به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، امروزه فناوری فضایی کاربردهای مختلفی در بخش‌های کلیدی کشورها دارد به طوری که اکثر کشورها از این فناوری برای بهبود عرضه خدمات به مردم استفاده میکنند و ایران نیز در این عرصه نسبت به سایر کشورها عقب نمانده و پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای را در عرصه فناوری فضایی به ویژه طراحی و ساخت ماهواره کسب کرده است تا جایی که به همت جوانان و متخصصان دانشگاهی توانسته گام مهمی در عرصه طراحی و ساخت ماهواره بردارد.
زمانی که ماهواره پیام با شکست مواجه شد وزیر ارتباطات بخاطر اعتماد و باور به جوانان ایرانی پیامی را منتشر کرد و گفت به زودی ماهوارهای به نام ظفر را با همکاری دانشگاه علم و صنعت طراحی و خواهیم ساخت تا به جهانیان نشان دهیم که دنبال هر شکستی پیروزی هم هست.حال پرتاب ماهواره ظفر بهانه‌ای شد تا گریزی به ماهواره‌های ساخته شده در کشور بزنیم.
ارتباطات مخابراتی مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین خدمت ماهواره‌ها به بشر هستند اما نمی توان عکس های ماهوارهای و کاربرد آنها در کشاورزی، زمین‌شناسی، مطالعات شهری، هواشناسی، منابع آب و حتی جاسوسی را نادیده گرفت.
عکس های به دست آمده از ماهواره های سنجشی در جهت کمک به کشاورزان برای تعیین زمان برداشت محصولاتشان استفاده می‌شوند و برخی دیگر در نقشه‌برداری از بزرگراه‌ها توسط مهندسان شهرسازی کاربرد دارند. این ماهواره‌ها در برنامه ریزی سفرهای هوایی، نظارت بر سطح آب دریاها، فوران‌های آتشفشان‌ها، و آتش‌سوزی‌های گسترده نیز مورد استفاده هستند.
برخی دیگر از ماهواره‌ها برای اهداف امنیتی و سیاسی طراحی شده اند. برای مثال با دستیابی به اطلاعاتی از تحرکات نظامی کشورهای دیگر، امکان مقابله با آن را فراهم میکنند.
ایران و صنعت ماهواره
نخستین ماهواره دنیا سال ۱۹۵۷ میلادی در شوروی به فضا پرتاب شد. از آن زمان تاکنون بیش از 6 هزار ماهواره از حدود 40 کشور به فضا فرستاده شده اند.
مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی ایران اوایل امسال از دستیابی ایران به چرخه کامل فناوری فضایی خبر داد و ایران را نهمین کشور فضایی جهان پس از شوروی (۱۹۵۷)، ایالات متحده آمریکا (۱۹۵۸)، فرانسه (۱۹۶۵)، ژاپن (۱۹۷۰)، چین (۱۹۷۰)، انگلیس (۱۹۷۱)، هند(۱۹۸۰) و رژیم صهیونیستی (۱۹۸۸) دانست.
صنعت ماهواره ایران، 42 سال پیش با تلاش برای ساخت ماهواره مخابراتی ناهید آغاز شد و تا امروز با طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره های متعدد ادامه یافته است.
ماهواره‌های ایرانی
امید، رصد، نوید، فجر و سینا۱ از جمله ماهواره های ایرانی هستند که با موفقیت به فضا پرتاب شده و در مدار قرار گرفتند. اما ماهواره های پیام و دوستی پس از پرتاب و در برخورد با جو زمین سقوط کردند و هنوز ماهواره‌های ناهید، مصباح ۱و۲ و طلوع به فضا پرتاب نشده اند و عصر امروز ظفر شاهد پرتاب ظفر به وسیله پرتابگر سیمرغ هستیم.
ماهواره‌های ایرانی موفق در فضا
امید، نخستین ماهوارهای است که تمام مراحل تولید و ساخت آن در ایران انجام شد و ایران را به کشورهای دارای توانمندی ساخت و پرتاب ماهواره ملحق کرد. ساخت این ماهواره مخابراتی در ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز و 3 سال بعد در ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ به فضا پرتاب شد.
ماهواره امید پس از پرتاب و قرار گرفتن در مدار، ماموریتهای خود از جمله ارسال پیام، ارتباط با ایستگاه های زمینی، ارسال اطلاعات مداری و اطلاعات درونی را با موفقیت و دقت بالا انجام داد و پس از 82 روز در اثر غلبه جاذبه زمین بر اصطکاک هوا، انرژی خود را از دست داده و سقوط کرد.
ماهواره رصد با ماموریت تصویربرداری در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ به فضا فرستاده شد و پس از سه هفته ۱۵ تیرماه ۱۳۹۰ با جو زمین برخورد و سقوط کرد.
سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی با نام نوید در دانشگاه علم و صنعت ایران طراحی و ساخته شد. این ماهواره ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ از پایگاه فضایی سمنان به فضا پرتاب شد و 12 فروردین سال بعد پس از انجام ماموریت 60 روزه خود از دسترس خارج شد. مأموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر ۷۵۰ متر مبتنی بر روش جاروبی و به صورت تک باند بود.
