به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز- یاسمین نسبتی؛ مدتی است که بازار سرمایه در جهان از جمله کشور ایران شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند. زمانی که سراسر جهان درگیر کنترل ویروس ناشناخته کرونا هستند، شاخص بورس در حال تغییر است و در بعضی از کشورها شرایط خوبی را تجربه نمی‌کند. این در حالی بوده که علی‌رغم تمام مسائل موجود در ایران شاخص بورس با رشد قابل توجهی روبه‌رو شده است.
دبیر انجمن علمی توسعه اقتصادی و برنامه ریزی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به روند فعلی بورس کشور به دلایل رشد قابل توجه آن پرداخت. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
روند فعالیت بورس کشور در شرایط فعلی چگونه است؟
با دریافت اطلاعات از استادان دانشگاه های کشور و حتی سایر کشورها، می‌توان فهمید بورس جهانی با شروع بیماری کرونا و رکود به وجود آمده از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده؛ در اکثر مواقع شاخص‌ها منفی بوده است؛ اما برخلاف انتظارها شاخص بورس کشور ما از زمان آغاز این بحران تا به حال به غیر از مدت زمان اندک، عموماً مثبت بوده و رشد قابل توجهی داشته است.
به دلیل اینکه بورس یکی از انواع بازار است و بعضی اوقات تحت عنوان بازار سرمایه از آن یاد می‌شود، این خاصیت در بازارها وجود دارد که ممکن است یک کالا ارزش ذاتی نداشته باشد اما به دلیل تقاضای زیاد، قیمت نسبتا زیادی برای آن تعیین شود.
اتفاقی که در رابطه با بورس کشور ایران در حال رخ دادن است از دو دیدگاه قابل بررسی است؛ تعدادی از تحلیل‌گران معتقد هستند به دلیل عدم رشد قابل توجه تولید، مثبت نبودن شاخص‌ها و مؤلفه‌ها بر اساس اطلاعات داخلی و بین المللی، وجود تحریم‌ها و مشکلات به وجود آمده در زمینه واردات و صادارت کالاها؛ دلیل بنیادی برای رشد شاخص بورس وجود ندارد.
این موضوع تا سطحی از شاخص که به حدود 700 هزار واحد نزدیک می‌شد، مؤثر بود؛ زیرا ارزش شرکت‌های بزرگ مانند شرکت‌های پالایشی، پتروشیمی، معدن ها و فلزات که صادارات محور هم هستند براساس دلار سنجیده می‌شود و با توجه به جهش قیمت دلار از سال‌های گذشته طبیعی است که ارزششان با جهش چهار برابری مواجه شود.
بعد از این جهش دو دیدگاه به وجود آمده، عده ای از تحلیل‌گران به مفهوم ارزش جایگزینی که در اقتصاد وجود دارد استناد کرده‌اند؛ به این معنا که اگر ساخت یک پالایشگاه مانند پالایشگاه ستاره خلیج فارس در دستور کار قرار گیرد، هزینه‌ای بیش از 5 و نیم میلیارد دلار که سال 94 در نظر گرفته شده است، تحمیل خواهد شد و همچنین هزینه فرصتی هم مطرح می‌شود که نزدیک به 3الی 4 سال زمان نیاز خواهد بود. بنابراین ارزش مورد انتظار از این پالایشگاه مشابه پالایشگاه ستاره خلیج فارس بیش از ارزش بازاری و بنیادی آن خواهد بود. با توجه به این تحلیل می‌توان توجیه کرد که ارزش شاخص بورس تهران می‌تواند به بیش از یک میلیون واحد هم برسد؛ زیرا اگر همه شرکت‌های موجود در بورس را با همین معیار به اندازه‌گیری ارزش جایگزینی آنها پرداخت، با توجه به سختی‌هایی که در ایجاد کسب و کارها و هزینه زیادی که برای ایجاد زیر ساخت‌های لازم برای تأسیس صنایع جدید وجود دارد، بورس را می‌توان بیش از موارد ذکر شده ارزش گذاری کرد.
تعداد دیگری از افراد با توجه به تحلیل‌های عام بازار سرمایه استدلال می‌کنند این بازار وارد شرایط حبابی شده و ارزش گذاری شرکت‌ها رشد قابل توجه داشته که منطقی نیست و اتفاقی که برای بازار سرمایه می‌افتد ناشی از ورود جریان نقدینگی است. نکته دیگری که وجود دارد این است که ورود بیش از حد نقدینگی به بازار بورس مانند سایر بازارهای ارز، طلا و حتی بانک‌ها می‌تواند نتایج زیان‌باری را ایجاد کند.
دلیل رشد ناگهانی شاخص بورس در کشور چیست؟
این موضوع می‌تواند ناشی از دلایل گوناگون باشد. کاهش نرخ سود بانکی و اجبار همه بانک‌ها به حفظ نرخ سود 15 درصدی یکی از مؤثرترین دلایل رشد ناگهانی شاخص بورس در ایران است که این مسئله خود سبب تشویق جریان نقدینگی می‌شود. همچنین اعمال کنترل شدید بر بازار ارز و هم سو شدن بانک مرکزی، دولت و مجموعه نظام در یک راستا برای جلوگیری از بازگشت نقدینگی به بازارهای مانند مسکن، طلا و ارز از دیگر دلایل این شرایط به وجود آماده در بورس کشور است.
