به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، دانشگاههای کشور در یک ماه اخیر، وضعیت بیسابقهای را تجربه کردهاند. ویروسی برخاسته از چین، بسیاری از مراکز و اصناف را به تعطیلی کشانده و چند صد میلیون نفر را در خانه و بیمارستان، قرنطینه کرده است. مراکز آموزش عالی ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دنیا مجبور شدهاند کلاسها را بهشکل مجازی برگزار کنند تا سال تحصیلی برای چند میلیون دانشجو، نیمهکاره رها نشود.
دانشگاه الزهرا (س) یکی از دانشگاههایی بود که خیلی زود اقدام به برگزاری کلاسهای آنلاین و البته توانمندسازی استادان و اعضای هیئت علمی کرد. مهناز ملانظری، رئیس دانشگاه الزهرا (س) در گفتوگو با ایسکانیوز، به مقایسه کیفیت آموزشهای الکترونیکی در ایران با استاندارد روز جهان پرداخت و البته برنامههای این دانشگاه برای سال 99 را تشریح کرد. متن کامل این گفتوگو را در ادامه میخوانید:
* سال 98 سرشار از اتفاقات عجیب و غریب بود. دانشگاهها بهدلیل شیوع ویروس کرونا با شرایطی غیرمنتظره روبرو و مجبور شدند آموزشهای الکترونیکی را جایگزین کلاسهای حضوری کنند. دانشگاه الزهرا در زمینه آموزش مجازی، چه اقداماتی انجام داد و چه دستاوردهایی داشت؟
سال آموزشی و پژوهشی دانشگاه الزهرا(س) در دو تقویم آموزشی و پژوهشی مستقل انجام میشود و اگرچه ارتباط تنگاتنگی دارند؛ اما هرکدام بهطور جداگانه قابل ارزیابی هستند. طبق روال تقویم آموزشی، سال 98 دو نیمسال را شامل میشود که نیمسال اول 99-98 مطابق سنوات قبل طی شد. در راستای برنامه عملیاتی دانشگاه سعی کردیم اهداف تعریف شده در راستای جذب استادان خبره سایر دانشگاهها به عنوان استاد وابسته و مشارکت با برخی از دانشگاههای خارجی برای تبادل استاد و دانشجو و افزایش دانشجویان بینالمللی دنبال شود.
این محورها در حوزه آموزشی بهعنوان محورهای اصلی دنبال شده و دانشگاه الزهرا با وجود همه تنگناهای ایجاد شده در ارتباطات بینالمللی، در جذب دانشجویان بینالمللی بسیار موفق بوده، روند رو به رشد خود را حفظ کرده و در سال تحصیلی گذشته حدود 170 دانشجوی بینالمللی داشته است.
اتفاقی که در نیمسال دوم آموزشی افتاد؛ شیوع ویروس کرونا و مواجهه دانشگاهها با شرایطی که امکان برگزاری کلاس حضوری را فراهم نمیکرد، تهدیدی بود که با همراهی و مشارکت همهجانبه اعضای هیئت علمی توانمند دانشگاه و همراهی دانشجویان پرانگیزه و تلاش شبانهروزی همکاران در حوزه آموزشی و پشتیبانی، تبدیل به فرصتی طلایی برای دانشگاه الزهرا شد.
در سنوات قبل، دورههای مجازی را برای تعداد بسیار محدودی از دروس عمومی بهصورت آفلاین و غیر همزمان برگزار میکردیم؛ اما با اتفاق اخیر و همت همکاران توانستیم تمام ظرفیتها را برای استفاده این آموزش در سطح کل دانشگاه داشته باشیم؛ بنابراین نیمسال دوم سال تحصیلی 99-98 برای ما نقطه عطفی شد تا همکاران به شیوه جدید آموزش ورود کنند و از امکانات، بهره کامل را ببرند.
در حال حاضر حدود 60 درصد کلاسهای نظری دانشگاه به شیوه مجازی تشکیل میشود و از این تعداد 35 درصد آنها بهصورت همزمان و 65 درصد بهشکل غیر همزمان (LMS) شکل میگیرد. این میزان آمار مشارکت امیدوارکننده بود تا در تعطیلات نوروزی نیز با توجه به حضور استادان و دانشجویان در منزل، ادامه آموزشها را داشته باشیم. تمام تلاش ما بر این بوده که کلاسها در تعطیلات تابستانی -که البته دشوار به نظر میرسد- ادامه پیدا نکند.
