امیرهوشنگ حیدری در گفتوگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، درباره اتفاقات پیشبینی نشدهای که در سال 98 رخ داد و دانشگاهها را به تعطیلی کشاند، اظهار کرد: سال 98، سال اتفاق و رخداد بود؛ اما متأسفانه به نظر میرسد همچنان بنایی نداریم از اتفاقات و وقایع پیش آمده، آموزهها و یافتههایی داشته باشیم و از رخدادها عبور میکنیم. بهطور مثال در ابتدای سال 98، سیل به چندین استان کشور، خسارت وارد کرد؛ اما وقتی در پاییز باز هم شاهد جاری شدن سیل در استانهای جنوبی کشور بودیم، همان رویه گذشته را در پیش گرفتیم و به هشدار و بیان خاطرات گذشته اکتفا کردیم.
وی ادامه داد: سیستم مدیریت و تصمیمگیر کشورمان از وقایع پیش آمده هیچ درسی نمیگیرد، تجربهای کسب نکرده و راهکاری را پیشبینی نمیکند. چنین خصیصهای، بزرگترین ایرادی است که در سیستم مدیریت کلان کشورمان وجود دارد. این موضوع، ربطی به نگاههای سیاسی و جناحبندیها ندارد؛ بلکه ضعف مدیریتی محسوب میشود و در هر دوره، جناح و حزبی غالب بوده است. اگر بخواهیم واژه دقیقتری انتخاب کنیم، بلا و آفتی است که در سیستم مدیریتی ما دیده میشود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور خاطرنشان کرد: آموزش نیز مقولهای مستثنی نیست؛ چون در همین سیستم مدیریتی تعریف میشود. مدیران حوزه آموزش عالی، تافته جدا بافته نیستند و به همین بلا و آفت، گرفتارند. در دیگر کشورهای دنیا، اتفاقات زیادی رخ میدهد و ممکن است افراد در برهههای از زمان نتوانند به تدریس و فعالیتهای پژوهشی و تحقیقاتی بپردازند یا دانشجویان و دانشآموزان قادر نباشند سر کلاسها حاضر شوند؛ ولی ما انگار مرگ را فقط برای همسایه میدانیم و تا زمانی که خودمان دچار چنین مشکلاتی نشویم، تدبیری نمیاندیشیم. البته وقتی خودمان گرفتار میشویم، متأسفانه باز هم درس نمیگیریم.
نسبت به ثبت وقایع بیتوجه هستیم
حیدری بیان کرد: در هیچیک از وزارتخانهها و سازمانهای کشورمان، حافظه سازمانی وجود ندارد، در حالی که کشورهای توسعهیافته جهان برای چنین حافظهای، اهمیت زیادی قائل هستند. برای آنها فرقی ندارد مدیرکل، معاون یا وزیر چه فردی بوده؛ بلکه اتفاقات را مانند واقعهای تاریخی ثبت کرده، راهکارهایی که باعث رفع مشکل شده را استخراج میکنند و البته اقدامات عبث و بیفایده را نیز برای جلوگیری از تکرار مکررات، برای آیندگان به یادگار میگذارند. وقتی ما به تاریخ وقایع، توجهی نمیکنیم، چگونه انتظار داریم، آینده وقایع مورد توجه قرار گیرد؟
وی افزود: برای هر اتفاق که در بازههای زمانی مختلف رخ میدهد، باید تاریخنگاری و گذشتهنگری داشته باشیم. وقتی مدیری میبیند حافظه سازمانی وجود ندارد، نمیتواند اقدام مفیدی انجام دهد. بهطور مثال تاریخنگاری از تصمیمات کارآمد و غلط شرکت نفتی بزرگی در روزهای کاهش قیمت نفت میتواند کمک بزرگی برای مدیران آینده شرکت باشد؛ اما اگر چین اتفاقی رخ ندهد، ممکن است اشتباهات گذشته دوباره تکرار شود. در واقع آزمون و خطا رخ میدهد و به وضع کنونی دچار میشویم.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور یادآور شد: انشاءالله به سلامت از کرونا عبور خواهیم کرد؛ اما تصور میکنم هیچ مدیری از اتفاقاتی که بر ما گذشت، درسی نمیگیرد تا سیستم آموزشی آنلاین کارآمدی راهاندازی شود. بهعنوان استاد دانشگاه، کلاس مجازی رو تجربه کردم، جلسه اول هیچ دانشجویی آنلاین نشد، در جلسه دوم چند دانشجو قصد شرکت در کلاس را داشتند؛ اما نتوانستند وصل شوند؛ چه بسا جلسه اول نیز بهدلیل مشکل اتصال نتوانستند در کلاس حضور پیدا کنند. در نهایت دو دانشجو، متصل شدند؛ اما من، صدای آنها را نداشتم و دانشجویان نیز تصویر مرا نمیدیدند. یک ساعت و نیم به همین منوال گذشت و کلاس تمام شد.
