ایسکانیوز - گروه فرهنگی - مجید فاضلی: پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان خاتم پیامبران و تکمیل‌کننده حرکت رسل است که جنبه‌های مختلف اخلاقی و زندگانی ایشان با گذشت ۱۴ قرن از بعثت ایشان مغفول مانده است.
یکی از راه‌های بیان این جنبه‌های مخفی استفاده از رمان و داستان است تا هم مخاطب ارتباط بهتری با شخصیت داستان برقرار کندو هم راحت بتوان نکات مهم و صحیح زندگانی این شخصیت آسمانی را به دل و جان خواننده نشاند. از این رو برای فهم اینکه چرا بعد از گذشت ۴۰ سال از انقلاب اسلامی ایران هنوز آثار فراوان و مهمی درباره حضرت محمد(ص) نداریم با اکبر صحرایی (نویسنده عرصه ادبیات و داستان) گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه متن آن را می‌خوانید.
*نوشتن درباره پیامبر(ص) متولی ندارد
ایسکانیوز: چرا برای پیامبر اکرم(ص) کار خوبی در عرصه داستان و رمان نوشته نشده است؟
هر کار فاخری در عرصه جهانی یا داخلی مجری و متولی می‌خواهد. متولی این کار باید چه کسی باشد؟ به هالیوود نگاه کنید. فیلم‌سازی آن، دنیا را تسخیر کرده است. چرا؟ چون جایی به نام هالیوود شکل گرفته است که کارگردانان حرفه‌ای و خوب را خط دهی می‌کند و با امکانات خوب، آن‌ها را به کار می‌گیرد که آن‌ها نیز با تلاش خود سینمای جهان را تسخیر می‌کنند.
در هنرهای دیگری چون مجسمه سازی و حتی نقاشی نیز همین گونه است. یعنی اگر کاری به خوبی درآمده حتما متولی پشت آن بوده و کار سفارشی بوده است. متولی تولید اثر داستانی برای زندگی پیامبر نداریم. ممکن است که گفته شود چند جشنواره برای داستان نویسی زندگی پیامبر اکرم(ص) برگزار شده است که این جشنواره‌ها را زخم زدن به کار می‌دانم و در واقع آن‌ها را موثر در مسائل حرفه‌ای نمی‌دانم.
باز هم تاکید می‌کنم، متولی لازم است که نداریم. فرض می‌کنیم بهترین نویسنده کشور بخواهد رمانی در مورد پیامبر اسلام(ص) بنویسد. این فرد براتی چنین کاری حداقل یکی دو سال باید وقت بگذارد. نویسنده در این مدت از نظر مالی چطور باید تامین شود؟ چه کسی باید آن‌ها را هدایت کند؟ برنامه ریزی کند؟ برای این کار باید متولی بیاید.
چنین چیزی کار جشنواره‌ها نیست. افراد جوان در جشنواره‌ها خود را محک می‌زنند. برای نوشتن در مورد پیامبر باید چند نویسنده حرفه‌ای به کار گرفته شود. برای این کار نیز باید پژوهش انجام شود.
مسئله دیگر جسارت است. از پیغمبر اسلام(ص) و از ائمه (ع) نوشتن تبعاتی دارد. ممکن است فرد بگوید خودم را در این دردسر نمی‌اندازم. اما نویسنده در داستان چیزی بنویسد که از خط خارج شود و همین منجر به تکفیر او شود. با این توضیح، مطلب دوم به متولی مربوط می‌شود. متولی می‌تواند به نویسنده جسارت دهد، چند پژوهشگر را روی کار بگذارد تا آن‌ها در مسائل عقیدتی و شبهه‌ناک به نویسنده کمک کنند در نتیجه این زحمات تبدیل به اثر خوبی شود. عمده مشکل ما این است که متولی که هزینه نمی‌کند. در کنار این نیز جسارت نویسنده باید باشد. نباید به یک یا دو کار در این زمینه اکتفا شود و تیمی باید برای این موضوع بنشیند و فعالیت کند. در هیمن حوزه می‌توان حالت رقابت ایجاد کرد.
