به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، کرونا واژه نامأنوس و مخوفی که این روزها در صدر اخبار رسانه‌ها قرار گرفته در تعطیلات سال نو میلادی امسال بود که اخباری از انتشار یک نوع ویروس از خانواده کرونا بنام کووید 19 در ووهان چین به گوش رسید؛ اما هیچ کس فکر نمی‌کرد این ویروس منحوس در مدت زمان کوتاهی به بحرانی سخت برای اکثر کشورهای جهان تبدیل شود و جهانی را به خود مبتلا کند.
زمانی که سخن از بحران به میان میآید اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، مدیریت آن است و چند سالی است در جهان، سازمانی تحت عنوان مدیریت بحران تشکیل شده که بیشتر در مواقع بحران فعالیت می‌کند. در مورد ویروس کرونا و بحران ایجاد شده موضوع کمی متفاوت است؛ زیرا هنوز اخبار دقیقی مبنی بر عامل انتشار ویروس و همچنین واکسن آن در دسترس نیست به همین دلیل مسئولان توانایی مقابله صد در صد با آن را ندارند. متخصصان و کارشناسان بیشتر از روش‌های پیشگیری مانند رعایت بهداشت عمومی و همچنین حضور نیافتن در اماکن عمومی سخن می‌گویند.
وظیفه رسانه‌ها در انتشار مطالب
حال تمام ارگان‌ها و نهادها هر کدام به عنوان یکی از زنجیره‌های مقابله با ویروس کرونا وظایفی را بر عهده دارند که یکی از حلقه‌های این زنجیره رسانه‌ها هستند. رسانه در دنیا ابزاری قدرتمند در جهت بالا بردن سطح آگاهی و همچنین ابزاری بی‌نظیر در اختیار سیاستمداران و دولتمردان برای همراه کردن مردم با خود است.
پوریا آسترکی فعال رسانه‌ای و کارشناس رسانه معتقد است: روزنامه نگاری و خبرنگاری در بحران، قواعد خاصی دارد از جمله اینکه دقت را فدای سرعت نکرده و هرگز اخبار تایید نشده را به صورت عمومی در رسانه منتشر نکنید.
او در ادامه در مورد انتشار مطالب توصیه‌ای در مقابله با ویروس کرونا گفت: رسانه ها باید مطالب خود را براساس منابع معتبر نظیر سازمان بهداشت جهانی، هلال احمر و وزارت بهداشت منتشر کنند البته این نکات بیشتر متوجه فعالان فضای مجازی است که به صورت آماتور فعالیت رسانه‌ای انجام می‌دهند.
این کارشناس رسانه در ادامه به نقش رسانه‌ها در کشف و انعکاس واقعیت‌ها اشاره و بیان کرد: طبق قانون، رسانه‌ها موظف هستند برای اطلاع رسانی صحیح، آمار را به صورت شفاف در اختیار جامعه قرار دهند، این آمار می‌تواند آمار دقیقی از مبتلایان و فوت شدگان و بهبود یافتگان یا حتی گستره پخش ویروس باشد.
آسترکی با بیان این موضوع که اطلاع رسانی درمورد شرایط بحران وظیفه ذاتی رسانه‌ها نیست، افزود: رسانه باید تلاش کند اطلاعات واقعی و دقیقی در اختیار مخاطب خود قرار داده و از پنهان کاری شدیدا دوری کنند؛ حتی اگر ارائه این آمار برای مخاطب تلخ و ناگوار باشد.
وی یادآور شد: یکی از نتایج ارائه آمار و اطلاعات دقیق جلب اعتماد مخاطب است که منجر به کاهش اضطراب او در مقابله با بحران می‌شود.
توصیه‌ای برای جلوگیری از پخش اخبار کذب
در روزهای اخیر با انتشار اخبار جعلی در ایران، تشخیص اخبار واقعی و غیرواقعی برای شهروندان دشوار شده است به نحوی که در برخی از شهرها به علت نگرانی از آینده نامعلوم اپیدمی کرونا، اقدام به خرید بیش از حد برخی اقلام دارویی و غذایی کرده‌اند.
