بههرحال «عبادی» بعد از نخستوزیری روی کار میآید که معروف بود با حمایت جدی ایران، بر سر کار مانده است. این امر بهویژه در ماههای اخیر که بحران امنیتی و سیاسی در عراق به اوج خود رسید، بیشتر نمود داشت و ایران آخرین دولتی بود که به توافق برای شکلگیری دولت جدید بدون نقشآفرینی مالکی رضایت داد. اگرچه «عبادی»، از نظر سیاسی و حزبی، چهرهای نزدیک به ایران بهشمار میآید اما این نگرانی وجود داشت که حمایتی که از سوی ایران صورت میگیرد، کمتر از دولت قبلی باشد. این اقدام دیپلماتیک دوجانبه، بهموقع و در زمان مناسب انجام گرفته که این ذهنیت و شایبه اصولا ایجاد نشود. رویکارآمدن «عبادی» در عراق، نتیجه توافق سیاسی در سطح ملی عراق و حتی طرفهای خارجی بود و در شرایطی که ظهور «داعش» و اتفاقاتی که بهدنبال این ظهور در عراق بهوجود آمده، انسجامی قابلقبول در سطح سیاسی عراق پدید آورده است.
علاوهبر حمایت داخلی، رییسجمهور و نخستوزیر جدید عراق، توانستهاند، کمابیش حمایت منطقهای را نیز به دست آورند که البته میتواند از این هم گستردهتر شود. نزدیکشدن عربستانسعودی و برخی کشورهای دیگر منطقه به دولت عراق میتواند به هماهنگیهای بیشتری که برای حل مشکلات منطقه به آن نیاز داریم، کمک کند. برای عبور از بحران فرقهگرایی، افراطگرایی و خشونت عریانی که میتواند اثرات منفی خود را در تکتک کشورهای منطقه برجا گذارد، نیاز به ایجاد ارادهای منطقهای است و این مهم دستیافتنی نخواهد بود، مگر اینکه رقابتهای خصومتآمیز به رقابت دوستانه تبدیل شود. باید پذیرفت برای جلوگیری از اتفاقات فاجعهآمیز-اختلافاتی که با عربستانسعودی وجود دارد- باید به حداقل ممکن برسد. دولت جدید عراق این توفیق را داشته که رابطه بهتری با عربستانسعودی و برخی کشورهای منطقه ایجاد کند. پس از رویکارآمدن عبادی، سفارت عربستان در بغداد افتتاح شده و پیامهای مثبتی از عربستان و کشورهای منطقه و همچنین «قولهمکاری» به دولت عراق داده شده است. حضور چهره میانهرو و قابلپذیرشی چون عبادی در جایگاه ریاست دولت در عراق، میتواند مقدمهای باشد برای کاهش سطح اختلافات منطقهای و حلوفصل برخی اختلافات موجود در میان دولتهای عربی و ایران. دولت فعلی عراق به این درک منطقی و قابلقبول رسیده که اگر بهدنبال حل مسایل و چالشهای روزافزون داخلی خود است، پس از انسجام داخلی باید به کاهش سطح اختلافات منطقهای میان بازیگران اصلی کمک کند.
دیپلماسی دوبعدی و چندبعدی که دولت فعلی عراق در حال انجام است - سفر همزمان رییسجمهور و نخستوزیر این کشور به عربستان و ایران- و البته ارتباط با طرفهای غربی و تاکید بر نقش سازنده ایران در تحولات عراق، نوید بهبود شرایط منطقه را میدهد اگرچه تفاوت دیدگاه میان ایران و برخی اعراب در مورد سوریه کماکان برقرار است. این اختلافات منطقهای در کنار نبود انسجام سیاسی میان گروههای مختلف و دولت در درون سوریه، شرایطی کاملا متفاوت با عراق را پیشروی ما قرار داده است.
محمدعلی سبحانی . مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه