به گزارش گروه دانشگاه ایسکانیوز، به مناسبت روز دختر نشستی با حضور چند تن از خانم‌های فعال در تشکل‌های دانشجویی دانشگاه‌های تهران داشتیم و درباره مشکلات و دغدغه‌های آنها صحبت کردیم. طاهره یاورطلب مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه الزهرا در این گفت‌وگو مهمترین دغدغه خود را تشکیل هیئت‌های اندیشه‌ورز در بین تشکل‌های دانشجویی عنوان کرد و بر این موضوع تاکید داشت که خانم‌ها بیشتر از هر موضوع دیگری باید به مسائل مختص بانوان توجه کنند و آنها را محور فعالیت خود قرار دهند چرا که این باری است که اگر آنها برندارند روی زمین خواهد ماند و آقایان از عهده انجام آن برنمی‌آیند. متن کامل این گفت‌وگو به شرح زیر است:
در فضای تشکل‌های دانشجویی چه مشکلاتی پیش روی خانم‌ها وجود دارد؟
یکی از اشکالاتی که در فضای فعالیت خانم‌ها در تشکل‌های دانشجویی وجود دارد، مقداری از آن رخوتی است که خود خانم‌ها دچار آن هستند، ما نباید انگشت اتهام را فقط به سمت آقایان بگیریم. ما اگر مباحث و فعالیت‌های مشترک بین خانم‌ها و آقایان را کنار بگذاریم، موضوعات و مطالبه‌گری‌هایی وجود دارد که مختص بانوان است و خود خانم‌ها باید آنها را پیگیری کرده و فعالیت‌های لازم را انجام دهند و این درحالی است که اینها به خوبی انجام نمی‌گیرد. این باعث می‌شود آقایان در این زمینه‌ها ورود کنند در حالی که اصلا آشنایی با مسائل بانوان نداشته و جایگاهی هم در این مسائل ندارند و چنین چیزی ناکارآمدی خانم‌ها را به چشم آقایان می‌آورد. اگر خود خانم‌ها جدی‌تر در مسائل بانوان وارد کار شوند، می‌توانیم بیشتر خود را نشان دهیم.
از آنجا که دانشگاه الزهرا تک جنسیتی است، فضای بیشتری برای فعالیت خانم‌ها وجود دارد و امکان رشد و پویایی بیشتری هست. ما در تشکل بسیج از ابتدا طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که هر یک از اعضا بتوانند کارهای خود را پیش برده و دنبال رشد شخصی خود هم باشند. البته از آنجا که انجام برخی کارها برای خانم‌ها سخت است، فشارهایی هم به ما وارد می‌شود اما به صورت کلی وضعیت خوبی داریم و اختلافاتی که معمولا بین واحد برادران و خواهران در تشکل‌های دانشگاه‌های دو جنسیتی وجود دارد ما با آن مواجه نیستیم. این خود ما هستیم که باید دیدگاه دیگران را نسبت به خود تغییر دهیم و این نکته بسیار مهمی است. اگر قبول کنیم که ساختارها برای فعالیت خانم‌ها در تشکل‌ها غلط است، آقایان که این ساختار را برای ما درست نمی‌کنند، ساختار مناسب فعالیت خانم‌ها را باید خود خانم‌ها ایجاد کنند.
در تشکل شما یعنی بسیج دانشجویی دانشگاه الزهرا که تک جنسیتی است برای کارهای اجرایی چطور عمل می‌کنید؟ آیا حمایتی از طریق آقایان سایر تشکل‌ها صورت می‌گیرد؟
در کارهای اجرایی معمولا اعضا سعی می‌کنند از برادر، همسر و دیگر محارم خود کمک بگیرند و اینطوری کارها را پیش می‌بریم، البته سازمان بسیج دانشجویی هم کمک می‌کند اما در زمان اوج کارها مثل زمان برگزاری اردوهای راهیان نور و جهادی با توجه به محدودیت نیروهای سازمان فشار بیشتری به خانم‌ها می‌آید و مجبور هستیم به هر شکل ممکن گلیم خود را از آب بیرون بکشیم. به طور کلی نسبت به آنچه که هست حمایت بیشتری باید صورت گیرد اما اینطور نیست که اصلا حمایتی صورت نگیرد.
فعالیت خانم‌ها در کل جریان دانشجویی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا در آن جایگاهی که باید باشد رسیده است؟
اصلا در آن جایگاه نیست و فاصله خیلی زیادی داریم و جای کار بسیاری هست تا به آنجا برسیم. ما باید دیدمان را درباره مسائل بانوان بزرگتر کنیم و درباره هویت ایرانی_اسلامی که مد نظر هست بیشتر فکر کنیم؛ اینکه با چه مدلی باید اجرا شود و چه کارهایی باید صورت گیرد، به طور کلی همچنان جای کار زیادی وجود دارد.
از نظر ساختاری فضای فعالیت برای خانم‌ها در تشکل‌های دانشجویی مهیا است؟
تشکل بسیج دانشجویی یک ساختار شورایی دارد که در آن مسئولین بسیج دانشگاه‌های مختلف حضور دارند و جلسات آن به صورت ماهانه تشکیل می‌شودف تصمیمات مختلفی هم در این شورا گرفته می‌شود. مسولین بسیج دانشگاه‌هایی که مختص خانم‌ها هستند در این جلسه می‌توانند شرکت کنند اما امکان حضور جانشین خواهر دانشگاه‌ها دو جنسیتی وجود نداشت. امسال یک تغییری در این ساختار ایجاد شد و یک شورای هماهنگی خواهران تشکیل شد، علاوه بر آن سندی هم به امضای آقای والایی جانشین سازمان بسیج دانشجویی کشور رسید که از هر 5 دانشگاه یکی از جانشین‌های خواهران هم بتوانند به عنوان یک عضو حقوقی و نماینده خانم‌ها در جلسه شورا شرکت کنند. این خود یک قدم رو به جلو به حساب می‌آید و شروع خوبی است که خانم‌ها هم در این جلسات شرکت کنند. به این صورت امکانی فراهم شد تا حرف خانم‌ها هم در مسائل کلان مطرح و ایده‌های آنها در جلسات شنیده شود و نظرات خود را درباره مسائل مختلف بیان کنند.
این امکان برای خانم‌ها در تشکل‌های دانشجویی وجود دارد که مثل آقایان هر فعالیتی داشته باشند؟
نباید دچار افراط و تفریط شویم انجام صفر تا صد برخی کارها توسط خانم‌ها باعث افتخار نیست و همیشه خوب نیست. برخی کارها انجامشان در شان خانم‌ها نیست. باید جایگاه‌ها مشخص باشد و با توجه به فطرت و ساختار وجودی متفاوت خانم‌ها و آقایان، هر کدام در جایگاه خود قرار گیرند. من با اینکه هر کاری آقایون انجام می‌دهند، خانم‌ها هم می‌توانند و باید انجام دهند؛ موافق نیستم.
این موضوع درست است که عمده فعایت خانم‌ها در تشکل‌های دانشجویی در حوزه فرهنگی است؟
خانم‌ها به جز حوزه فرهنگ در حوزه‌های دیگر هم بسیار فعال هستند. در تشکل‌هایی غیر از بسیج دانشجویی خانم‌ها از قبل فعالیت گسترده‌ای داشته‌اند و پابه‌پای آقایون فعایت می‌کردند. تشکل بسیج و تشکل‌های شبیه بسیج هم از این نقطه رد شده‌اند و خانم‌ها کارهای متفاوتی انجام می‌دهند تا آنجا که می‌توان گفت عطش خانم‌ها برای فعالیت در زمینه‌هایی که مرتبط با مسائل بانوان نیست، بیشتر شده است و حتی این را می‌توان به عنوان یک ایراد مطرح کرد چون بخش‌های مرتبط با بانوان زمین مانده است. در کل مسیر حرکت خانم سمت و سوی خوبی دارد و خانم‌ها در اموری مانند مطالبه‌گری‌ها خوب عمل می‌کنند البته جای تلاش بیشتری هم وجود دارد اما باز هم تاکید می‌کنم؛ وظیفه خاص و اصلی خانم‌ها در مسائلی است که مختص به خود آنهاست و اگر خانم‌ها این بار را برندارند، روی زمین خواهد ماند.
