به این معنا که استاد و مجری برنامه علمی در هر استان با هماهنگی یکدیگر برای پایان نامه مشاور تعیین کنند و به این صورت نیست که دانشجو را به سراغ این کار بفرستیم چرا که این اقدام کار دانشجویی را بسیار سخت می کند البته دانشجو میتواند پیشنهاد دهد.
یعنی دانشجو خود میتواند استاد مشاور را از میان فعالان صنعتی پیشنهاد دهد؟
بله؛ دانشجو میتواند پیشنهاد دهد و دبیرخانه برنامه علمی استان موضوع را بررسی و اگر استاد خوب باشد میپذیرند.
آیا انتخاب موضوع از نظام موضوعات پایش تضمینی برای اشتغال دانشجویان ایجاد میکند؟
وظیفه ما اشتغال دانشجویان نیست ولی وظیفه ما مهارت آموزی به دانشجویان است؛ بنابراین به طور مثال در برنامه ذوب آهن که روی سامانه پایش ثبت شد اگر دانشجویان، مشاوران خود را از ذوب آهن انتخاب کنند این شانس را دارند که بعدا در ذوب آهن شروع به کار کنند. به عبارتی طرح پایش تضمین شغلی برای دانشجویان ارائه نمیدهد اما شانس شغلی آنها را بالا میبرد.
یکی از مزایای طرح پایش که در ابتدا مطرح شد کمک به حل مسائل جامعه است؛ اگر بخواهیم به غیر از این مزیت مزایای دیگری را نام ببریم تا دانشجویان مجاب شوند موضوعات خود را از طرح پایش انتخاب کنند این مزایا چیست؟
این مزایا صرفا برای دانشجویان نیست و پایش برای دانشگاه و سازمان مرکزی نیز مزایای زیادی دارد؛ در واقع مزایا برای سیستم دانشگاه و سازمان است. به طور مثال شما فرض کنید ما با طرح پایش شبکه سازی کرده و میتوانیم دانشجویان و استادانی را که در این طرح کار کردند شناسایی کنیم. همچنین میتوانیم نظام موضوعاتی که روی آنها خوب کار شده را شناسایی کنیم و بعد از حدود یکسال کنفرانسها و سمینارهای را در این راستا برگزار کرده و استادان و دانشجویانی که در این موضوعات کار کردند را دعوت کنیم. همچنین میتوانیم دوستانی که در صنعت بودند را نیز دعوت کنیم تا دانشجویان و استادان با صنعتیها برخورد داشته باشند. این موضوع نیز میتواند پتانسیلی برای پیدا کردن شغل برای دانشجویان باشد و به دانشگاه نیز کمک میکند تا شبکه انسانی خود را بهتر بشناسد و بداند کدام هیئتعلمی و کدام دانشجو چه کاری انجام داده است.
جلوگیری از تقلب علمی یکی دیگر از مزایایی است که میتوان به آن اشاره کرد؛ به این دلیل که با اجرای طرح پایش از دانشجو یک پایاننامه خاص می خواهیم و هر پایان نامهای را قبول نمیکنیم. بنابراین تا حدودی جلوی تقلب را نیز میگیرد. از مزایای دیگر میتوان به کار اجتماعی اشاره کرد؛ به طور مثال کشور در ۴۰ سال گذشته سعی کرده نحوه ارتباط با صنعت را پیدا کند، ما نیز سعی میکنیم با این مدل ارتباط با صنعت را برقرار کنیم؛ یعنی مدیریت ارتباط با صنعت دانشگاه ها، باید در این مدل کار شود.