ماهواره فجر در سیزدهم بهمن ۱۳۹۳ به فضا پرتاب شد اما درحالی‌که اعلام شده بود یک و نیم سال در مدار باقی خواهد ماند، در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۹۳ سقوط کرد. نزول مداری سریع این ماهواره نشان از عملکرد نادرست سیستم پیشرانش و رانش‌زاهای ماهوارهای دارد.
سینا دیگر ماهواره ایرانی است که به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در روسیه طراحی و ساخته شد. این ماهواره در تاریخ ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴ بر روی یک موشک ماهواره بر روسی به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار اختصاصی ایران قرار گرفت. اما پایگاه زمینی پس مدتی ارتباط خود با سینا را از دست داد و مأموریت‌‌های آن از جمله سنجش از دور، دریافت، ذخیره و ارسال داده‌های مخابراتی به سرانجام نرسید.
ماهواره‌های ایرانی ناموفق
ماهواره پیام بامداد ۲۵ دی ۱۳۹۷ با ماهواره‌بر سیمرغ به فضا پرتاب شد اما با موفقیت همراه نبود و این ماهواره در مدار قرار نگرفت.
دوستی نیز یکی دیگر از ماهواره‌های ایرانی بود که به با وجود اخبار ضد و نقیض در پرتاب به فضا ناموفق بود.
ماهواره‌های پرتاب نشده
برنامه فضایی ایران، 42 سال پیش با تلاش برای ساخت ماهواره مخابراتی ناهید آغاز شد. پروژهای که پس از وقفه ای طولانی در سال ۱۳۸۳ با همکاری کشور روسیه از سر گرفته و در سال ۱۳۹۵ با حضور رئیس‌جمهور رونمایی شد. اما این ماهواره هنوز پرتاب نشده است.
ناهید برای دستیابی به فناوری طراحی و ساخت ماهواره مخابراتی زمین آهنگ، از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطرح و در یک ماهواره پیاده‌سازی شده است. ویژگی منحصر به فرد آن، قابلیت بازشدن صفحات ماهوارهای به صورت خورشیدی است.
ساخت ماهواره مصباح در سال ۱۳۷۵ آغاز شد اما پس از وقفه ای 20 ساله رئیس سازمان فضایی در تیر ماه ۱۳۹۶ از انتقال آن به موزه فناوری فضایی به دلیل طولانی شدن زمان ساخت و همچنین هزینه‌بر بودن پرتاب و بازنگری سیستم‌های آن خبر داد.
ماهواره مصباح به منظور فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی و آموزشی از جمله شناسایی منابع آبی، خاکی، معدنی، هواشناسی، کنترل شبکه‌های آب، برق، نفت و گاز و کمک رسانی در حوادث غیرمترقبه ساخته شده بود.
ماهواره طلوع، نخستین ماهواره سنجش از راه دور ایران است که در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ روز ملی فناوری ماهوارهای رونمایی شده اما پس از گذشت 10 سال هنوز پرتاب نشده است.
این ماهواره دارای فناوری‌هایی مانند محموله تصویربرداری، کنترل وضعیت مکانیزم‌ها و سلول‌های خورشیدی است که انرژی آن را تأمین می‌کند. مأموریت اصلی طلوع تصویربرداری تک طیفی با تفکیک‌پذیری ۵۰ متر، ذخیره و ارسال داده‌های تصویر به ایستگاه‌های زمینی است.
ماهواره ظفر با ماموریت سنجش از دور، ماه گذشته به منظور آماده سازی جهت پرتاب به پایگاه فضایی امام خمینی سمنان تحویل داده شد. قرار است این ماهواره امروز با ماهواره‌بر ایرانی سیمرغ به فضا فرستاده شود.
ظفر پس از نوید دومین ماهوارهای است که در دانشگاه علم و صنعت طراحی و ساخته شده است. این ماهواره نسبت به ماهواره نوید در دقت سیستم کنترل تعیین وضعیت ۳۰۰ درصد پیشرفت و کیفیت دوربین آن ۱۶ برابر رشد داشته است.
رئیس سازمان فضایی کشور، عمر این ماهواره را حداقل ۱۸ماه برآورد کرده است که این عدد رشد 9 برابری را نسبت به ماهواره نوید نشان می‌دهد. با وجود تاخیرهای پیش آمده در پرتاب ماهواره ظفر، امروز منتظر پرتاب موفق و قرار گرفتن آن در مدار 530 کیلومتری زمین هستیم.
42 سال پیش مراحل ساخت اولین ماهواره ایرانی آغاز شد و تا کنون بیش از 10 ماهواره ایرانی طراحی و ساخته شده اند. ماهواره هایی که برخی موفق به انجام ماموریتهای خود شدند، برخی پیش از قرار گرفتن در مدار خود سقوط کردند و تعدادی دیگر هم هرگز پرتاب نشدند.
این موفقیت ها و شکست ها عامل غرور یا ضعف نیست بلکه امید است راهگشای پیشرفت کشور در صنعت ماهواره باشد.
تهیه و تنظیم: عاطفه نظارتی‌زاده
انتهای پیام/