به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز،حبیبه رحیمیان؛ تلاش بلندمدت دانشمندان کشور برای دستیابی به فناوریهای فضایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با موفقیتهای چشمگیر و بازتابهای جهانی همراه بوده است بهنحوی که براساس اعلام مسئولان سازمان فضایی، کشورمان در زمره پنج قدرت نوظهور فضایی دنیا قرار گرفته است. تقریبا نزدیک به 20 سالی که از شروع حرکت اولیه کشور در زمینه فضا میگذرد، افت و خیزها، موفقیتها و شکستها و حتی جهشها و توقفهایی در این مسیر بروز کرده است.
براساس این گزارش ارتقای جایگاه ایران در عرصه فناوری فضایی و پیوستن کشور به جمع کشورهای دارای چرخه کامل فناوری فضایی همچنین موفقیت در زمینه طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره و نیز ساخت ایستگاههای زمینی از جمله اقدامات افتخارآفرین است. این امر مهم بیانگر این است که ایران همسو با کشورهای صاحب فناوری در این عرصه گام برداشته است.
به همین منظور گفتوگویی با حسین شهرابی فراهانی مدیرعامل یک شرکت استارتآپی و کارشناس حوزه فناوری فضایی ترتیب دادیم تا از او در مورد پیشرفت ایران در عرصه فناوری فضایی جویا شویم.
شهرابی فراهانی با اشاره به تاریخچه فناوری فضایی بعد از پیروزی انقلاب و پیشرفتهای حاصل در این عرصه اظهار کرد: طراحی و ساخت ماهواره در کشور از سال 76 شروع شد که در آن زمان دو شرکت هندی و ایتالیایی با ایران همکاری میکردند. تقریبا این پروژهها در سالهای اولیه کم و بیش انجام میشد تا اینکه ماهواره سینا در 6 آبان ماه سال 1384، با موفقیت در مدار قرار گرفت. این ماهواره در حوزه سنجش از دور، دریافت، ذخیره و ارسال دادههای مخابراتی بود که بخش سنجش از دور در موارد کشاورزی، تشخیص پوشش زمین از نظر گیاهی، تغییرات ژئولوژیک مانند سیل و آتشفشان و غیره کاربرد داشت.
وی تصریح کرد: توسعه فعالیتهای هوافضایی در ایران از سال 84 تا 90 شتاب بسیار خوبی گرفته بود و اگر این روند با همان سرعت ادامه پیدا میکرد، قطعاً شرایط بسیار متفاوتتر از وضعیت کنونی بود.
ساخت پرتابگر و ماهواره با تکیه بر دانش بومی
شهرابی فراهانی تأکید کرد: نقطه عطف پرتاب ماهواره در کشور در سال 87 بود که ماهواره امید به فضا پرتاب شد؛ زیرا ماهواره و پرتابگر با دانش بومی کشور طراحی و ساخته شد. این اتفاق بزرگی برای کشور به حساب میآمد. بسیاری از کارشناسان اعتقاد براین داشتند که در تاریخ فناوری ایران این موضوع امری بیسابقه بوده است. بعد از آن فعالیتهای گستردهای در طراحی و ساخت ماهواره توسط دانشگاهها شکل گرفت.
کارشناس حوزه فناوری فضایی اظهار کرد: از آنجا که طراحی و ساخت ماهواره و پرتابگر در کشور به صورت همزمان انجام میشود؛ بنابراین ممکن است در کار یکدیگر تاثیر بگذارد. بالاخره اینطور نبود که در دو محور ما موفق باشیم در این حوزه کمابیش موفقیت و شکست را داشتیم.
شکستها حریف اراده متخصصان ایرانی نشد
وی افزود: ایران تاکنون چند برنامه پرتاب ماهواره را نیز تجربه کرده که برخی از آنها موفق و برخی هم ناموفق بودند که البته هیچ کدام از آنها نتوانسته خللی در عزم و اراده متخصصان ایرانی برای فتح فضا ایجاد کند؛ خطاها و شکستهایی که در مسیر یک برنامه علمی، حساس و پیچیده مثل پرتابهای فضایی در همه جای دنیا طبیعی است.
باید نگاه صنعت از دولتی به سمتی خصوصی تغییر کند
شهرابی فراهانی به نقش دانشگاهها در ساخت ماهوارهها اشاره کرد و گفت: وظیفه اصلی دانشگاهها بیشتر تربیت نیروی انسانی است؛ چرا که سالانه دانشجویان زیادی در کشور فارغ التحصیل میشوند که باید به چرخه صنعت و توسعه کشور ورود پیدا کنند. متاسفانه در این مرحله ایرادی وجود دارد. طی این سالها ساخت ماهواره به شکل دولتی بوده و در بسیاری از مواقع شرایط برای جذب دانشجویان در این صنعت فراهم نبوده است. به نظر می رسد خلائی جدی در این حوزه وجود دارد. باید صنعت نگاه خود را از دولتی به سمتی خصوصی تغییر دهد؛ اگر این امر مهم محقق شود جهش بزرگی در صنعت فضایی کشور رخ خواهد داد.