صنایع میگفتند اگر دانشجویان موضوع پایان نامه خود را در صنعت انتخاب کنند و گرهای از صنعت آنها را باز کنند به آنها کمک مالی میکنند. با توجه به قراردادهایی که واحدها با صنایع منعقد میکنند آیا کمک هزینه مالی به دانشجویان پرداخت میشود؟
جملهای که شما گفتید بسیار درست است؛ یعنی اینکه دانشجویان باید گرهای از صنعت باز کنند و اگر این گره باز شد ما از آنها حمایت مالی خواهیم کرد. اما مشکل این است که قبلا برخی از استادان دانشگاهها به صنعت رفته و نتوانسته بودند مشکلات صنایع را حل کنند؛ صنعت در آن زمان برای آنها هزینه کرد اما مشکلی از او حل نشد. الان این اعتماد مثل روز اول وجود ندارد تا بگوید از دانشجو حمایت مالی میکند، صنعت الان به دانشجو میگوید اول کار را انجام بده و اگر گره ای از مشکلات صنعت باز شد آن زمان حمایت مالی میکنم. الان ما نیز همین کار را میکنیم یعنی به صنعت میگوییم مشکل شما را حل میکنیم و اگر کارمان خوب بود از دانشگاه و دانشجویان حمایت مالی کن تا بتوانیم بقیه کارها را انجام دهیم. بنابراین در اوایل کار نمیتوانیم از صنعت انتظار داشته باشیم تا از دانشجویان حمایت مالی کند. البته ممکن است در تشویقیهایی که در هیئت رئیسه اعلام میکنیم چند درصد تخفیف به دانشجویان ارائه شود اما این موضوع نیز باید بررسی شود.
برخی از دانشجویان معتقدند برخی از استادان تسلطی به موضوعات علمی ندارند. برای ارتقای سطح علمی استادان و اشراف بر موضوع چه راهکاری دارید؟
برای ارتقای سطح علمی استادان نمیتوان کاری کرد و خود استادان باید تلاش کنند؛ اما میتوانیم کارهای موازی انجام دهیم؛ به طور مثال میتوان از اعضای هیئت علمی خارج از دانشگاه استفاده کرد یا با بنیاد ملی نخبگان قرارداد منعقد کرده تا برخی از دوستانی که از بنیاد ملی نخبگان فارغ التحصیل شده و نخبه هستند به ما کمک کنند. فقط در ابتدا باید ببینیم چند درصد از استادان با ما همکاری میکنند و اگر این اتفاق نیفتد مجبوریم از اطراف کمک بگیریم.
آیا دانشجو میتواند وسط اجرای طرح استاد راهنمای خود را در سامانه پایش تغییر دهد؟
شرایط همان شرایط قبلی دانشگاه است؛ به عبارتی اگر قبلاً میتوانست عوض کند الان نیز میتواند و ما کار خاصی در این فرآیند انجام ندادیم حتی دانشجو می تواند موضوع خود را در حین پژوهش تغییر دهد.
احتمال این وجود دارد که چارت آموزشی رشتهها با توجه به موضوعات تغییر کند؟ یعنی دانشجو واحدهای تکمیلی در راستای پژوهش خود پاس کند؟
بله این امکان نیز وجود دارد؛ روی این موضوع نیز کار خواهیم کرد اما الان برای این کار زود است شاید در یک سال آینده این کار را انجام دهیم.
با توجه به بدیع بودن طرح و نظام موضوعات آیا چاره ای اندیشیده شده که دانشجو از سنوات ارفاقی استفاده کند تا به هدف پژوهشی خود برسد؟
اگر به این نکته برخورد کنیم که سنوات آنها برای اینکه این کار را درست انجام دهد طول میکشد می توان این کار را نیز انجام داد. نظر ریاست عالیه دانشگاه بر این است که کار را جلو ببریم و هر کمکی نیز لازم باشد دریغ نخواهیم کرد بنابراین نظرمان این است تا از هر کاری که فرآیند را تسریع کند حمایت کنیم.
یکی از ابهامات و ترسهای دانشجویان این است که موضوعات کلی است و هیچ پیشینه پژوهشی برای آن وجود ندارد. در واقع در ابتدای طرح، دیتا و پژوهشهای قبلی در اختیار دانشجو نیست و دانشجویان میترسند پژوهششان به نتیجه نرسید . برای این ترس چه راهکاری دارید؟
برای دانشجوی فوق لیسانس چندان مهم نیست که پژوهش او به نتیجه برسد یا نرسد اما این موضوع برای دانشجوی دکترا بسیار مهم است. دانشجو در مقطع فوق لیسانس پژوهش را انجام داده و گزارش آن را ارائه میدهد. در دنیای واقعی نیز تمام پژوهشها موفق نیستند و بسیاری از آنها شکست خورده و تعداد کمی از آنها به نتیجه میرسند. بنابراین برای دانشجویان فوق لیسانس مشکلی وجود ندارد و نتیجه پژوهش آنها کافی است اما برای دانشجویان دکتری باید تمهیداتی را در نظر گرفت و بسیاری از موضوعات را برای آن ها تصحیح کنیم.
