ایسکانیوز - راهبرد: بسیاری از معترضان اکراینی پس از قیام مردمی در ماه فوریه نسبت به این موضوع خوش بین بودند که اعتراضات در ادامه قیام موسوم به انقلاب نارنجی در سال 2004 پس از فروپاشی شوروی می‌تواند سیستم موجود را تغییر دهد و اوضاع را بهبود بخشد. در حال حاضر اکراین با چالش انتخابات 26 اکتبر این کشور دست و پنجه نرم می‌کند و بقای دولت این کشور در خطر است.

در آخرین کتاب خود به نام بحران اکراین و بحث پیرامون معنای آن برای کشورهای غربی، هیچ تردیدی ندارم  که روسیه و نقش این کشور در ایجاد بحران و از بین بردن خوش بینی‌های اولیه مردم اکراین و افراد آگاه روسیه در غرب را  سرزنش کنم. با این وجود ماهیت حقیقی دولت روسیه و روش کار آن همچنان شناخته شده نیست. بسیاری از مردم جهان آگاهی و درک درستی نسبت به فساد دولتی روسیه و توانایی تخریب کشورهای دیگر توسط این رژیم ندارند.

این موضوع آسیب بالقوه‌ای به نفوذ و اعتبار غرب وارد می‌نماید. ایالات متحده متهم به اولویت‌بندی بیش از حد و عدم توجه به کشورهای اروپای شرقی است. با توجه به این موضوع این سوال مطرح می‌شود که آیا اتحادیه اروپا اصلا نقش موثری در سیاست خارجی ایفا می‌نماید یا خیر؟.

تمامی این مسائل سیاست‌مداران و تحلیلگران سیاسی را برای مدتی طولانی مشغول نگه می‌دارد، با این وجود در اینجا 5 نکته‌ی آموزنده از بحران اکراین ذکر می‌شود که باید آن‌ها را به خاطر سپرد. این پنج نکته عبارتند از:

1.حس وطن‌پرستی هم دوست است، هم دشمن.

مردم اکراین خودشان هم علاقه‌مند هستند که درباره «آینده اکراین» به گفتگو بپردازند و بسیاری از مردم اروپای شرقی نیز چنین هستند. این مسئله معمولا به اشتباه از وفاداری به نوعی «ملت» متافیزیکی و یا متعالی معنی می‌شود. اما هنگامی که کشور در حال پیشرفت است، این معنا درست به نظر می رسد. اکراین پس از رسیدن به استقلال در سال 1991 یک کشور متحد به حساب نمی آمد. در کتاب جدید و فوق العاده سرهی پلوخی به نام «آخرین امپراطور» به این موضوع پرداخته می شود که آخرین روزهای اتحاد جماهیر شوروی به خوبی یادآور این است که اکراین بدون انقلاب واقعی استقلال یافته و پس از گذشت ربعی از قرن از جنبش ضد شوری به نام «راخ» در طول انتخابات سال های 90-91 حمایت کرده است. تاکنون از سال 1991 جامعه شکل جدیدی از جماهیر شوروی را حفظ نموده و اهداف آن به شدت در رابطه با مسائل عمومی و سیاست خارجی تقسیم شده است.

در حال به نظر می‌رسد پوتین قصد دارد چهره جدیدی از کشور اکراین در برابر چشمان ما رونمایی کند. اکراین کمتر قطبی به نظر می‌رسد، چرا که این کشور قطب های شرقی خود از جمله کریمه و نیمی از دنباس را از دست داده است. افکار عمومی شرق اکراین حس وطن پرستی بیشتری دارند و اکثرا طرفدار اروپا هستند. انتخابات 26 اکتبر این موضوع را تایید خواهد کرد. جنگ های میدان و شرق اکراین اکنون جزء افسانه های جدید این کشور به حساب می‌آیند (جنگ هایی که در آن اکراین قبل از اعزام نیروهای نظامی توسط روسیه در اواخر ماه اوت پیروز شده بود). اما این مسئله هنوز روشن نشده که فضای ایجاد شده کوتاه مدت است یا اینکه مردم اکراین با حس میهن پرستی جدید آمادگی بیشتری برای پذیرش مشکلات ناشی از اصلاحات طولانی مدت دارند. شاید اکراین در حال ساخت کشور جدیدی باشد، اما دولتی که به کار می گیرد مناسب نیست. در واقع حس میهن پرستی جدید همانطور که برای اصلاحات مفید است، به همان اندازه دشمن آن نیز می‌تواند باشد. بسیاری بر این عقیده اند که تمام منابع باید به دفاع ملی اختصاص یابد.