نگاه‌های جنسیتی چقدر بر فعالیت خانم‌ها در تشکل‌های دانشجویی تاثیرگذار است؟
به صورت کلی اینکه یک دیدگاه کلی داشته باشیم که مرد و زن را از هم متمایز کند خوب است و لزوما چیز بدی نیست البته به شرطی که این تمایز به درستی ایجاد شود و بتواند به خوبی جایگاه‌ها را تعریف کند اما منکر اشکالاتی که در این زمینه هم وجود دارد، هم نمی‌شوم ولی در حال حاضر شرایط نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است.
به نظر شما چرا تعداد دانشجویان خانم حاضر در تشکل‌ها به نسبت اینکه 60 درصد جمعیت دانشگاه‌ها را خانم‌ها تشکیل می‌دهند کم است؟
به طور کلی تشکل‌ها در دانشگاه به فعالیت‌های سیاسی شناخته می‌شوند، هر چند در واقعیت فعالیت‌های دیگر، مثل فعالیت‌های فرهنگی و جهادی هم وجود دارد اما آنچه از بیرون نمود بیشتری دارد، کارهای سیاسی است و به همین خاطر شاید خانم‌ها تمایل کمتری برای حضور در تشکل‌ها دارند. ضمن اینکه شاید مقدار کمی هم به این موضوع مرتبط باشد که خیلی فضا برای فعالیت آنها فراهم نیست، یعنی یک جاهایی تمایل داشته باشند که فعالیت کنند اما این امکان مهیا نباشد.
برای جذب خانم‌ها به تشکل‌های دانشجویی چه باید کرد؟
کسانی که در تشکل‌ها فعال هستند باید فعایت‌های خود را گسترده کرده و در سطح دانشگاه آنها را رسانه‌ای کنند تا روش شود در چه حوزه‌هایی فعالیت دارند، به طور مثال کارهای جهادی یکی از فعالیت‌هایی است که خانم‌ها را خیلی جذب می‌کند و حتی جذابیت فعالیت جهادی برای خانم‌ها بیشتر از آقایان است. در نگاه کلی گسترش فعالیت‌ها باعث می‌شود فضا برای حضور خانم‌ها بهتر شود.
محدودیت‌های که خانواده‌ها برای فعالیت خانم‌ها ایجاد می‌کنند چقدر در میزان جذب آنها به تشکل‌های دانشجویی موثر است؟
قطعا تاثیرگذار است، وابستگی خانم‌ها به خانواده و بحث ولایت پدر و همسر بعضا چنین شرایطی را به وجود می‌آورد. البته این موضوع بیشتر در تشکل‌هایی مثل بسیج مطرح است و در تشکل‌هایی که نگاه متفاوتی دارند، این موضوع چندان اهمیت ندارد. در تشکل‌هایی مثل بسیج هم ما دو گونه از افراد را داریم؛ افرادی که خانواده آنها را همراهی می‌کنند و کسانی هم هستند که خانواده موافق فعالیت آنها نیستند اما اینکه این موضوع آسیب باشد، خود بحث گسترده‌ای دارد و در موضوع صحبت ما نمی‌گنجد، اما به طور کلی می‌توان گفت وقتی اسلام چنین دستوری دارد باید آن را پذیرفت. ضمن اینکه این موضوع تا حدود زیادی نیز به رفتار خود خانم‌ها و نحوه تعامل آنها با خانواده هم بستگی دارد و مشکلات تا حد زیادی از این طریق قابلیت رفع شدن دارد، البته منکر بخش‌هایی که حل شدنی نیست هم نمی‌شوم.
فعالیت در تشکل‌های دانشجویی چه ثمرات شخصی برای افراد دارد که می‌توانند از آن در زندگی خود از آن استفاده کنند؟
این موضوع تا حد خیلی زیادی به ساختار تشکل‌ها بستگی دارد، معمولا افراد روندهای متفاوتی را در تشکل‌های مختلف طی می‌کند. به حوزه فعالیت خود شخص نیز وابسته است به طور مثال فردی که در طول دوران حضور خود در تشکل بسیج فقط مشغول کار اجرایی و پشتیبانی بوده است را نمی‌توان گفت این شخص لزوما بعد از خروج از دانشگاه به لحاظ فکری و ذهنی هم رشد خوبی داشته است. برخی تشکل‌ها به این موضوع اهمیت می‌دهند، ما در تشکل خود برای این موضوع طراحی کرده‌ایم، به طور مثال مشخص است وقتی فرد وارد سال دوم فعالیت خود می‌شود چه مراحلی را باید طی کند. ما به این مسائل فکر می‌کنیم که انشاءالله اعضا بعد از فارغ‌التحصیلی به رشد شخصی هم رسیده باشند.