چرا چالش ها به صورت برنامه ای و حل مسئله است؟ چرا به صورت رشته به رشته موضوع تعریف نشد؟
چون دیدمان متفاوت است؛ ما میگوییم اگر میخواهیم مشکلی را حل کنیم باید از تمام زوایا به آن مشکل نگاه کنیم. در این مدت که در دانشگاهها کار پژوهشی کردیم همیشه رشتهای به آن نگاه کردیم به طور مثال اگر میخواستیم مشکل دریاچه ارومیه را حل کنیم فقط رشته مهندسی عمران و آب را درگیر کردیم و هیچگاه جغرافیا و علوم انسانی را پای کار نیاوردیم؛ این در حالی است که شاید علوم انسانی نیز می توانست به حل این چالش کمک کند.
بنابراین ایدهمان این است که به مشکلات چند رشتهای نگاه کنیم. به همین دلیل این طرح و منظومه ایجاد و اعلام کردیم یک چالش و مسئله وجود دارد و از رشتههای متفاوت درخواست کردیم اعلام کنند این مسئله و مشکل را چگونه میتوان حل کرد. مثال واضح این موضوع زلزله است؛ وقتی زلزله پیش آید هیچ مهندسی عمران و سازهای نمیتواند به شما کمک کند چرا که بعد از وقوع زلزله روانشناسان و پزشکان بیشتر از مهندسان عمران به درد میخورند. بنابراین وقتی به مسئله زلزله نگاه میکنید یک قسمت کار مربوط به مهندسی عمران است که بنا را بازسازی کند و یک قسمت برای روانشناس است که بعد از زلزله چه باید کرد. بنابراین همه رشته ها با زلزله درگیر میشوند و همه با هم موضوع را حل خواهند کرد.
یکی از چالشهای جدی دانشجویان عدم پذیرش مقالات آنها با موضوع منطقهای در مجلات معتبر بین المللی است؛ یعنی بسیاری از مجلات معتبر به پژوهشهایی با موضوع جهانی و بین المللی اکسپت میدهند نه یک مساله منطقهای. برای این چالش چه برنامهای دارید؟
اگر این موضوع مربوط به دانشجویان دکتری باشد باید به آن ورود کرده و این چالش را حل کنیم؛ در واقع باید آییننامههای ما اصلاح شود تا حداقل خودمان به این مقالات اکسپت دهیم.
آیا دانشجویانی که در ترمهای پایانی هستند و پایاننامه خود را انتخاب کردند میتوانند از نظام موضوعات پایش موضوع انتخاب کنند؟
اگر علاقهمند باشند بله میتوانند اما کار پرهزینهای است. دانشجویان باید این موضوع را با گروه و دانشکده خود مطرح کنند و اگر گروه اجازه دهد و خود دانشجو نیز علاقهمند باشد مانعی برای کاری وجود ندارد. دانشجو میتواند در سامانه ثبت نام کرده و کار خود را دوباره آغاز کند.
اگر دانشجویی در مورد هر کدام از برنامههای علمی چالش و ایده خاصی مدنظر داشته باشه که بخواهد آن موضوع را برای پایان نامه خود انتخاب کند؛ اما این موضوع در لیست موضوعات شما نباشد، چگونه میتواند این کار را انجام دهد؟ آیا واحد خود میتواند اعمال کند یا باید در دبیرخانه بررسی و تصویب شود؟
به زودی امکان چنین فرآیندی را نیز فراهم میکنیم و این موضوع را باز میکنیم. اگر تاکنون امکان چنین موضوعی را باز نکردیم به این دلیل بوده است که احساس کردیم سامانه شلوغ میشود؛ اما به زودی این موضوع را نیز باز کرده و مجریان و لینک ارتباط با مجریان را معرفی می کنیم و دانشجویان میتوانند این موضوعات را به مجریان ارائه داده و مجری در کمیته بررسی کرده و اگر درست باشد به لیست نظام موضوعات اضافه میشود.
