به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری ایسکانیوز، استفاده از سیستمهای هوش مصنوعی باعث جلوگیری از هدر رفت میزان بالایی پول در حسابهای شرکتی مثل گوگل شده است. به نظر میرسد استفاده از این قابلیت برای حل مشکلات متفاوت دیگری نیز کاربرد داشته باشد؛ بنابراین در صورت استفاده از سیستمهای هوش مصنوعی در صنعت برق که با الگوریتم ویژهای عمل میکنند؛ میتوان علاوه بر شناسایی سارقان مصرف برق را مدیریت کرد.
در همین راستا گفتوگویی با حمیدرضا صادقمحمدی، معاون پژوهشی و آموزشی پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی انجام دادیم تا در مورد ورود فناوری نوین در صنعت برق و بهکارگیری هوش مصنوعی در این صنعت جویا شویم.
واقعیت امر این است که از یک سو فناوریهای نوین سپهر بسیار گستردهای است و از سوی دیگر صنعت برق به مفهوم عام آن عرصه بسیار پهناوری محسوب میشود، بنابراین بسیاری از شرکتهای بزرگ بینالمللی بودجههای نجومی را در زمینه توسعه فناوریهای نوین در صنعت برق که زیر مجموعهای از حوزه انرژی محسوب میشود سرمایهگذاری میکنند و سالها طول میکشد تا پس از بلوغ هر یک از فناوریها در صنعت مورد استفاده قرار گیرد.
متاسفانه در ایران به دلایل گوناگون سرمایهگذاری چندانی در عرصه صنعت برق انجام نمیشود، با وجود این مجموعه فعالیتهایی که در سالهای اخیر بیشتر در حوزه بومیسازی فناوری و تولید تجهیزات ایرانی برای صنعت برق انجام شده است رو به رشد بوده و امیداورم با افزایش این حمایتها این روند نیز شتاب بیشتری پیدا کند.
اکثر مردم ذهنیتی که از صنعت برق دارند بیشتر به بخشی از سختافزار عظیم این صنعت بازمیگردد که در قالب نیروگاهها و شبکههای گسترده برق در سراسر کشور بهچشم میآید. هر چند این مجموعه بخش مهمی از صنعت برق است؛ اما بخش قابل ملاحظهای از این صنعت بهویژه در بعد نرمافزاری و سیستمی وجود دارد که کمتر دیده میشود. این بخش چه در گستره عام شبکه برق سراسری و چه در زیرمجموعههای سطوح متفاوت آن در بخشهای تولید، انتقال و توزیع و مدیریت شبکه نقش بیبدیلی ایفا میکند. شاید بدون شک بتوان گفت که بخش قابل توجهی از فناوریهای نوین در این حوزه از صنعت برق جلوهگر شده است و خواهد شد.
آیا مبحث هوش مصنوعی هم جزو فناوریهای نوین محسوب میشود و این موضوع در چه حوزههایی تاثیرگذار است؟
این موضوع را میتوان از دو دیدگاه بررسی کرد؛ نخست اینکه مبحث هوش مصنوعی به خودیخود جزو فناورهای نوین محسوب نمیشود. حدود 60 الی 70 سال پیش در دهه 50 میلادی دو دانشمند با نامهای مینسکی و مککارتی که از ایشان به عنوان پدران این حوزه علمی یاد میشود، هوش مصنوعی را به عنوان هر وظیفهای توصیف کردند که توسط یک ماشین یا برنامه نرمافزاری اجرا میکند که اگر توسط انسان بخواهد انجام شود، میگوییم انسان برای اجرای آن هوش بهکار میبرد. البته این تعریف بسیار گسترده مورد مناقشه قرار گرفته است. از دید برخی صاحبنظران برخی از موارد خارج از هوش مصنوعی را هم در بر میگیرد و برخی از حوزههای مرتبط با هوش مصنوعی را پوشش نمیدهد. امروزه هوش مصنوعی به فناوری اطلاق میشود که حداقل برخی از رفتارهای مرتبط با هوش انسانی نظیر برنامهریزی، یادگیری، استدلال و استنتاج، حل مسئله، بازنمایی دانش، ادراک، حرکت و اجرا و تا حد کمی هوش اجتماعی و خلاقیت را بتواند بروز و ظهور دهد. البته از دیدگاه دوم هوش مصنوعی را میتوان زیرمجموعهای از قلمرو علوم شناختی دانست که از این جهت میتوان آن را جزئی از این قلمرو فناورهای نوین محسوب کرد.
