قهرمان تولید؛ گمشده صنعت خودروسازی ایران

انتقال فناوری مهمترین کاری است که در همکاری بین صنعت و دانشگاه صورت می‌گیرد. قهرمـان تولید نقش مهمی را در این کار به عهده دارد. ویژگی شاخص این افراد اینست که باید به پروژه باور داشته و انگیـزه قـوی برای به ثمر رساندن آن داشته باشند. ویژگی‌ای که هیچ یک از مدیران صنعت خودروسازی ایران تاکنون نداشته‌اند.

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، خودروسازی ایران جزء20 کشور  اول خودروساز جهان است و بزرگترین تولیدکننده خودرو در منطقه خاورمیانه به حساب می‌آید. منطقه‌ای که بیشتر کشورهای آن مصرف‌کننده خودرو هستند نه تولیدکننده اما هیچ سهمی از بازار بزرگ این منطقه در اختیار صنعت خودروی ایران نیست.

خودروسازی ایران یک صنعت نوپا نیست. چند دهه از آغاز به کار این صنعت در کشور می‌گذرد اما هنوز در تامین نیاز داخل کشور نیز مشکل دارد. در دولت دوازدهم نیز وضع به گونه ای شده است که مردم مجبورند برای تهیه خودرو مانند دهه 60 منتظر نتایج قرعه‌کشی باشند.

صنعت خودروی ایران و کره‌جنوبی همزمان با هم فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. امروز کره جنوبی بخش بزرگی از بازارهای جهانی را در اختیار خود گرفته است و از نظر کیفیت نیز با خودروسازان بزرگ دنیا رقابت می‌کنند. این در حالی است که ما برای تولید خودروهایی که سالهاست آنها را تولید می‌کنیم در شرایط تحریم با کمبود قطعات روبرو می‌شویم.

ذهنیت مسموم «ما نمی‌توانیم»

وابستگی به خارج از کشور برای تامین قطعات به صنعت خودروسازی ضربه زده است اما ضربه بزرگتر ذهنیتی است که در بین مدیران صنعت کشور حاکم بوده است. ذهنیت ما نمی‌توانیم که در بین برخی از مدیران این صنعت حاکم بوده باعث شده توانمندی‌های داخلی نادیده گرفته شود.

احمد نادری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در نشست راهبردی جهش تولید در دانشگاه علم و صنعت درباره ذهنیت «ما نمی‌توانیم» در کشور می‌گوید: در تاریخ مدرن ایران دو گفتمان همزمان با هم جلو آمده است یک دیدگاه غرب‌گرایانه است که از ابتدای مواجهه ما با غرب آغاز شده است و این را به ما القا می‌کند که ما نمی‌توانیم.

وی در ادامه درباره گفتمان «ما می‌توانیم» گفت: این گفتمان انقلاب را به پیروزی رساند و موشک نقطه‌زن تولید می‌کند و در مقابل اینکه ظرفیت‌های داخلی را به سبد مذاکره و برجام گره بزنیم، قرار دارد. جای تاسف است که مدیرعامل وقت ایران‌خودرو در سال 96 و در سفر اروپایی خود از خارجی‌ها می‌خواهد که برای ما پلتفرم خودرو طراحی کند.

تحریم بهانه خوبی نیست

تحریم‌ در سال‌های اخیر میزان تولید خودرو در ایران را کاهش داده است. کاهش عرضه خودرو، قیمت آن را روز به روز در بازار بالاتر برده است. سال‌هاست مردم از کیفیت نامطلوب خودرو ناراضی هستند و حالا قیمت گزاف آن نیز به این نارضایتی اضافه شده است.

مدیران وزارت صنعت و خودروسازان، تحریم و کمبود قطعه را عامل کاهش تولید خودرو می‌دانند. عاملی که خود نشان دهنده ضعف این مدیران در طول سالیان گذشته است. خودروهایی مثل پژو و پراید بیش از 20 سال است که در ایران تولید می‌شود اما مدیران این صنعت در طول همه  این سال‌ها نتوانسته‌اند قطعات این خودروها را بومی‌سازی کنند. تحریم بهانه خوبی برای سرپوش گذاشتن بر ناکارآمدی مدیران صنعت خودروسازی کشور نیست.

چرا خودروسازی عقب مانده است؟

ما در صنایع هسته‌ای، ماهواره‌ای و موشکی که در مرز دانش قرار دارند رشد زیادی داشته‌ایم. این پیشرفت در کنار عقب‌افتادگی صنعت خودرو این سوال را در ذهن مردم ایجاد می‌کند که با وجود پیشرفت در علوم روز دنیا، چطور هنوز در صنعت خودروسازی با مشکل روبرو هستیم.

