هدف پوتین از حمله به اوکراین این است که از روابط آتی این کشور با اتحادیه اروپایی جلوگیری نماید. وی این کار را تا حدودی با بستن درب‌ها به روی ناتو و اتحادیه اروپا اجرایی نموده است. با این حال، اهداف پوتین تنها به گسترش دامنه نفوذ به کشورهای همسایه با جمعیت روس زبان محدود نمی‌شود. منطقه جنوب شرقی اروپا نیز در برنامه پوتین قرار گرفته است تا جنگ سرد را دوباره در اروپا آغاز نماید.
پوتین این هفته به بلگراد سفر کرده است تا در مراسم هفتادمین سالگرد آزادسازی این کشور از اشغال نازی ها توسط ارتش شوروی حضور داشته باشد، با این وجود وی هم چنان بر روی اهداف آتی خود متمرکز شده است. روسیه در ابتدا زیرساخت های انرژی صربستان را تحت کنترل خود درآورد و پس از آن پایگاهی را برای انجام عملیات امداد ونجات اضطراری در فرودگاه شهر نیس تاسیس نمود؛ پروژه ای در ظاهر مثبت که توسط وزارت بحران این کشور به اجرا درآمده است و البته منافع نظامی و اطلاعاتی کرملین را تامین می کند.
در طول سال گذشته بروکسل مسیر ورود صربستان به اتحادیه اروپا را به پاس اقدامات و گام های مثبت بلگراد نسبت به حل و فصل مسائل سیاسی خود با کوزوو تسریع بخشیده است. مسکو نیز در واکنش به این موضوع با دیپلماسی خود تلاش می کند تا روابط تاریخی این کشور با روسیه را یادآوری نماید و در روند پیوستن صربستان به اتحادیه اروپا و در نهایت ناتو اخلال ایجاد کند. مسکو از آغاز بحران اکراین چهره تهاجمی خود را شدت بخشیده است و وزرای خارجه و دفاع خود را به همراه رییس اطلاعاتی این کشور به صربستان اعزام نموده تا راه را برای پوتین هموار سازند.
فشار روسیه به مونته‌نگرو
روسیه در سایر کشورهای منطقه نیز فعالیت می نماید. در اواخر ماه سپتامبر، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در اجلاس ولز در رابطه با عضویت مونته‌نگرو در ناتو تا پایان سال 2015 پاسخگو شد و توپ را به زمین حریف انداخت و چنین تصریح کرد که گسترش منطقه بالکان یک " اقدام تحریک آمیز" است.
مونته‌نگرو غرق در تبلیغات ضد ناتو شده است که این اقدامات توسط گروه هایی که به احتمال زیاد بودجه آنها از مسکو و کلیسای ارتدکس تامین شده، انجام می شود. این کلیسا به بازوی موثر تبلیغاتی کرملین و به مانند کانال دولتی روسیه تبدیل شده است. روسیه امیدوار است با تضعیف کمپین دولتی مونته نگرو که با هدف جلب حمایت مردم از عضویت این کشور در ناتو تشکیل شده و همچنین با استفاده از فساد به عنوان یک سلاح سیاسی و حمایت از مخالفان دولت مانع از تحقق اهداف دولت این کشور شود.
میلو دژوکانویچ، نخست وزیر مونته‌نگرو تا امروز محکم ایستاده است و به هیچ وجه از مواضع خود در برابر درخواست مسکو مبنی بر حضور نیروی دریایی این کشور در بندر بار و کمک به پیگیری و ردیابی افسران سابق اطلاعاتی روسیه ساکن دریای آدریاتیک عقب نشینی نمی‌کند. مونته‌نگرو در مسئله بحران اکراین اهداف خود را با ناتو و اتحادیه اروپا در رابطه با تحریم روسیه همسو نمود و این اقدام مونته نگرو از سوی روسیه "اقدامی خصمانه" در نظر گرفته شد. حتی یکی از نمایندگان مجلس روسیه در این ارتباط پیشنهاد کرد که این کشور مونته نگرو را با موشک هدف قرار دهد.