برای مواجهه با تهاجم فرهنگی به ویژه بخشی که در حوزه زن است چه برنامه‌های دارید؟
تمام فعالیت‌های ما در همین راستا است و مهمترین بخشی که ما به دنبال آن هستیم تبیین مسائل است؛ بسیاری از خانم‌ها از حقیقت احکام اسلام مطلع نیستند به طور مثال علت و پشتوانه حکم حجاب و یا اینکه چرا زن نصف مرد ارث می‌برد را گفته نشده است در حالی که اینها دلیل دارند و باید تبیین شوند. نوک پیکان در این مسائل هم به سمت ماست که خود را انقلابی می‌دانیم و ماها هستیم که کم کاری کرده‌ایم چرا که دستورات اسلام آنچنان منطقی و معقولانه است که اگر درست تببین شوند ناخودآگاه خانم‌ها به این سمت می‌روند که آنها را رعایت کنند. بعضی جاها لازم است ما کار تحقیقاتی کنیم ضمن اینکه یک مشکل عمده این است که ما بلد نیستیم به خوبی با مخاطب ارتباط برقرار کنیم و کار رسانه‌ای را بلد نیستیم همه اینها ضعف‌هایی است که باعث می‌شود ما در موضع انفعال باشیم و یک جاهایی هم متاسفانه شکست بخوریم.
مهمترین مشکلات و دغدغه‌هایی که خانم‌ها در فعالیت دانشجویی باید بیشتر مورد توجه قرار دهند چه مواردی است؟
بزرگترین مشکل خانم‌ها این است که خود وارد کار نمی‌شوند، رهبری چند سال پیش فرمودند؛ که جوان‌ها باید پای کار بیایند و زیر بار مسئولیت قرار بگیرند در همین راستا خانم‌ها هم باید به همین صورت عمل کنند و شانه‌های خود را زیر بار مسئولیت قرار دهند. ضمن اینکه دغدغه اصلی بنده این است که هیئت‌های اندیشه‌ورز چه درون بسیج و چه سایر تشکل‌ها بین خانم‌ها باید بیشتر شکل بگیرد؛ و از این طریق افرادی که سال‌ها تجربه کسب کرده‌اند و حالا فارغ‌التحصیل شده‌اند، بتوانند تجربیات خود را به نسل جدید منتقل کنند.
فعالیت خانم‌ها در داخل تشکل‌ها چطور باید تنظیم شود که رنگ و بوی فمنیستی به خود نگیرد؟
اگر مطابق اصول اسلام عمل شود آنقدر تفاوت‌ها بین اسلام و فمینیست واضح است که اینطور برچسب‌ها به افراد نخورد. اگر تفکر بر مبنای اسلام باشد ناخودآگاه مرز بین اسلام و فمینیست رعایت می‌شود ضمن اینکه برخی اوقات تفکر درست است اما عملکرد متفاوت باعث می‌شود این طور مسائل بیان شود.
رهبری در اردیبهشت 92 در یک سخنرانی فرمودند: «یکی از چیزهایی که ذهن بنده را مشغول می کند این است که این همه فعالیت‌های گوناگونی که در زمینه زن و مسأله زن در کشور وجود دارد بایستی یک شکل سیستمی پیدا کند بایستی یک هندسه عمومی پیدا کند یک مرکز عالی و ثابت هم با کادرهای قوی و چشم‌انداز بلندمدت به وجود آید» من فکر می‌کنم ما به عنوان خانم‌های فعال جامعه باید تمام هم و غم خود را برای این چیزی که رهبری خواسته‌اند باید بگذاریم تا به آن برسیم.
انتهای پیام/
نظر شما