با توجه به گستردگی طرح چرا در هر استان یا هر منطقه آموزشی دبیرخانه ندارید؟ یا اینکه برای هر برنامه علمی یک دبیرخانه تخصصی ایجاد کنید؟
یک دبیرخانه برنامه علمی استانی خواهیم داشت که در برخی از استانها ایجاد شده است. این دبیرخانه کل برنامه علمی استان را پیگیری میکند. بنابراین در استان ها دبیرخانه برنامه علمی ایجاد شده یا میشود.
گاهی تایید موضوع و پروپوزال چند هفته پیش استاد باقی می ماند؛ این چه نوع شبکهای شدن است؟
دانشجویان میتوانند در سامانه درخواستهای خود را اعلام کرده یا با سامانه تماس بگیرند تا ما موضوع را بررسی کرده و به استادان تذکر دهیم؛ بنابراین این موضوعات قابل پیگیری است. البته دانشجو نمیتواند به استادان نمره دهد اما میتواند نحوه کار استادان را پیگیری کند. به طور مثال دانشجو برای ما بنویسد که پایان نامه اش 4 هفته دست استاد باقی مانده، واحد و رشته خود را نیز اعلام کند و ما به سرعت موضوع را پیگیری میکنیم.
آیا چند دانشجو و هم کلاسی میتوانند راجع به یک موضوع همزمان پژوهش کنند؟
بله اگر گروه اجازه این کار را به دانشجویان بدهد هیچ مشکلی وجود ندارد که در این رابطه خود واحدها میتوانند عمل کنند و گروهی از دانشجویان را درگیر یک موضوع و چالش خاص کنند.
اگر یک دانشجو بخواهد از یک واحد دوردست موضوع انتخاب کند، برای دفاع از پروپوزال و پایاننامه و ارائه گزارش کار به استاد راهنما، کار سختی در پیش دارد. برای این مشکل چه فکری کردید؟
این مشکل همین الان هم در دانشگاه وجود دارد. فرض کنید یک دانشجو در واحد تهران مرکزی میخواهد یک استاد را در واحد اهواز انتخاب کند. اگر الان این کار را انجام دهد بنابراین در سامانه نیز میتواند این کار را انجام دهد با این تفاوت که ما این کار را تصحیح کرده و به دانشجو اعلام کردیم نیازی نیست برای انتخاب استاد به اهواز برود بلکه میتواند در سامانه استاد را انتخاب کرده و پروپوزال خود را بنویسد و اگر واحد تهران مرکزی این موضوع را تایید کرد می تواند از استاد واحد اهواز استفاده کند. ما به سمت تسهیل کارها حرکت میکنیم و اگر دانشجو میخواهد پروژهای را در واحد اهواز با یک استاد کار کند قطعا می تواند این کار را انجام دهد چون برنامه علمی مان برای جای خاصی نیست و برای تمام کشور است.
در حال حاضر بحث اشتغال مهمترین چالش کشور است؛ اما هیچ برنامه علمی برای این معضل تدوین نشده، اصلا این برنامه های علمی توسط چه کسانی تدوین میشود؟
برای برنامههای علمی در حوزههای مختلف، سندهای بالا دستی را نگاه کردیم. اگر منظور شما این است که به معضل اشتغال به عنوان یک چالش بزرگ در کشور نگاه کنیم میتوان روی این موضوع بحث کرد که آیا میتواند این چالش را وارد نظام موضوعات کرد یا خیر. اما معمولا برای موضوعاتی که در اسناد بالا دستی وجود دارد با توجه به امکانات خود و جغرافیای واحدها، برنامه علمی تعریف می کنیم. اشتغال یا فقر را نیز می توان به عنوان یک چالش بزرگ دید اما هنوز این موضوع مطرح نشده است.