این سوال ذهنی مردم زمانی برای مدیران کشور دغدغه شد که رهبر انقلاب در ارتباط تصویری اردیبهشت خود با مجموعه‌های تولیدی به آن اشاره کرد و فرمود: « من می‌گویم؛ وقتی که می‌توانیم در بخش نظامی یا فرض کنید در بخش پرتاب ماهواره‌ی فضایی یک چنین حرکت بزرگی را انجام بدهیم، چرا نتوانیم اتومبیلی، خودرویی تولید کنیم که در صد کیلومتر مثلاً پنج لیتر بنزین لازم داشته باشد؟ دائم متوقف بشویم در اتومبیلی یا خودرویی که مثلاً فرض کنید دوازده لیتر یا ده لیتر یا هشت لیتر مصرف میکند.»

عدم ارتباط خودروسازان با دانشگاه

در کشور ما ساختار مشخصی برای برقراری ارتباط بین دانشگاه و صنعت وجود ندارد. در کشورهای پیشرفته، صنایع با راه انداختن بخشR&D  (تحقیق و توسعه)، ارتباط دائم با دانشگاهیان و صرف هزینه‌ زیاد در این بخش نیازهای خود را برطرف می‌کنند. هزینه‌ای که در آینده چند برابر برای آنها آورده خواهد داشت.

از اشکالات جدی صنعت خودروسازی کشور اینست که تا پیش از تحریم‌های گسترده علیه کشور، با دانشگاه‌های کشور ارتباط خوبی نداشتند و برای رفع بسیاری از نیازهای علمی و فنی خود به کارشناسان خارجی رجوع می‌کردند.

در همین زمینه حسین مدرس خیابانی سرپرست وزارت صمت در نشستی که برای پیوند دانشگاه و صنعت در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد، می‌گوید: «دیگر تمام شد که ما انتظار داشته باشیم نیازمندی‌های کشورمان را خارجی‌ها تامین کنند، ما خیلی اقتصاد، صنعت و کشور را به بهانه اینکه حالا ممکن است آن‌طرفی‌ها دلشان برای ما بسوزد و چیزی به ما بدهند، معطل کردیم»

چند دهه است که در کشور ما از ارتباط صنعت و دانشگاه صحبت می‌شود. تاکنون نتوانسته‌ایم ارتباط خوبی بین صنعت و دانشگاه به ویژه در صنعت خودروسازی برقرار کنیم. نگاهی به تاریخچه ارتباط دانشگاه و صنعت درایران نشان می‌دهد که این ارتباط به طور اصولی بنا نشده و هدفمند هم نبوده است.

تجدید ساختار در ارتباط صنعت و دانشگاه

ارتباط دانشگاه و صنعت یک فرآیند است و در طول زمان شکل می‌گیرد. در دستگاه‌های دولتی ضعف‌های زیادی در این زمینه وجود دارد و نیاز به تجدید ساختار در این باره ضروری نظر می‌رسد.

موانع بسیاری برای ارتباط موثر دانشگاه و صنعت در کشور وجود دارد که می‌توان به ضعف قوانین و مقررات موجود، بوروکراسی اداری، دانشگاه‌زدگی و مدرک‌گرایی، عدم وجود اعتماد میان دانشگاهیان و صنعتگران، تقاضامحور نبودن طرح‌های تحقیقاتی و پایان‌نامه‌ها اشاره کرد.

 با وجود موانع زیادی که در برقراری ارتباط بین صنعت و دانشگاه وجود دارد، مهم‌ترین اشکالی که در حال حاضر با آن روبرو هستیم، وجود نداشتن یک ساختار و متولی واقعی جهت برقراری این ارتباط است.

مهدی عسکری عضو کمیسیون صنایع و معادن نماینده مجلس یازدهم درباره وجود نداشتن ساختاری برای ارتباط صنعت و دانشگاه می‌گوید: اتصال صنعت و دانشگاه باید از حالت سلیقه‌ای خارج شود، ما از یک طرف شرکت‌های دانش‌بنیانی داریم که در مرز دانش حرکت می‌کنند و از طرف دیگر تولیدی‌هایی داریم که برای مواد اولیه خود وابسته به خارج از کشور هستند. ما باید سامانه‌ای طراحی کنیم که شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدی‌ها را به یکدیگر متصل کند.

نمونه‌های موفق ارتباط صنعت و دانشگاه

تبادل نیروی انسانی بین دانشگاه و صنعت، فعالیت تحقیقاتی مشترک و راه‌اندازی آزمایشگاه‌ تحقیقاتی مشترک، برگزاری دوره‌های آموزشی صنعتی برای دانشجویان، تاسیس شرکتهای آموزشی مشترک،  برگزاری دوره‌های آموزشی علمـی کـاربردی بـرای کارکنـان بخش صنعت، از کارهایی است که کشور های توسعه یافته و صنعتی برای برقرای ارتباط صنعت و دانشگاه انجام داده‌اند.

ژاپن یکی از کشورهایی است که توانسته رابطه مناسبی بین دانشگاه و صـنعت ایجاد کند. در این کشور صنایع کارکنان خود را با حمایت مـالی به مدت یک یا دو سال به دانشگاه‌ها می‌فرسـتند. این افراد در یک محیط علمی قرار می‌گیرند تا با  تحقیقات جدیـد آشنا شوند و تکنیـک‌های علمی جدید را کسب کنند.