یعنی با حمایت متولی ده رمان تولید شود که ممکن است یکی از آن‌ها خوب باشد. همان یک اثر، یعنی ما بردیم. قطعا این اتفاق باید بیفتد و گرنه نویسنده در خانه بنشیند و با مشکلات زیاد بنویسد در عین اینکه آینده نامعلومی هم داشته باشد منجر به این می‌شود که کار را تا حد زیادی غیر قابل اجرا باشد. نگاه حرفه‌ای باید به این ماجرا داشته باشیم.
*امروز به نسبت دوره طاغوت نویسنده کمتر احساس مسئولیت می‌کند
ایسکانیوز: آیا در بین نویسندگان نباید دغدغه‌ای برای نوشتن از زندگی پیامبر وجود داشته باشند که از سوی افرادی در سطح دنیا نسبت به حضرت محمد(ص) اهانت نبینیم، یا کتاب‌هایی وجود داشته باشند تا نوجوانان و نسل کشور با شخصیت رسول گرامی اسلام(ص) آشنا شوند؟
دو مورد، یکی نبود متولی و جسارت داشتن را گفتم. اما وجود این دو مورد به این دلیل است که نگاه اصولی و حرفه‌ای به نویسنده خود نداریم. جایگاه فلان نویسنده که کارهای زیادی انجام داده چیست؟ تا چند سال باید از خودش مایه بگذارد و بعد ناشر را پیدا کند و او را تحویلش بگیرند تا کارش چاپ شود؟ حرفه‌ای نگاه نکردن به نویسنده منجر به این مشکلات می‌شود. بروید ببینید حمایت نکردن از فلان نویسنده شهرستانی چه کار می‌کند. برخی نویسندگان در عرصه‌ای کار می‌کنند اما بعد آن را ترک می‌کنند. مثل اینکه برخی از فوتبالیست‌های بزرگ در ایران بازی می‌کنند اما بعد از مدتی به تیم‌های خارجی می‌روند. نویسنده ده سال در حوزه دفاع مقدس کار می‌کند اما هیچ کسی به او نگاه نمی‌کند. شاهکار او بعد از ۲۰ سال کار چه چیزی می‌تواند باشد؟
نکته دیگر، نظام خود را متولی دین و پیامبر می‌داند لذا نویسنده نسبت به زمان طاغوت کمتر احساس مسئولیت می‌کند. نویسنده می‌گوید این کار نظام است و باید به دنبال نوشتن رمان در این خصوص برود. اگر نظام طاغوت بود نویسنده با خود می‌گفت برای خدا در این حوزه قلم می‌زنم. این همه متولی دینی و مذهبی مثل حوزه علمیه قم، شورای عالی انقلاب فرهنگی و انتشارات دینی داریم. انتشارات مذهبی کجا ایستاده‌اند؟ آیا نویسنده باید فداکاری کند؟ از نویسنده‌ای که حق چاپ او را نمی‌دهند و دچار هزار مشکل دیگر است نمی‌توان توقع داشت. از نویسنده حرفه‌ای نیز نمی‌توان توقع زیادی داشت و نویسنده نو قلم هم کارش این نیست تا در مورد زندگی پیامبر بنویسد. بنابراین اعتقاد دارم این عرصه متولی قوی با برنامه‌ریزی و نقشه راه می‌خواهد. در این ۴۰ سال نظام اسلامی ده تا نویسنده تحویل داده است. البته همین هم خودجوش بوده است و هیچ کدام از متولیان در این امر دخیل نبوده‌اند.
باید از طرح‌های مختلف ایده گرفت و بر روی آن کار کرد. کار افرادی که در مسائل تاریخ اسلام پژوهش می‌کنند باید در نهایت منجر به ایده‌پردازی شود. البته در این عرصه کار تیمی هم می‌توانیم انجام دهیم. در عین حال معتقدم باید تکی هم کار شود. یعنی انتشاراتی بگوید فلانی با شما قرارداد می‌بندیم. کار اینگونه است و باید به این نحو انجام شود. متاسفانه چنین چیزی الان وجود ندارد. بنابراین اگرخود نویسنده دست به کار شود باید خیلی خوش شانس باشد. یعنی باید کارمند باشد، حقوقی به او برسد تا کار کند.