بنابراین امکان گسترش این برنامهها وجود دارد که دانشجویان منتظر چالشهای جدید باشند؟
بله هنوز 18 برنامه روی سامانه وجود دارد و قرار است 40 برنامه علمی را پیگیری کنیم.
ظرفیت استادان برای طرح پایش مبهم است؛ چگونه است که ظرفیت برخی از استادان از ابتدا پر بود؟ به طور مثال راه حل شما برای استادان علوم انسانی که تعداد آنها نسبت به دانشجویان ارشد و دکتری کمتر است، چیست؟
سامانه دانشگاه در خصوص ظرفیت قدیمی بوده و ایراد زیادی دارد. ما این سامانه را کم کم به طرح پایش منتقل خواهیم کرد و آن سامانه را جمع می کنیم بنابراین ظرفیتها روی سامانه ما بارگذاری میشود. در خصوص علوم انسانی اگر ببینم دانشجو زیاد و استاد کم است و نمیتوانیم آنها را با یکدیگر همراه کنیم مجبوریم به واحدها ظرفیت بدهیم. بنابراین در این خصوص تصمیم گیری کرده و ظرفیتها را زیاد خواهیم کرد.
با توجه به ایجاد معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری و ایجاد سراهای نوآوری و بازارها که برای کارآفرینی دانشجویان راه اندازی میشود بسیاری از افراد میگویند دانشگاه از حوزه پژوهشی گذر کرده و به سمت کارآفرینی حرکت میکند. به عبارتی آینده طرح مبهم خواهد بود. چرا قبل از اجرای طرح پایش معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری تشکیل شد؟
در حال حاضر در نسل چهارم هستیم و کارآفرینی نسل سوم است. خروجی مان باید به سمت کارآفرینی برود و خروجی طرح پایش باید کارآفرینی شود. باید دانشجویان و استادان خوبمان را شناسایی کرده و آنها را به مجموعه سرای نوآوری دعوت کنیم تا با صنعتیها جلساتی را برگزار کرده و ایده مطرح کنند. بنابراین خروجی طرح پایش با فعالیتهای دهقانی فیروزآبادی در معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری کامل میشود.
آیا دانشجویان دانشگاه دولتی هم امکان ورود و انتخاب موضوع در طرح پایش را دارند؟
برای این موضوع باید تفاهم نامه بسته شود. در واقع اگر قرارداد و تفاهم نامهای بین دانشگاه و آن سازمان بسته شود به لحاظ سامانه مشکلی وجود ندارد و دانشجویان از دانشگاههای دولتی نیز میتوانند وارد شوند. اما حتما باید قرارداد بسته شود.
برای موضوعات و برنامههای علمی در مقاطع ارشد و دکتری تفکیکی قائل شدید یا خیر؟
خیر دانشجویان در مقاطع مختلف میتوانند روی موضوعات علمی کار کنند و موضوعات در مقاطع تفکیک نشده است.
یعنی موضوع یک دانشجو در مقطع ارشد و دکتری میتواند یکی باشد؟
بله؛ وقتی یک دانشجو موضوعی را انتخاب میکند باید برای آن پروپوزال ارائه دهد و به غیر از گروه، یک تیمی این پروپوزال را بررسی میکند. در خصوص این که پروپوزال برای دکتری یا ارشد باشد، بحثهای زیادی شد و نتیجه این بود که ما پیشنهاد ندهیم که موضوع مربوط به مقطع ارشد یا دکتری است. شاید یک زمینه پژوهشی توسط یک استاد انتخاب شود و 10 پروپزال ارشد روی آن نوشته شود و شاید دو دانشجوی دکتری آن را انتخاب کنند. ما در این خصوص اجباری نداریم چون اگر بگویم این موضوع مربوط به مقطع ارشد است دیگر دانشجویان دکتری نمیتوانند روی آن کار کنند و برعکس. بنابراین این موضوع را بر عهده دانشجو و استاد گذاشتیم.
انتهای پیام/