آسترکی از فیک نیوزها به‌عنوان آفت رسانه نام برد و گفت: فیک نیوزها با انتشار مطالب غیر واقعی خود سعی در ایجاد التهاب در جامعه دارند که گاهی ضربات جبران ناپذیری را به جامعه وارد می‌کنند.
وی با اشاره به لزوم شفافیت، انعکاس صحیح اطلاعات، جلوگیری از انتشار شایعات و همچنین ایجاد آرامش در جامعه به دولت توصیه کرد روند اطلاع رسانی خود را تغییر دهند.
این فعال رسانه‌ای با پیشنهاد ایجاد یک پلتفرم اطلاع رسانی ویژه اپیدمی کرونا، گفت: دولت با ایجاد چنین سامانه‌ای راه خود را برای شفاف سازی در اطلاع رسانی هموار سازد. معرفی ویروس و راه های پیشگیری از آن و همچنین وجود نقشه‌هایی با دقت محلات و اینکه چه مناطقی درگیر این ویروس شده‌اند از جمله ویژگی‌های ضروری این پلتفرم پیشنهادی است.
آسترکی در ادامه ضعف اطلاع رسانی و وجود یک مرجع رسمی رصد اخبار را، از دیگر نیازهای امروز در مقابله با ویروس عنوان کرد و افزود: این پلتفرم می‌تواند مرجع خوبی برای اطلاع رسانی باشد؛ همچنین تولید محتوای رسانه‌ای از طریق همین پلتفرم می‌تواند راهگشای این موضوع باشد.
نقش‌آفرینی رسانه‌های بیگانه در برهم زدن آرامش جامعه
رسانه‌های معاند از هر فرصتی برای پیشبرد اهداف شوم خود علیه نظام جمهوری اسلامی استفاده می‌کنند. حال با استفاده ابزاری از ویروس کرونا سعی در ناامید کردن ملت ایران و ایجاد روحیه یأس در بین مردم از نظر سیاسی و اقتصادی دارند. آنها ویروس کرونا را مؤثرتر از تحریم‌های آمریکا می‌دانند که این خود جای تأمل دارد به عنوان مثال می‌توان به توییت سخنگوی وزارت بهداشت اشاره کرد که نوشت: «رسانه ملکه نگران از این که از شبکه سعودی و آلبانی در مسابقه دروغ جا بماند، بدون ذکر منبع، عددی افزون بر مرگ و میر سندرو‌‌‌م حاد تنفسی در ایران را به جای کرونا به مخاطب غالب می‌کند.» این در حالی است که این رسانه‌ها، کشورهای اروپایی و غربی را بسیار پیشرفته و همه چیز را تحت کنترل می‌دانند و به مردم کشورهای متبوعشان آرامش تزریق می‌کنند.
مجید قنبری تحلیل‌گر فضای مجازی و مدرس سواد رسانه معتقد است رسانه در این شرایط وظایف سنگین و نقش مهمی بر عهده دارد؛ زیرا از ابتدای ورود ویروس کرونا به کشور، رسانه‌های معاند و همگام با آنها رسانه‌های بیگانه، سعی در ارائه اخبار ضد و نقیض در مورد این بحران اعلام نکردن تعداد واقعی کشته شدگان واقعی در ایران توسط این ویروس را دارند تا بتوانند از این طریق مردم را ناامید کرده و نهایتا آرامش جامعه را برهم بزنند.
وی در ادامه از سناریوی از پیش طراحی شده اتاق فکر رسانه‌های ضد انقلاب در بحرانی کردن شرایط جامعه پرده برداشت و افزود: رسانه‌ها در این مواقع از سه ابزار انتشار شایعه، بزرگ نمایی و فریب استفاده می‌کنند و با انتشار شایعه در روزهای بحرانی می‌کوشند فتنه‌گری کنند.
این کارشناس سواد رسانه افزود: حربه بزرگنمایی ابزار دیگری در دست رسانه‌ها است که با استفاده از این تکنیک اوضاع داخلی جامعه را متشنج می‌کنند.
وی فریب را آخرین ابزار دست رسانه‌های معاند دانست و گفت: انتشار تصویر جعلی استعفا نامه وزیر و حتی به‌کاربردن تصاویر غیر واقعی در اخبار خود، به دنبال ایجاد ناامیدی در بدنه جامعه هستند.