در حال حاضر فرآیندی تحت عنوان تقویت بازار سرمایه، افزایش ارزش، عمق بازار آغاز شده است این فرآیند این هدف را دنبال می‌کند که شرکت‌های دولتی و حاکمیتی از روش‌های گوناگون به گونه‌ای وارد بازار شوند یا حداقل زمینه‌ای را برای تأمین سرمایه دوران کسری بودجه دولت و شرکت‌های حاکمیتی ایجاد شود، تا دولت مجبور به استفاده از روش سنتی نشود.
آیا رشد به وجود آمده در بورس کشور، واقعی است؟
رشد واقعی در بازار سرمایه آنچنان معنا ندارد؛ در اقتصاد می‌توان گفت که آیا رشدی واقعی هست یا خیر اما در بازار سرمایه به این گونه نیست. به طور مثال اگر قیمت دلار به 25 هزار تومان افزایش یابد افرادی معتقد خواهند بود که این رشد حباب است و دیگری حقیقی است. تا زمانی که بازار به صورت کامل آزاد نباشد نمی توان نسبت به حقیقی بودن یا نبودن یک اتفاق دارای زمینه و بنیاد اقتصادی اظهار نظر کرد.
تلاش نهادهای دولتی برای کنترل بازار سرمایه، سبب تضعیف آن می‌شود
درصورتی که پول از بازار سرمایه خارج شود و وارد بازار های جایگزین مانند ارز، دلار، سکه و طلا شود و جهش های قیمت قابل توجه باشند و به صورت دستوری مدیریت نشوند ممکن است بحران‌های سیاسی_اجتماعی به وجود آید. با توجه به تجربیات به دست آمده اگرنهاد دولت سعی در کنترل بازار داشته باشند، سبب تضعیف بازار می‌شوند.
آزاد سازی سهام عدالت چه تأثیری در اقتصاد کشور و تولید ملی دارد؟
این طرح از در دوره‌های ریاست جمهوری گذشته مطرح شد که تعدادی از افراد نقدهایی به آن داشتند و مطرح شدن دوباره آن نشان دهنده انگیزه‌هایی از سوی دولت و حاکمیت است. با مطالعه لیست منتشر شده از ارائه سهام شرکت‌ها به مردم اعداد بزرگی از سوی شرکت‌های بزرگ دیده می‌شود؛ زمانی که عرضه بزرگ و مالکیت آن به مردم ارائه می‌شود، اختیار دار کامل آن مردم خواهند بود. اگر روان شناسی مردم از بازار به این سمت حرکت کند که در صورت عدم فروش سهام خود در زمان مشخص سودی دریافت نخواهند کرد، عرضه بسیاری ایجاد می‌شود که هیچ نقدینگی نمی تواند با چنین عرضه‌ای برابری کند.
در زمینه تولید ملی در صورتی که سهام تبدیل به وجه نقد شود و در کوتاه مدت به دست مردم برسد و توسط دریافت کنندگان به عنوان سرمایه گذاری در زمینه گوناگون مانند دلار یا طلا تبدیل شود، تأثیرات منفی به دنبال خواهد داشت زیرا سبب جهش دوباره قیمت طلا و ارز می‌شود و این موضوع علی‌رغم اینکه شرایط تولید را برای تولید کنندگان بهتر می‌کند به دلیل عدم ثبات در بازارها، پیامدهای منفی را ایجاد می‌کند.
درصورتی که این مسئله مدیریت شود و سود سهام عدالت در دوره میان مدت و بلند مدت به گونه‌ای دراختیار مردم قرار گیرد که برای آنها قدرت خرید واقعی ایجاد کند ولی نه به اندازه‌ای که سبب وسوسه برای سرمایه گذاری در بازارهای دیگر شود، این قدرت خرید می تواند بسیار مفید باشد. اما مسئله ای که همیشه سبب نگرانی اقتصاد دانان می‌شود این است که معمولا دولت‌ها به صورت عام در سطح جهان سابقه خوبی در مدیریت کلان وقایع اقتصادی ندارند و در یک زمینه مرتکب اشتباهی می‌شوند که جبران آن نه تنها برای دولت بلکه برای مردم بسیار دشوار است.
آینده بورس ایران را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
بورس ایران از این نظر که دارای تنوع مناسبی بوده، خوب است در واقع این شرایط وجود دارد که شرکت‌ها در زمینه های گوناگون وارد بورس می‌شوند و رشد می‌کنند. در صورتی که بحران عظیمی مانند بحران اقتصادی ونزوئلا ایجاد نشود، شرکت‌ها و حتی بانک‌ها می‌توانند در بلندمدت از وضعیت مناسبی برخوردار باشند. در صورت مدیریت شرایط برای عدم اتفاق بحران‌هایی مانند بحران اقتصادی ونزوئلا، در بلند مدت شاخص بورس ایران رشد‌هایی خواهد داشت.
انتهای پیام/