باید از تجربیات امروز برای فردا، درس بگیریم
حیدری تأکید کرد: اگرچه تجربیات متعددی داشتهایم؛ اما باز هم به این اتفاقات، بهعنوان تجربه اول نگاه میکنیم. حالا منتظر مینشینیم تا ببینیم در اتفاقات بعدی، دانشگاههای مختلف، برنامهای متناسب با زیرساختها و پهنای باند کشورمان در نظر میگیرند یا خیر. بههر حال ممکن است سیل، زلزله یا شیوع بیماری بازهم کشورمان را درگیر کند؛ اما بعید میدانم از تجربیات امروز برای فردا درسی بگیرند. ایراد از خودمان است که مدام تقصیر را به گردن این و آن میاندازیم.
وی ادامه داد: من بهعنوان استاد دانشگاه، باید موضوع را منتقل کنم و رسانهها نیز انعکاس دهند تا بهعنوان تجربهای از بحران، در جایی ثبت و ضبط شود. بهطور مثال وقتی از رودخانهای بدون پل، عبور میکنید، تجربیاتی برای بار دوم دارید و میدانید کجای رودخانه، صخره هست و کجا عمیق میشود. هرچه اتفاقات بیشتری را پشت سر بگذارید، مسیر بهتر و مناسبتری انتخاب خواهید کرد؛ اما مسئولان ما چنین کاری را یاد نگرفتهاند و از اتفاقات، تجربه کسب نمیکنند. وقتی تجربهای وجود ندارد، نمیتوان انتظار داشت برای آینده، برنامه، استراتژی و راهبرد در نظر بگیرند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور خاطرنشان کرد: اگر خدای نکرده زلزله شدیدی، پایتخت یا دیگر شهرهای ایران را بلرزاند، آیا تجربیاتی از مقابله با کرونا ثبت کردهایم تا بدانیم در شرایط بحرانی، چه احتیاجاتی داریم و چه امکاناتی مورد نیاز است؟ باید پیشبینیهای لازم را لحاظ کنیم تا در آینده برای عبور موفق از رخدادهای طبیعی و بحرانهایی مثل کرونا که تمام دنیا را درگیر کرده، آماده باشیم. مطمئن باشید از چین تا ایتالیا، در حال حاضر افرادی را مأمور کردهاند تا اقدامات (action) مدیران خود را ثبت کنند.
انگار قرار نیست هیچ تجربهای کسب کنیم
حیدری ادامه داد: در چین و اروپا، برآوردی صورت میگیرد تا مشخص شود چه میزان از اهداف مورد نظر، محقق شده و در ادامه برنامهریزیهای لازم را برای مواجهه با اتفاقات مشابه در آینده انجام میدهند. متأسفانه این موضوع در کشور ما ابتر مانده و در حوزه آموزش عالی نیز وضعیت متفاوتی وجود ندارد. در برههای از زمان، تحریمهای شدیدی علیه ایران اعمال شد، تحریمها فقط مباحث تسلیحانی، اقتصادی و صنعتی را تحت تأثیر قرار نداد؛ بلکه پژوهشگران برای استفاده از منابع علمی کشور به مشکل برخوردند و حتی دسترسی به ژورنالهای علمی خارجی محدود شد. محققان ایرانی نمیتوانستند در همایشها و کنفرانسهای مختلف خارجی نیز حاضر شوند.
وی افزود: بسیاری از تجربیات علمی محققان در عرصه میدانی کسب میشود؛ اما پژوهشگران کشورمان با دشواریهای زیادی مواجه شدند. بخش وسیعی از تحقیقات در حوزه آموزش عالی، معطل ماند؛ چراکه نمیتوانستیم از بروندادهای جهانی استفاده کنیم. تجربه بسیار خوبی کسب کردیم و متوجه شدیم در شرایط تحریم، فقط اقتصاد و صنعت متضرر نمیشود؛ بلکه در نگارش مقاله هم دچار مشکل میشویم و در رنکینگ علمی جهانی افول خواهیم کرد. اکنون سؤال این است چه میزان از تجربیات کسب شده را ثبت کردهایم؟
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در پایان گفت: در عمل هیچ اقدامی صورت نمیگیرد. بزرگترین لیدرهایی که با سایتهای معتبر علمی جهان در ارتباط بودند و دانش و اطلاعات را با دانشگاههای مختلف به اشتراک میگذاشتند، بهراحتی ارتباط خود را قطع کردند، تا زمانی که سیستم ارتباطی راهاندازی نشود، نمیتوانیم از سایتهای معتبر استفاده کنیم. در نهایت، انگار قرار نیست هیچ تجربهای کسب کنیم.
انتهای پیام/