تقسیم‌بندی به عنوان یک استراتژی
روسیه با استفاده از ساختار حکومت فدرال دیتون بوسنی و هرزگوین در سال 1995 تاکتیک های طولانی مدت خود را در رابطه با دامن زدن به تلاش های جدایی طلبان و اهداف آنها در تقسیم جوامع پیاده سازی کرده و از آن نفع می برد که این مسئله برای ناتو و اتحادیه اروپا چندان مطلوب نیست. نهاد صرب موجود در بوسنی و هرزگوین با حمایت مالی و سیاسی پوتین مانع از پیشرفت و تحقق اصلاحات در بوسنی می شود و هدف آن از بین بردن دولت واحد در این کشور است.
نتیجه نهایی این اقدامات عدم پیشرفت اصلاحات و رکود بوسنی است که به طور بالقوه منجر به بی ثباتی و خشونت دوباره می‌شود. روسیه در حال بازی با آتش است و می‌داند شعله ور ساختن این نا آرامی ها مانع از نفوذ و گسترش ناتو و اتحادیه اروپا می‌شود. مسکو همچنین با پشتیبانی از گروه های جدایی طلب صربستان به تنش ها در کوزوو دامن می‌زند.
جنگ سرد در منطقه بالکان پایان بدی داشت و نبرد خونین منجر به سقوط یوگسلاوی سابق شد. پس از این خسارات و صدمات بزرگ، منطقه به ثبات رسیده که چشم انداز نهایی آن عضویت تمامی کشورهای منطقه بالکان به ناتو و اتحادیه اروپا و همچنین حل و فصل منازعات در قالب استانداردهای مشخص شده است. در ابتدا اسلوونی به ناتو و اتحادیه اروپا ملحق شد و پس از آن کرواسی و آلبانی در سال 2009 به ناتو پیوستند و کرواسی در سال 2013 به عضویت اتحادیه اروپا درآمد. در حال حاضر، کشورهای صربستان، مونته‌نگرو و آلبانی برای عضویت در اتحادیه اروپا گام های جدی برداشته اند؛ مونته‌نگرو در آستانه عضویت در ناتو است و مقدونیه همچنان با اختلاف با یونان بر سر نام آن همچنان منتظر باقی مانده است.
درخواست اسلاوی روسیه
اما به نظر می‌رسد پوتین همچنان به دنبال بر هم زدن این برنامه است. روسیه در صدد ایجاد کمپینی است که به کمک آن اطمینان حاصل کند که کشورهای همسایه با روسیه همسو هستند. روسیه دوباره به منطقه جنوب شرقی اروپا قدم گذاشته است تا با استفاده از اهرم روابط مذهبی و فرهنگی خود از پیوستن کشورهای منطقه به نهادهای اروپایی و آتلانتیک جلوگیری نماید. پوتین در حال گسترش دکترین "هم میهنی" است که طبق آن روسیه حق دارد تا از تمامی روس زبان ها در برابر سایر اسلاوها در هر نقطه محافظت نماید. این استدلال نقش روسیه به عنوان مدافع ارزش های سنتی ارتدکس را به تصویر می‌کشد و یک ایدئولوژی جایگزین را برای مدل اروپایی دموکراتیک لیبرال می‌پروراند.
پاسخ استراتژیک جهت جلوگیری از تجاوز بیشتر پوتین باید به این معطوف شود که برای ایجاد ثبات در منطقه بالکان یک تلاش هماهنگ از سوی آتلانتیک صورت پذیرد. این مسئله به معنی دعوت مونته‌نگرو به ملحق شدن به ناتو، تمرکز دوباره بر روی بوسنی بعد از انتخابات در جهت غلبه بر وضع موجود و بی‌ثباتی، تلاش بیشتر جهت پیشبرد آرمان های صرب های اروپایی و در آخر حل و فصل مناقشات موجود بر سر نام مقدونیه است.
در صورت عدم وجود یک استراتژی جدید از سوی آتلانتیک، شاید خطر از دست دادن کشورهای جنوب شرقی اروپا به مانند اروپای شرقی پررنگ‌تر شود.
منبع: شورای آتلانتیک
نوشته دمون ویلسون – وی معاون اجرایی شورای آتلانتیک است.