2.نسل جدیدی از اعتراضات جهانی به وجود آمده است.

تظاهرات مردم اکراین ترکیبی از تظاهرات به شکل های مختلف است که دامنه آن به تازگی از بهار عربی تا اشغال هنگ کنگ شروع شده بود. بنابراین تمامی معترضان در سرتاسر دنیا و همچنین دولت های مستبد از نکته های آن درس های مفیدی می‌آموزند. مردم اکراین بدون هیچ رهبری خاصی اعتراضات خود را شروع کردند که این پارادوکس آشنا برای سایر معترضین نیز آموزنده است. رسانه های اجتماعی قابلیت جمع آوری مردم را دارند، اما نمی‌توانند آنها را رهبری نمایند. چنانکه ایوان کراستکف در کتاب خود به نام «دموکراسی در هم گیسخته» چنین می گوید که سیاست های موجود در اعتراضات جهانی این موضوع را مشخص می‌نماید که بسیاری از معترضان در دنیای امروزی به دنبال نمایش نیستند؛ آنها خارج از صحنه ایستاده اند و به سیاست های سنتی اعتمادی ندارند.

معترضان اکراینی دیگر اجازه ندادند که عده ای از طرف آنها صحبت نمایند و صدها نفر از آنها در قالب گروه های قزاق به همراهی یک پیش رو به جای رهبر تظاهرات خود را آغاز نمودند. بنابراین آنها برای شروع برنامه خود و توسل به اعتراضات خیابانی در ماه فوریه به اندازه کافی سازماندهی شده بودند.

سخنرانی احساسی یکی از سران معترضان به نام ولادمیر پاراسیوک در پایان تظاهرات به صورت نمادین صورت می‌پذیرفت. وی به طور آشکار از اعتراض با استفاده از اسلحه سخن به میان آورد (که ظاهرا یانوکویچ را به فرار تشویق نمود)، با این وجود انزجار وی از «سیاستمدارانی که پشت سر وی پنهان شده اند» و «حرف هایی که در طول دو ماه و نیم گذشته به خورد آنها داده اند» جالب به نظر می‌رسید. این موضوع در فضای آن روزهای جامعه معترض اکراین به خوبی اثر بخش بود، زیرا ثابت شده بود که ارتباط معترضان با جهان کسل کننده سیاست های «عادی» بسیار سخت است. سربازان قدیمی این کشور تا حد زیادی روند سیاسی کشور را محکوم کردند . تنها عده محدودی نسبت به انتخابات نظر موافقی داشتند.

3.روش های قدیمی اعتراض دوباره بر فضا حاکم شد.

تکنولوژی در شروع اعتراضات نقش مهمی ایفا می‌نمود، اما در انتهای آن نقش کم رنگی پیدا کرد. رسانه های اجتماعی و اس ام اس به تجمع معترضین کمک می‌کرد. آنها از این طریق ماموران پلیس و اوباش گمارده شده توسط آنها را فریب می‌دادند. اما در نهایت معترضان به روش های انقلابی کلاسیک روی آورده و به سمت ماموران سنگ و کوکتل مولوتف پرتاب می‌کردند. تکنولوژی از جان معترضان در برابر تک تیراندازها محافظتی نکرد. آنها پشت درختان پنهان شده و از سپرهای ضخیم استفاده می‌کردند. اگر چه اعتراضات مردم اکراین در مقایسه با تظاهرات بولوتونیا مسکو در سال 2011-12 از لحاظ امکانات و تکنولوژی در سطح پایین تری قرار داشت، عامل موثر این حقیقت بود که مردم در راه آرمان های خود تا آخرین لحظه تلاش می‌کردند.

4.دور کردن خشونت از صحنه اعتراضات.