وی با تأکید براینکه بخش خصوصی به صورت چابک میتواند به این حوزه ورود پیدا کند، افزود: در این صورت بخش خصوصی دیگر منتظر کمک دولت نخواهد بود و به صورت مستقل وارد عرصه کارهای اجرایی خواهد شد. بنابراین با این روش عملا یک زیست بوم در حوزه فناوری فضایی کشور شکل میگیرد. دانشجویان وقتی که از دانشگاه فارغ التحصیل میشوند، خودشان به دنبال کار خواهند رفت. هنوز این اتفاق مهم در کشور رقم نخورده است. به نظر می رسد که باید بیشتر به خصوصیسازی این صنعت فکر کرد تا به توسعه فناوری؛ چرا که به مرور زمان فناوری مسیر پیشرفت خود را طی خواهد کرد.
تجاریسازی و خصوصیسازی یکی از ارکان مهم کشور است
این کارشناس تأکید کرد: تجاریسازی و خصوصیسازی یکی از ارکان مهم توسعه کشور است که میتواند نقش زیادی در رونق و توسعه صنعت فضایی ایفا کند.
وی گفت: شرکتهای خصوصی که در عرصه ساخت و طراحی ماهواره ورود کردند نیاز به حمایت اساسی دارند؛ زیرا نگاه حمایتی نباید صرفا از نظر مادی باشد؛ بلکه نیاز به حمایت معنوی است که مسئولان از تولیدات ساخت داخل در پروژههای کلان استفاده بهینه داشته باشند.
شهرابی فراهانی ادامه داد: امروز طراحی، ساخت، آمادهسازی و یکپارچهسازی ماهواره در کشور بومی شده است. ایران نهتنها توان ساخت ماهواره را دارد، بلکه توان ساخت پرتابگر را نیز دارد؛ اما مشکلات مدیریتی، سیاسی و فشارهای بینالمللی مانع از شتاب گرفتن برنامه فضایی ایران در دهه گذشته شد.
ایجاد مانع برای بخش خصوصی از سوی دولت یکی از خطاهای راهبردی است
وی افزود: ایجاد مانع برای فعالیت بخش خصوصی از سوی دولت یکی از خطاهای راهبردی است؛ چرا که فکر میکند به تنهایی میتواند به صورت مستقل تمام کارها را انجام دهد، در حالی که این طرز فکر منطقی نیست. متاسفانه این موضوع در کشور به یک فرهنگ تبدیل شده و دولت به صورت خودآگاه و یا ناخودآگاه به این سمت حرکت میکند. متاسفانه این مشکل فرهنگی همچنان ادامه دارد.
شهرابی در ادامه به توانمندی جوانان دانشگاهی در ساخت ماهواره ظفر اشاره کرد و گفت: ایران ظرفیت، دانش و توانمندی اجرای توسعه و ساخت ماهواره را دارد و اگر این زنجیره به صورت گسترده در دانشگاهها شکل گیرد، ایران در دنیا برای همیشه حرفی برای گفتن خواهد داشت. تقریبا ماهواره ظفر در راستای ماهواره های قبلی است که در کشور پرتاب شده است.
ماهواره ظفر را بیشتر بشناسید
ظفر ماهوارهای سنجش از دور است و قرار است با ماهوارهبر سیمرغ ایرانی و بومی پرتاب شود. وزن این ماهواره 113 کیلوگرم و دارای طول عمر تجهیزاتی 1.5 سال است. روی این ماهواره 4 دوربین رنگی نصب میشود. این دوربینها دارای وضوح 26 برای ظفر1 و 16متری برای ظفر 2 است و قادر به تصویربرداری از سطح زمین خواهد بود. به گفته محققان این ماهواره دقت سیستم کنترل تعیین وضعیت ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید 300 درصد پیشرفت داشته است.
ماهواره ایرانی در مدار 530 کیلومتری
این ماهواره در ارتفاع 530کیلومتر مدار زمین قرار میگیرد. عملکرد ماهواره ظفر حداقل برای یک و سال نیم در نظر گرفته شده است. مدت گردش این ماهواره در شیب 56 درجه مدار زمین حدود94 دقیقه طول خواهد کشید.