* به نظر شما، دانشگاه الزهرا در بخش فعالیتهای پژوهشی نیز عملکرد قابل دفاعی داشت؟
در کنار تلاشهای آموزشی دانشگاه الزهرا در سال تحصیلی 98، تمرکز بسیار زیادی روی فعالیتهای پژوهشی داشتیم و همه تلاشمان بر این بوده که مهارتهای استادان جوان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در زمینه انجام فعالیت پژوهشی استاندارد را بالا ببریم؛ بنابراین برگزاری دورههای «تابستان داغ پژوهشی» و «پاییز پژوهشی» با بیش از 150 کارگاه آموزشی در زمینه نحوه پژوهش، از جمله اقدامات مهم بوده که در این کارگاهها مورد تأکید قرار گرفته است؛ اولاً اینکه چگونه پژوهش کرده و سپس چگونه پژوهشهای خود را در قالب استانداردهای پذیرفته شده بینالمللی قابل رویت کنیم؟
همچنین سامانه علمسنجی را راهاندازی کردیم که اگر به جرئت نگویم اولین؛ اما جزو چند دانشگاه اندکشماری بودهایم که این سامانه را به راه انداختهایم تا همکاران ما بتوانند جایگاه علمی بینالمللی خود را در مقایسه با اعضای گروه آموزشی، دانشکده و دانشگاه سنجیده و تحلیل کنند.
پروژه مهم بعدی سامانه آرشیو دیجیتال (Ripository) است. در دانشگاه جامع الزهرا، همکاران از تمام گروههای علوم انسانی، علوم پایه، فنی و مهندسی و هنر حضور دارند و این سامانه، فرصتی را فراهم میکند تا همه تولیدات آنها قابل ارائه و بهراحتی در جستجوی گوکل یافت شود. تمام این اقدامات بهعنوان زیربنای ارتقای حوزه پژوهشی صورت گرفت. در کنار این اقدامات زیربنایی، تلاش برای ثبت مجلات پژوهشی دانشگاه در پایگاههای بینالمللی صورت گرفت که تاکنون 50 درصد مجلات ما در برخی از این پایگاهها ثبت شدهاند، بهعنوان نمونه 10 مجله برای ثبت در «اسکوپوس» آمادهسازی شده و اقدامات اولیه آن صورت گرفته که بهزودی نمایه میشوند.
سایر اقدامات شامل تعریف هستههای پژوهشی برای هدفمند کردن و انجام کار گروهی در پروژههای تحقیقاتی میشود، بهطورکلی 112 هسته پژوهشی سه ساله شامل هستههای جاری و در دست اقدام از دو مسئله اخیر، حضور حدود 40 پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه، راهاندازی مرکز توسعه و اشتغال و مهارتآموزی (تام) در زیرمجموعه پژوهشی با هدف ارتباط با دانشجویان و جذب شرکتها بهمنظور اشتغال دانشجویان داشتیم.
* پیشبینی شما از سال آموزشی و پژوهشی 99 با در نظر گرفتن احتمال ادامهدار شدن کرونا و تعطیلی دانشگاهها چیست؟
در شرایط حاضر و در صورت ادامهدار شدن تعطیلی دانشگاهها، در زمینه دروس تئوری مشکلی نداریم و بهراحتی میتوانیم دورهها را برگزار کنیم؛ اما در مورد دروس عملی و آزمایشگاهی دنبال راهکارهای جدید هستیم. پیشنهاد اخیر معاونت پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای استفاده از ظرفیتهای پژوهشی و آزمایشگاهی مجازی را نیز در دست بررسی داریم. به هر حال دانشگاهها زنده هستند و با ادعای اینکه میتوانند به حل مسائل جامعه کمک کنند، قطعاً برای مسائل خودشان نیز در هر شرایطی راه حلهایی را پیدا خواهند کرد. در دانشگاه الزهرا این شانس را داریم که همکاران هیئت علمی ما با انگیزه تمام در این امر مشارکت کنند و دانشجویان نیز علاقمندی زیادی نشان دهند که این موضوع، امور را ساده میکند.