در دنیای امروزی عموماً عنوان هوش مصنوعی برای دو عرصه کلی استفاده میشود. نخست آنچه به مفهوم هوش مصنوعی خاص یا باریک بهکار میبریم و استفاده از هوش مصنوعی در عملکرد یک دستگاه یا سیستم خاص است و به لحاظ حوزه عملکرد متصور برای هوش مصنوعی یک محدوده باریک و کوچک را پوشش میدهد. این نوع از هوش مصنوعی امروزه در عرصههای بسیاری از فناوری و صنعت استفاده میشود و کاربرد آن نیز در حال توسعه روزافزون است. در این چارچوب بسیاری از ابزارهای اصطلاحاً هوشمندی که در صنایع و حتی امور اجتماعی و حتی زندگی شخصی استفاده میکنیم از هوش مصنوعی در سطوحی به مراتب پایین بهره میبرند.
دوم اینکه مفهوم هوش مصنوعی عام بوده و بسیار متفاوت و دور از دسترس است و از نظر عمده صاحبنظران حداقل حدود نیم قرن تا دستیابی به فناوری آن فاصله داریم و اگر بخواهم مثالی قریب به ذهن در مورد آن ارائه کنیم باید رباتهای ارائه شده در فیلمهای علمی- تخیلی نظیر ترمیناتور اشاره کنیم.
ورود هوش مصنوعی در چرخه صنعت برق چه تحولاتی ایجاد میکند؟
هوش مصنوعی در حال حاضر در سطحی محدود چه از نظر حوزه کاربردی و چه به لحاظ عمق هوشمندی و بلوغ آن در صنعت برق استفاده میشود؛ اما هنوز افق توسعه بلندی از منظر بلوغ این فناوری در صنعت برق و زیرمجموعههای متفاوت آن متصور است. توجه به این نکته ضروری است که گسترش هوشمندانه فناوری هوش مصنوعی در عرصه صنعت برق به مفهوم خاص آن که تولید، انتقال، توزیع و مدیریت این مجموعه را شامل میشود میتواند بسیار سودمند باشد و علاوه بر بهبود بهرهوری، کاهش هزینهها، بهبود بازده و کاهش تلفات، کاهش آلایندهها و نظایر آن در افزایش سطح و کیفیت ارائه خدمات نیز مؤثر است.
در حوزه عام هم افزایش مدبرانه فناوری هوش مصنوعی در محصولات، تجهیزات و سیستمهایی که انرژی الکتریکی مصرف میتواند نتیجه مستقیمی در بهبود سطح و کیفیت ارائه خدمات صنعت برق و کاهش هزینهها و بهرهوری آن داشته باشد. امروزه صنعت بانکداری پیشرفت چشمگیری داشته و بسیاری از ما از نظام بانکداری الکترونیکی حتی در زندگی شخصی خود استفاده میکنیم. بنابراین پدیده هوش مصنوعی در سطح کشورهای پیشرفته میتواند ابزاری سودمند در تشخیص عملکرد صحیح و قانونمند در این نظام باشد. به عنوان مثال در آشکارسازی برخی موارد نظیر کلاهبرداری، اختلاس و پولشویی کمک کند. از سوی دیگر میتواند برای نفوذ به شبکههای بانکی با هدف سوءاستفادههای مالی و یا حتی حملات تروریستی به زیرساختهای مالی و بانکی بهکار گرفته شود. در صنعت برق هم ممکن است این فناوری برای مدیریت هوشمند کل شبکه برق استفاده شود و یا برای حمله تروریستی به زیرساخت شبکه انرژی که بسیاری از زیرساختهای اساسی دیگر کشورها نیز به آن متکی هستند. بنابراین حفظ امنیت و مدیریت متناسب صنعت برق با توسعه بهرهگیری از فناوری هوش مصنوعی هر روز دشوارتر میشود.