ماهوارهبر سیمرغ هماکنون امکان حمل محموله 250 کیلوگرمی را به مدار 500 کیلومتری دارد و در طراحی این ماهوارهبر امکان پرتاب همزمان چند ماهواره نیز دیده شده است.
ظفر چه ویژگیهایی دارد؟
ظفر یک ماهواره سنجش از راه دور است که به سفارش سازمان فضایی ایران توسط محققان مرکز تحقیقات ماهوارهای دانشگاه علم و صنعت ساخته شده است. ماهوارههای سنجشی به دو گروه اپتیکی و راداری دستهبندی میشوند. ماهواره ظفر نیز ماهوارهای اپتیکی است. دقت سیستم کنترل تعیین وضعیت ماهواره ظفر نسبت به ماهواره نوید (سومین ماهواره پرتابشده ایرانی و نخستین ماهواره ساخت دانشگاه علم و صنعت) دو برابر شده و نرخ ارسال دادههای تصویری در این ماهواره به بیش از 15 برابر ارتقا یافته است.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهتازگی در حساب کاربری توئیتر خود اعلام کرده است که ماهواره ظفر بهزودی در مدار زمین قرار میگیرد.
وزیر جوان با اشاره به این که ظفر در کنار مأموریتهای تحقیقاتی، یک پیام مردمی را نیز مخابره میکند، از مردم دعوت کرد تا در شبکههای اجتماعی یا هشتگ #صدای-ایران یا از طریق سایت ZafarPlus.ir پیام خود را به اشتراک بگذارند تا بهترین مورد انتخاب و توسط ظفر منتشر شود.
همچنین در توئیتی دیگر عنوان کرده بود که ماهواره ظفر هم توان مخابراتی دارد و هم تصویربرداری و جمعآوری سیگنالهای فضایی. امروز این ماهواره به پایگاه فضایی منتقل میشود و اقدامات اجرایی جهت انتقال آن به مدار صورت می گیرد.
کاربردهای ظفر چیست؟
بهروزرسانی نقشههای کاربری اراضی، پایش توسعه شهری و بهروزرسانی مرز پهنههای کشاورزی در مقیاس ملی از جمله کاربردهای ماهواره ظفر است. این ماهواره بهروزرسانی و پایش تغییرات در عرصههای طبیعی، جنگلی و دریاچهها را نیز برعهده دارد. شناسایی مناطق تخریبشده بعد از بحران، تعیین مرز گسترش شهری، پایش رشد مناطق شهری و تهیه نقشههای ساختاری گسلها و چینها در مقیاس ملی نیز از دیگر وظایف این ماهواره در حوزه کاربردهای تهیه نقشه، هیدروگرافی، مدیریت بحران و زمینشناسی به شمار میرود.
ماهواره ظفر امکان تصویربرداری پانکروماتیک با تفکیک مکانی25 متر و 50متر را دارد؛ همچنین امکان ارسال پیام هر کاربر برای کاربر مقصد به تعداد 256 کاربر از طریق محموله ذخیره و ارسال پیام این ماهواره فراهم میشود. همچنین محموله تحقیقاتی تشعشعات فضایی که در جهت اندازهگیری میزان دز یونیزهکننده پرتوهای کیهانی به کار گرفته شده نیز در این ماهواره قابل استفاده است.
با وجود اتفاقات مثبت کشور در عرصه فناوری فضایی از بومی کردن ساخت، پرتاب و کنترل ماهواره گرفته تا دستیابی به فناوری ساخت انواع کاوشگرها، هنوز کاربردی شدن فناوری ماهواره در زندگی مردم و ارائه خدمات از طریق این فناوری، آنطور که باید محسوس نیست. ناگفته نماند گرچه تلاشها و گامهایی برای توسعه حضور بخش خصوصی در خصوص بهرهگیری از اقتصاد نوظهور فضایی برداشته شده است؛ اما به نظر میرسد به تلاشهای بیشتر با همکاری سایر نهادها نیاز است تا بتوان به توسعه هر چه بهتر اقتصاد کشور دست یافت. همچنین باید بخش خصوصی و دانشگاهها به صورت گسترده در این عرصه ورود پیدا کنند تا شاهد تحولات عظیم در این عرصه باشیم؛ علاوه برآن حضور فناوری فضایی را در زندگی مردم با ارائه خدمات بهتر شاهد باشیم چرا که کارشناسان و صاحبنظران توسعه علم و فناوری و خدمات فضایی را در جهت افزایش رفاه جامعه ضروری می دانند و تمرکز بر همکاری و تعاملات بین المللی در توسعه این فناوری، در درجه بعدی این اهمیت قرار دارد.
انتهای پیام/