یکی از بهترین روش‌های ارتباط دانشگاه با صنعت در انگلیس اجرا می‌شود. در این کشور یـک محقـق صـنعتی یک روز در هفته را در دانشگاهی می‌گذراند و در عوض یک پژوهشگر دانشگاهی نیـز زمـان مشـابهی را در شرکت مورد نظر کار می‌کند.

در کشور امریکا نمونه‌های خوبی از موفقیت کادر صنعتی در دانشگاه‌ها جهت کمک بـه انتقـال فنـاوری وجـود دارد. شرکت «جانسن متی» دو سـال یکی از کارکنان خود را به دانشگاه میشیگان فرستاد و درباره اثـرات نمونـه هـای قابل حل پلاتین روی محیط بیولوژیکی آموزش دید. ایـن کار در سالهای بعد عامل مهمی در راه‌اندازی یک خط تولید جدید بـا فناوری جدید در شرکت جانسن متی شد.

یک نمونـه دیگـر از همکـاری دانشـگاه و صـنعت که در صنعت خودروسازی صورت گرفته، همکاری بـین کارخانـه ولـوو و دانشـگاه فنـاوری چـالمرز کشورر سوئد است. این همکاری به خاطر نیـاز شـرکت ولـوو بـه کارکنانی با قابلیت بالا و تخصص‌های جدید آغاز شد. ایـن پروژه هم برای دانشگاه و هم برای شرکت ولوو بسـیار مفیـد بود. در این همکاری در مواردی اساتید و مهندسان پـروژه به صورت مشترک توسط کارخانه و دانشگاه مورد استفاده قرار مـی‌گیرنـد.

صنعت فضایی الگویی برای خودرسازان

ایران از ۱۴ بهمن 87 با پرتاب ماهواره امید جزء باشگاه کشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره قرار گرفت. از آن تاریخ تاکنون هر سال شاهد دستاوردهای مهم فضایی کشور هستیم. دستاوردهایی که بخش عمده آن توسط دانشگاه‌های کشور به دست آمده است.

ماهواره دانشجویی نوید علم و صنعت، ماهواره دانشجویی امیرکبیر و ماهواره خلیج فارس که به وسیله دانشگاه صنعتی مالک اشتر طراحی و ساخته شده‌، جزء پروژه‌هایی است که به صورت مستقیم توسط دانشگاهیان در صنعت فضایی به سرانجام رسیده است.

سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده هوافضای سپاه پاسداران درباره علت ارتباط نداشتن صنعت خودرو با دانشگاه می‌گوید: اگر کارهای قبلی در بخش خودرو با دانشگاه به نتیجه نرسیده به این دلیل است که قراردادی بین اینها وجود نداشته است. اگر این اقدام انجام شود، به سرعت به نتیجه می‌رسیم و حتی می‌توانیم به نقطه‌ای برسیم که از صادرات خودرو ارزآوری داشته باشیم.

تحریم و توفیق اجباری

مدیریت دولتی از دیگر عواملی است که نقش زیادی در ارتباط نداشتن خودروسازان و دانشگاه در کشور ما داشته است. تا زمانی که رقابت واقعی بین شرکت‌های خودروسازی شکل نگیرد و مدیریت این صنعت از حالت دولتی خارج نشود همچنان این ارتباط به خوبی شکل نخواهد گرفت.

مدیران دولتی صنعت خودرویی از یک طرف اختیارات کافی ندارند و با توجه به سیاست دولت‌های مختلف کمتر در حوزه تحقیق و توسعه هزینه کرده‌اند و از طرف دیگر به خاطر مدیریت‌های کوتاه مدت به فکر اهداف کلان نبوده‌اند.

در دوران کنونی که به خاطر تحریم، گرانی ارز و مشکلات خودروسازان در تامین قطعات، یک توفیق اجباری به وجود آمده است و خودروسازان به سمت دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌های کشور رفته‌اند و مراکز آموزشی باید از فرصت پیش آمده نهایت بهره را ببرند.

چشم اسفندیار یا پیشران صنعت کشور

صنعت خودروسازی کشور با همه پیشرفت‌هایی که داشته در ذهن مردم به عنوان یکی از نقاط ضعف بزرگ کشور به حساب می‌آید، ذهنیتی که دور از واقعیت هم نیست. در حقیقت صنعت خودروسازی چشم اسفندیاری برای کشور به حساب می‌آید و بیشتر مردم از وضعیت کنونی این صنعت ناراضی هستند.

با این همه این موضوع را هم نمی‌توان نادیده گرفت که صنعت خودروی کشور به صورت مستقیم و غیر مستقیم با اشتغال بسیاری از افراد جامعه مرتبط است. رشد  و توسعه این صنعت می‌تواند عاملی برای شکوفایی کل صنعت کشور شود و خود را به عنوان صنعت پیشران کشور مطرح کند.

انتهای پیام/

کد خبر: 1073812

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • 0 + 0 =