تقریباً همه کشورها از تجهیزات روز شرکتهای پیشرفته ملی و یا بینالمللی در سطوح متفاوتی از فناوری هوش مصنوعی استفاده میکنند. بدیهی است با عنایت به آنکه اجرای برنامههای توسعه جدید در صنعت برق و همچنین نوسازی صنعت با هدف بهبود عملکرد و بهرهوری این صنعت بسیار هزینهبر است. عمدتاً کشورهایی که از نظر توان سرمایهگذاری اقتصادی در وضعیت مناسبی قرار دارند، میتوانند با توجیه انجام چنین سرمایهگذاریهایی برای دستیابی به بازده اقتصادی بهتر و امکان بهرهگیری بیشتری از چنین فناوری نوینی اقدام کنند.
بکارگیری هوش مصنوعی تا چه حدی میتواند در کاهش مصرف انرژی تاثیر گذار باشد؟
کاهش مصرف انرژی چه در سطح شخصی و اقتصاد خرد و چه در سطح ملی و بینالمللی و اقتصاد کلان میتواند کاملاً تأثیرگذار باشد علاوه بر این به لحاظ زیستمحیطی هم چه از نظر کاهش آلایندهها و افزایش بهرهگیری از انرژیهای پاک میتواند به بهبود کیفیت محیطزیست و سلامت انسانها کمک قابل ملاحظهای کند. به عنوان مثال استفاده از فناوری هوش مصنوعی مصرف انرژی الکتریکی در تجهیزاتی که به صورت روزانه از آن استفاده میکنیم و مفهوم کلی خانه هوشمند یکی از مظاهر بارز این فناوری است که یکی از اهداف اصلی آن بهرهگیری هوشمندانهتر از مواهب انرژی و توسعه پایدار است.
آینده صنعت برق را در حوزه هوش مصنوعی چطور ارزیابی می کنید؟
در سطح بینالمللی سرمایهگذاریهای قابل توجهی در این عرصه چه در بعد تحقیق و توسعه و چه در بعد تجاریسازی و گسترش استفاده از این فناوری در جریان است. پیشبینی میشود ظرف دو دهه آینده ساختار بسیاری از تجهیزات مورد استفاده در جهان امروز و نحوه استفاده از انرژی الکتریکی دچار تحول اساسی شود و این امر تحقق نخواهد یافت مگر با استفاده از ترکیب هوشمندانهای از فناوریهای نوین متفاوت از جمله علوم شناختی و یکی از زیرمجموعههای حائز اهمیت آن یعنی هوش مصنوعی. بدون شک صنعت برق هم از این قاعده مستثنی نخواهد بود. در آینده باید انتظار طراحی و تولید تجهیزاتی را در صنعت برق داشت که نحوه کار آنها یا از اساس با شکل امروزی متفاوت هستند و یا حداقل تغییرات شگرفی در آنها تحقق یافته است.
هدف نهایی هوش مصنوعی، ساخت نوعی انسان مصنوعی است و در حقیقت، ساخت برنامه نرم افزاری که بتواند همانند انسان فکر کند. چنین ماشینی با ترکیب تکنیک های استنباطی پیشرفته و استفاده از توانایی تحلیلگران، مهندسان، سیاستمداران، تصمیم گیرنده های شرایط بحرانی و سایر دانشمندان و بر پایه حجم عظیمی از منابع اطلاعاتی، می تواند بهترین تصمیم را در شرایط بحرانی اتخاذ کند.
انتهای پیام/