*کسی از نویسنده نمی‌پرسد کجاست!
اگر هم کارمند نباشد که هیچ توقعی نباید داشت. سوالم این است که چه کسی از نویسنده‌ها می‌پرسد کجا هستند؟ در هر صورت موارد زیادی از این دست وجود دارد. عمده موارد به متولی برمی‌گردد. مسئولیت نظام و ساختار ادبی ما بالاتر از از احساس شخصی نویسنده است. اگر کسی چیزی نوشت شاید دچار انحراف بود یا اصلاداستان رمان دچار مشکل بود. نویسنده دو سال یا سه سال داستانی بنویسد و بعد عده‌ای بگویند این موارد درست نیست و باید حذف شود. این امر تبعات دارد. جسارت و شجاعت لازم است. قصه و رمان اجتماعی هیچگونه دردسر و مشکلی ندارد. اگر بخواهید در مورد دفاع مقدس بنویسید باید متولیان زیادی را راضی کنید تا کار انجام شود.
*اشکالی به ناشران وارد نیست!
ایسکانیوز: انتشارات مذهبی آیا کم کاری می‌کنند؟
شاید توقعی از انتشارات روشنفکر نداشته باشم. چه تعداد انتشارات مذهبی از قبل انقلاب بوده اکنون چه تعداد هستند؟ می‌بینیم خیلی زیاد است. عمدتا هم دلایل خاصی دارند. مثلا برخی شخصی بوده و دنبال رسیدن به منافع مالی هستند. البته طبیعی هم هست که دنبال مادیات باشند. کدام یکی از انتشارات مذهبی ما وقت گذاشته‌اند تا رمانی درباره زندگی پیامبر اسلام(ص) تولید شود؟ صفر، هیچ کدام. بعضی دولتی‌ها شروع کردند اما مسیر را اشتباه رفته‌اند. در این عرصه باید به نویسنده امید داد تا بنویسد. ناشران بیشتر دنبال منافع مادی هستند. آن‌ها هم تقصیری ندارند می‌گویند ما خصوصی هستیم و می‌خواهیم به منافع مادی خود برسیم. هیچ اشکالی هم به کار آن‌ها وارد نیست.
متولی نقش مهمی برای نویسنده دارد. این ناشر می‌تواند در حوزه علمیه یا وزارت ارشاد باشد. حتی می‌تواند در شورای عالی انقلاب فرهنگی باشد تا دغدغه‌ها به آنجا نیز کشانده شود. ده نویسنده شاخص بیشتر در این حوزه نداریم. می‌توانیم از آن‌ها در این عرصه استفاده کنیم. مثالی می‌زنم؛ رمانی پنج سال طول کشید و بعد از انتشار، دو جایزه برد. چرا؟ زیرا متولی بود و کمک می‌کرد اگر کمک نمی شد کار به وجود نمی‌آمد. نیاز داریم از ائمه(ع) نیز رمان داشته باشیم. چرا عده‌ای فقط زندگی‌نامه مستند بی‌روح می‌نویسند و ۲۰ چاپ می‌خورد، اما رمان کار نمی‌کنند؟! زیرا برای رمان باید ذهن کار کند و بعد برنامه‌ریزی شود.
*کتاب در بن بست قرار گرفته است
ایسکانیوز: چالش‌های دیگر این عرصه چیست؟
بحث مادی و معنوی و حمایت است. متولی می‌تواند این دو را ایجاد کند و وظایف تعریف کرده‌ای داشته باشد. شورای عالی انقلاب فرهنگی که جایزه جلال را تشکیل داده است، می‌تواند یک موسسه به نام حضرت پیامبر(ص) به وجود بیارد که کارش فقط قصه و رمان باشد، این را انجام دهد. البته جاهایی کار را شروع کرده‌اند. متولی می‌تواند این کار را انجام دهد بعد از آن، خود به خود نویسنده نیز پیدا می‌شود، کار هم پیش می‌رود. نکته آخر اینکه، در بن بست کتاب و نشر و چاپ قرار گرفتیم.
انتهای پیام/
نظر شما