ایجاد باورپذیری و بالابردن روحیه مخاطب
قنبری در ادامه ارائه اطلاعات واقعی در حوزه پیشگیری و مقابله با ویروس را عمده فعالیت رسانه در این روزها برشمرد و تصریح کرد: رسانه‌ها در نحوه اطلاع رسانی خود باید مخاطب و میزان مقبولیت خبر را ملاک قرار دهند. استفاده از متخصصان و کادر پزشکی مراکز درمانی نقش بسزایی در باورپذیری خبر در ذهن مخاطب خواهد داشت.
این تحلیل‌گر رسانه به نقش مهم رسانه در تغییر شرایط روحی مخاطبان اشاره کرد و افزود: رسانه‌ای چون صدا و سیما این روزها با قراردادن برنامه طنز و شادی‌آور در کنداکتور خود می‌تواند قدم بلندی در بالا بردن روحیه مردم بر دارد.
به نظر می‌رسد صدا و سیما نیز در این بخش نسبتا موفق عمل کرده و با توجه به تعطیلات مدارس و دانشگاه‌ها، کنداکتور شبکه‌های تلویزیونی را در راستای دستورالعمل ابلاغی نیز دستخوش تغییراتی قرار داده است که شامل تقویت باکس‌های فیلم‌های سینمایی و پخش پویانمایی، برنامه‌های روتین صبحگاهی، شبانه و خانواده است. علاوه بر آگاهی‌رسانی و آموزش به صورت جنگ و با فضای پرنشاط و امیدآفرین و سرگرم‌کننده، آیتم‌های طنز در تمامی برنامه‌ها قرار گرفته است.
نقش سواد رسانه‌ای در مواقع بحران
باید گفت پیام‌ها در رسانه‌ها به طور مستقیم روی افراد تاثیر می‌گذارند و تاثیر پذیری آن را بطور غیر مستقیم بر تغییر رفتار، گفتار و روح و جان مخاطبین را می‌توان به وضوح مشاهده کرد. پخش این پیام‌ها از رسانه‌ها، دقیقاً به طور غیرمستقیم بر روی خانواده‌ها و جوامع تاثیر می‌گذارد. بنابراین مردم باید بتوانند با درک و فهم درست و منطقی پیام‌ها تحت تاثیر قرار نگیرند؛ زیرا موجب تغییر رفتار با پیام رسانه‌ها شده و راه و مسیر زندگیشان تغییر می‌کند.
محمد قنبری در انتهای مطالب خود با اشاره به پایین بودن سطح سواد رسانه‌ای در جامعه از دستگاه‌های ذی‌ربط نظیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات خواست با همت خود سعی در بالا بردن این مهم کنند که نقش انکار ناشدنی در کنترل شرایط بحرانی و حفظ آرامش در جامعه خواهد داشت.
رهبر معظم انقلاب نیز بر جایگاه رسانه تاکید مضاعف داشته و پس از بازدید از سازمان صداوسیما در اردیبهشت 83 فرمودند: «امروز مهم‌ترین ابزار جنگ بین قدرت‌ها در دنیا رسانه است و امروز حتی قدرت‌های بزرگ هم با رسانه‌ها دارند کار می‌کنند؛ امروز تأثیر رسانه‌ها و تلویزیون‌ها و هنرها و این شبکه‌های عظیم اطلاع‌رسانىِ اینترنتی از سلاح و از موشک و از بمب اتم بیشتر است؛ امروز دنیا، یک چنین دنیایی است.»
حال برای خروج از چرخه همه‌گیری ویروس کرونا، رسانه‌ها نقش پررنگ‌تری دارند. در این مسیر در یک طرف ماجرا مردم و در طرف دیگر پزشکان و متخصصان هستند و رسانه پلی میان این دو طرف است. پیشگیری و جلوگیری از شیوع این ویروس با آگاهی و رعایت مردم شدنی است و این رسانه‌ها هستند که باید اطلاع رسانی درست و دقیق انجام دهند.
تهیه و تنظیم: رویا راعی
انتهای پیام/