* کیفیت آموزش آنلاین در ایران را در مقایسه با استاندارد جهانی چطور میبینید؟
بهطور کلی کیفیت آموزشهای آنلاین چه بهصورت همزمان و چه غیر همزمان به چند عامل کلی بستگی دارد. هر چقدر کیفیت این عوامل بالاتر باشد به استانداردهای بینالمللی نزدیکتر هستیم؛ اول زیرساختهای فنی و پشتیبانی است. وجود سِرورهای قدرتمند و شبکه با پهنای باند مناسب از سوی مرکز آموزشدهنده و دسترسی به اینترنت مناسب و رایانه باکیفیت برای آموزشگیرنده، مهمترین پارامترهای این قسمت هستند.
در این قسمت معمولاً مراکز آموزشی از شبکه مناسب با پهنای کافی بهرهمند هستند و مشکلی نخواهد بود؛ اما برای آموزشگیرندگان هنوز در برخی مناطق، دسترسی به شبکه اینترنت با کیفیت مناسب مقدور نیست. البته با راهکار آموزشهای آنلاین غیر همزمان میتوان تا حدود زیادی این مشکل را نیز برطرف کرد.
دوم، سرمایه انسانی مناسب است. سرمایه انسانی مورد نظر ما در سه بخش مطرح میشود؛ اول استادان که مهمترین بخش کار هستند. هر چقدر استادان خبره و با علم و دانش بالاتری، ارائه آموزشها را بر عهده بگیرند، طبیعتاً آموزش از غنای بالاتری برخوردار خواهد شد.
دوم دانشجویان علاقهمند و مشارکتکننده در مباحث هستند. البته خوشبختانه دانشجویان ما به اهمیت یادگیری اشراف دارند و خودشان در بسیاری از اوقات، مشوق استادان برای ارائه آموزشهای بهتر هستند. سوم تیم پشتیبانی است که باید بتوانند با سرعت و دقت پاسخگوی نیازهای استادان و دانشجویان باشند. خوشبختانه در این موضوع تا حد زیادی با فضای بینالمللی قابل رقابت هستیم.
سومین بخش، روش آموزش است. آموزش مجازی مانند هر هنر دیگری قلقها و مهارتهای خود را میطبد. تسلط استادان به این مهارتها میتواند باعث بالا رفتن کیفیت آموزش و افزایش مشارکت دانشجویان در آموزش شود و آموزش را از حالت غیر فعال به آموزش فعال و تعاملی تبدیل کند.
البته در این قسمت استادان ما نسبت به فضای بینالمللی، نیاز به حمایت بیشتری دارند. راهکار این موضوع هم برگزاری دورههای مهارتافزایی و آموزش یادگیری الکترونیک برای استادان است. بهعنوان مثال در دانشگاه الزهرا (س) در ماه گذشته حدود 20 کارگاه مهارتافزایی با موضوع شیوه استفاده از امکانات آموزش الکترونیک برای استادان برگزار شد و خوشبختانه مشارکت استادان برای استفاده از این کارگاهها بسیار زیاد بود.
چهارم، سنجش و ارزیابی است. نکته مهم دیگر، سنجش میزان مشارکت دانشجویان و ارزیابی عملکرد آنهاست. خوشبختانه به علت وجود شرکتهای دانشبنیان و فضای خوب «آیتی» در کشور، در این زمینه تقریباً مشکلی نداریم و میتوانیم در سطح جهانی مدعی باشیم. در مجموع فاصله زیادی در این موضوع با فضای بینالمللی نداریم و اندک فاصله موجود را میتوان با عزمی ملی برطرف کرد. شاید بحران ایجاد شده بهدلیل کرونا فرصتی باشد تا بتوانیم با همدلی، فاصلههای موجود را در این باره حذف کنیم.
* در پایان بگویید سال ۹۸ برای دانشگاه الزهرا چگونه گذشت؟
سال 98 برای دانشگاه الزهرا، سال بسیار خوبی بود. الحمدالله توانستیم به موفقیتهای بسیار زیادی دست پیدا کنیم و در رتبهبندیهای گوناگون که در سنوات قبل، شرایط اولیه حضور را نداشتیم، وارد شده و از جایگاه خوبی برخوردار شدیم.
وقتی به پشت سر و سالی که گذشت، نگاه میکنم خدا را شکر میگویم که با همراهی همکاران خوبم در ستاد و دانشکدهها توانستیم نتایج خوبی بهدست آوریم. امیدوارم در سال جدید بتوانیم در ادامه و در راستای برنامه پنج ساله دوم راهبردی دانشگاه که بهمنماه 98 به تصویب هیئت امنای دانشگاه رسید و بهشکل اینفوگرافی نیز طراحی شده، حرکت کنیم.
انتهای پیام/