نکته ای که حاکمان خودکامه باید از آن درس بگیرند. رژیم یانکوویچ به سه روش مختلف تلاش نمود تا از محکومیت بین‌المللی دولت خود از سوی جوامع گوناگون جلوگیری نماید. نخست آنکه با روایتی ساختگی سعی نمود معترضان را بی اعتبار سازد و فاشیست خواندن آنها از سوی بسیاری از کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفت. دوم اینکه از پروکسی ها به ویژه اراذل و اوباش رژیم بدنام موسوم به تیتاشکی استفاده نمود. سوم اینکه با خارج نمودن خشونت از صحنه اعتراضات سعی در تغییر نگاه افکار عمومی داشت. این روش به صورت قابل توجه در اوایل ژانویه موثر واقع شد. اما تنها زمانی که رژیم صبر خود را از دست داد و و مردم را با استفاده از تک تیر اندازها متفرق نمود، وجهه خود را از دست داد.

رژیم هایی که در اوایل اعتراضات با مردم خود بی‌رحمانه رفتار می‌کنند احتمال بقای آنها بیشتر است. این رژیم ها در برابر اعتراضات مردمی واکنشی جدی از خودن نشان می‌دهند و از طرف دیگر صبور هستند. یکی از اشتباهات مقامات هنگ کنگی در واکنش به مردم این بود که جهت متفرق نمودن معترضان از اراذل و اوباش محلی در برابر دوربین های تلویزیونی استفاده کرد.

5.قدرت خشن نمونه ای جدید از قدرت نرم است.

روسیه به روشی کثیف مبارزه را پیش برد و هنوز هم تحت پارادایم های " تکنولوژی سیاسی" اقدام به فعالیت می‌کند. روسیه طی سال های اخیر در رقابت با غرب هزینه های بسیاری را برای توسعه قدرت نرم خود متحمل شده است، اما اساتید دانشگاه از مدت ها قبل بر این عقیده اند که اصطلاح قدرت نرم درست نیست. من صحیح ترین کلمه موجود را در این ارتباط پیدا کردم. کلمه «grubaya sila» در داستان آناکارنینای تولستوی به معنی «قدرت نرم» است. تولستوی در این کتاب در رابطه با قدرت جامعه در سرکوب فرد صحبت و روش کار کرملین را به خوبی توصیف می‌کند. ایده قدرت نرم در واقع قدرت را پنهان می نماید و با جذب حمایت افراد در پشت صحنه، از روش های غیر خشونت آمیز اعمال زور بهره می برد. به عنوان مثال جنگ های موسوم به «ترکیبی» و «اطلاعاتی» (که هردو مورد علاقه روسیه است) همچنان به عنوان جنگ به حساب می آید.

با این وجود ظاهر این موضوع همچنان مهم به نظر می‌رسد. روسیه علاقه مند است که اصطلاحات غربی را در حوزه قوانین بین‌المللی و حقوق بشر به سرقت برده و یا نسخه‌برداری کند و آنها را مطابق اخلاقیات ما ارائه دهد. بنابراین واژه میدان را طبق نسخه خود با عنوان جلسه عمومی رهبران که هیچ فردی در کریمه و دانباس راجع به آن چیزی نشنیده است، ارائه می‌دهد. اما در همان زمان روسیه از ضعف مهم سیاست های میدان بهره‌برداری کرد؛ هیچ کس در واقع امثال ولادمیر پاراسویک را انتخاب نکرد. کرملین در روایت و پیچاندن داستان ماهرانه عمل می‌کند. مخالفان روسیه باید از چنین اهداف مشخصی در آینده پرهیز نمایند. غرب باید در این رابطه موضع خود را مشخص نماید و از قدرت پایدار و خشن پرهیز و سیستمی را بنا کند که به بر پایه تزویر و دوگانگی است.

پس از انقلاب نارنجی در سال 2014 در واقع این روسیه بود که در رابطه با این موضوع درس های زیادی آموخت؛ تا حدی که این تصور وجود داشت که هیچ موج اعتراضی مشابهی نمی‌تواند به مقابله با آن به پا خیزد. در حال حاضر فرآیند یادگیری دوباره آغاز شده است.

منبع: Defence One

نوشته آندره ویلسون