به گزارش باشگاه خبرنگاران دانشجویی (ایسکانیوز)، برنامه «گفتگوی علمی» رادیو گفت‌وگو با موضوع ریشه‌های توسعه نیافتگی علوم انسانی در ایران با حضور سلمان صادقی‌زاده عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی به روی آنتن رفت.

سلمان صادقی زاده ریشه‌های توسعه نیافتگی علوم انسانی در ایران را یکی از بنیادی ترین پرسش‌های ایران امروز برشمرد و گفت: هرگونه پاسخی برای پیشبرد و توسعه کلان کشور از گذر پاسخ به این پرسش می‌گذرد و تا زمانی که نتوانیم در علوم انسانی توسعه پیدا کنیم در سایر علوم هم توسعه پیدا نخواهیم کرد و حتی اگر هم توسعه ظاهری پیدا کنیم توسعه‌ای بسیار ظاهری، مقطعی و گذرا، شکلی و بی بنیان خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه امروز در ارتباط با علوم انسانی دچار مشکلات بنیادینی هستیم، تصریح کرد: ما گذار به دانشگاه نسل سوم یا گذار به نگرش از نوع سوم به علم را نکردیم در حالی که باید بدانیم این گذار تا چه حد به ریشه‌های توسعه نیافتگی یا توسعه یافتگی علوم انسانی می‌تواند پیوند داشته باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی با اظهار به اینکه اگر بخواهیم پاسخی به عدم توسعه نیافتگی علوم انسانی در ایران بدهیم نیاز به یک بخش شناخت شناسانه داریم، بیان کرد: باید معرفت شناسی عدم توسعه نیافتگی در علوم انسانی را درک کنیم.

وی به تعریف علوم انسانی پرداخت و گفت: علوم انسانی را می‌توان در چهار نسل تقسیم بندی کرد؛ یک نسلی را داشتیم که نسل اول دانش بود و دانش در خدمت الهیات بود. این نگرش از قرن هشتم شروع شد و تا قرن سیزدهم ادامه داشت. در این دوران علم به معنای ساینس هنوز شکل نگرفته بود و در خدمت فرا علم است.

صادقی زاده افزود: در مرحله دیگری ما شاهد شکل گیری دولت ملت‌ها هستیم که در این قسمت دانش در خدمت دولت ملت سازی قرار می‌گیرد. این نسل دوم دانش است. نسل سومی از دانش، مقارن با شکل گیری روشنگری در قرن هجدهم است که آنجا دانش به عنوان دانش در جستجوی حقیقت است. در این دوره دانشگاه برلین تاسیس می‌شود و متفکرینی مثل کانت و هگل طلایه داران شکل گیری این اندیشه هستند. باورم این است که در این دوره است که علوم انسانی به معنای دقیق کلمه شکل می‌گیرد.

وی از دوره چهارم به عنوان دوره مهارت افزایی و کارآفرینی یاد کرد و گفت: این دوره اخیرا اتفاق افتاده است و متاسفانه همه توجه‌ها به قسمت چهارم معطوف شده و اکثر مباحث پیرامون علوم انسانی این است که علوم انسانی چه میزان درآمد ایجاد می‌کند و یا چقدر کار می‌آفریند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی متذکر شد: اگر ما هنوز ریشه‌های درخت علوم انسانی را نکاشتیم و به دنبال شمارش تعداد میوه‌های آن درخت باشیم نوعی ساده انگاری و ره به جایی نخواهد سپرد.

وی با بیان اینکه ما هنوز در مرحله اول هستیم، توضیح داد: درست است که علوم انسانی به ایران آمده اما معرفت شناسی علوم انسانی در ایران به وجود نیامده و ما دانشگاه در خدمت الهیات را در ارتباط با علوم انسانی داریم آن هم نه به معنای صرفا الهیات بلکه به معنای نگاهی نقلی و نه عقلی به موضوع است که این تولید علم را با مشکل مواجه می‌کند.

صادقی زاده متذکر شد: منظور از گذر کردن از دانشگاه در خدمت الهیات به این معنا نیست که الهیات را کنار بگذاریم. در مرحله روشنگری که مقصود نظر بنده است و ما تا به آن مرحله نرسیم نمی‌توانیم معرفت شناسی علوم انسانی را ایجاد کنیم، اتفاقی که افتاد این بود که معارف انسانی در طول معارف الهی دیده شد. اینها تناقض و تنافی‌شان کنار گذاشته شد.

وی اظهار کرد: وقتی می‌گوییم باید به مرحله سوم گذر کنیم منظورمان این است که خرد انسانی را به رسمیت بشناسیم و همچنین باید حقوق انسانی را هم به رسمیت بشناسیم در این صورت به معنای واقعی کلمه می‌توانیم معرفت شناسی علوم انسانی را بیاوریم. دلیل اینکه ما نظریه نداریم این است که ما مبانی نظریه پردازی را نیاوردیم.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی از این پژوهشگاه به عنوان بزرگترین پژوهشگاه علوم انسانی در کشور یاد کرد و گفت: این پژوهشگاه به عنوان قدیمی ترین نهاد علوم انسانی به لحاظ راهبردی همواره در ارتقا سطح علمی علوم انسانی ساعی و کوشا بوده و به لحاظ ارتباط با جامعه هم خوشبختانه همواره راهبرد پژوهشگاه بدون دیوار را پی گرفته است.

وی افزود: در حال حاضر این راهبرد به طور جدی پیگیری می‌شود و همه سعی پژوهشگاه علوم انسانی این است که بتواند بیش از پیش با جامعه مدنی، گروه‌های اجتماعی و با افکار عمومی ارتباط برقرار کند و سعی کند علوم انسانی را تا حد امکان با مسائل مبتلابه روز پیوند دهد. مثلا فعالیت‌های بسیار گسترده‌ای در ارتباط با بحران کرونا داشته که شاید در اولین نگاه چنین انتظاری از پژوهشگاه علوم انسانی نرود ولی در عمل همایش‌هایی که برگزار کرد بسیار مورد توجه قرار گرفت و بازخوردهای خوبی را در سطح جامعه ایجاد کرد از جمله پویش رسانه‌ای امید.

صادقی زاده با تاکید بر اینکه پژوهشگاه‌ها رسالت پژوهشی دارند و گسترش وظایف آموزشی برای آن‌ها می‌تواند آسیب زا باشد، گفت: امسال دانشجوی کارشناسی ارشد نخواهیم گرفت و فقط در مقطع دکتری دانشجو خواهیم گرفت.

انتهای پیام/