ایسکانیوز - راهبرد: این هفته شصت و نهمین سالگرد بمباران اتمی شهرهای هیروشیما و ناکازاکی برگزار خواهد شد؛ شهرهایی که همچنان تنها نمونههای استفاده از سلاح های هسته ای به حساب میآیند. هر سال در این تاریخ رسانه ها به صورت گسترده نکاتی را درباره قدرت مخرب این سلاحهای غیرانسانی به مردم یادآوری میکنند. به نظر میرسد "بعد انسان دوستانه" عواقب ناشی از به کارگیری سلاحهای هسته ای نقش پررنگی به خود گرفته است. این رویکرد عواقب فاجعه بار استفاده تصادفی و یا عمدی از سلاحهای هستهای را در مجامع پیرامون آخرین پیمان منع گسترش سلاح های هستهای (NPT) با توجه به اجلاس بازنگری سال 2010، مورد توجه قرار میدهد.
در ابتدا دو کنفرانس بینالمللی به میزبانی کشورهای نروژ و مکزیک برگزار شد (مارس 2013 در اسلو و فوریه 2014 در نایاریت) که در آنها مسائل مربوط به تاثیرات و نتایج مدیریتی و خطرات ناشی از انفجار سلاحهای هسته ای مورد توجه قرار گرفت. شهادت و اظهارنظر مستند و قوی هیباکوشا (شاهد ژاپنی بمباران هسته ای) به طور جدی اثرات بلند مدت جسمی و روحی استفاده از سلاحهای اتمی روی بازماندگان آن را برای همه یادآوری نمود. پنج کشور دارای سلاح های هسته ای تحت پیمان ان پی تی (چین، فرانسه، روسیه،انگلستان، ایالات متحده آمریکا) این دو کنفرانس بینالملل را تحریم کردند. سومین کنفرانس بینالمللی در رابطه با پیامدهای انسانی استفاده از سلاحهای هسته ای روزهای هشتم و نهم دسامبر سال 2014 در شهر وین برگزار خواهد شد. در زیر پنج دلیلی که لزوم مشارکت این پنج کشور در کنفرانس وین را مورد توجه قرار می دهد، ذکر شده است.
1-به منظور بهبود فضای حاکم قبل از برگزاری اجلاس بازنگری ان پی تی در سال 2015
پنج کشور ذکر شده منافع بسیار زیادی در اجلاس بازنگری خواهند داشت که ماه می سال 2015 در مقر سازمان ملل در نیویورک برگزار خواهد شد. در هر حال، ان پی تی منافع بسیاری از این کشورها را با محدودسازی گسترش سلاح های هسته ای تامین نموده است. کشورهای فاقد سلاح هسته ای (NNWS) در طول ماه می و آوریل 2014 به کمیته مقدماتی ان پی تی تاکید نمودند که صبر این گروه رو به پایان است و اعتبار کمیته زیر سوال رفته است. برخی از کشورها به طور جدی هشدار دادند که چرخش به سمت برنامههای عملی ان پی تی در اجلاس سال 2015 قابل قبول نخواهد بود.
بنابراین فشار نهفته بر روی این پنج کشور جهت مشارکت در اجلاس آتی و یا حداقل ابراز تمایل آنها به مشارکت در واقع به خواسته کشورهای فاقد سلاح هسته ای و توجه به تعهدات خلع سلاح های هستهای صورت گرفته است. یک راه ساده جهت بهبود فضای موجود، تعامل و مشارکت حداقلی برخی از کشورهای دارای سلاح هسته ای در کنفرانس وین است. زیانبارترین رفتار نسبت به کشورهای فاقد سلاح هستهای تکرار رویکرد کارتل و عدم مشارکت در کنفرانس وین است. همبستگی بین کشورهای دارای سلاح هسته ای همانطور که در تصمیم آنها در عدم مشارکت در کنفرانس اسلو مشاهده شد به طور قطع پیامدهایی منفی برای اجلاس بازنگری ان پی تی در سال 2015 دارد.
2-به منظور تشویق کشورهای فاقد سلاح هسته ای در تایید نگرانی های بشردوستانه به عنوان تعهدی بر عدم گسترش تسلیحات هستهای
تایید روزافزون و دوباره انزجار و نگرانی از عواقب فاجعه بار استفاده از سلاحهای هسته ای توسط کشورهای دارای سلاح هستهای منافع مثبتی را تحت عنوان تعهدات خلع سلاح و عدم گسترش تسلیحات هستهای به همراه دارد. این اظهارات رسمی و غیر رسمی توسط کشورهای عضو ان پی تی در مجمع سازمان ملل متحد به عنوان اقداماتی در جهت اعتمادسازی مورد توجه قرار میگیرد. میتوان از این اظهارات به فتوای رهبر ایران علیه گسترش سلاح های هسته ای نیز استناد نمود. این اظهارات رسمی در مجامع چند جانبه دیپلماتیک دیدگاه دولتها نسبت به سلاحهای هستهای را مشخص میکند.
3-جهت تعامل با کشورهای مسلح به سلاح هستهای که عضو ان پی تی نیستند
با توجه به حمایتهای متقابل منطقهای و فرا منطقهای از طرح های بشردوستانه در هر دو فرآیند بررسی ان پی تی و عدم گسترش و خلع سلاح های هستهای، این ابتکار میتواند به ایجاد کانالهای گفتگوی جدید کمک نماید. مشارکت کشورهای هند و پاکستان در کنفرانس های اسلو و نایاریت جدا از فرآیند بررسی ان پی تی نشان میدهد که تعامل کشورهای مسلح غیر عضو در ان پی تی در مورد مسائل موجود و گفتگو در رابطه با عدم گسترش و خلع تسلیحات هستهای امری مهم محسوب میشود.
با توجه به بنبست موجود در کنفرانس خلع سلاحهای هستهای در ژنو، برخی فرآیندها نظیر این کنفرانس میتواند به دور زدن بنبست کنونی و تسهیل گفتگوها در مورد مسائل مهم به دور از محدودیت های رسمی و سیاسی موجود در ژنو و نیویورک کمک نماید.
4-به نمایش گذاشتن قابلیت های مدیریتی
پنج کشور عضو ان پی تی با به اشتراک گذاشتن پژوهش های فنی و دیدگاه خود در واکنش های فوری و کمک در رفع مشکلات ناشی از بلایای طبیعی سهم زیادی را در اقدامات بشر دوستانه ایفا نموده و ابتکار عمل در این کنفرانس را بدست میگیرند. گذشته از آن، این کشورها ممکن است تمایلی به حضور در کنفرانسهایی که دستاوردهای راضی کننده ای در ارتباط با عواقب استفاده از سلاحهای هستهای و خطرات مرتبط با بکارگیری آن نداشته باشند. در عین توجه به کشورهایی که در کنفرانسهای بینالمللی پیشین جزو گزینه های مشارکتکننده به شمار میرفتند، ظاهرا بعضی از کشورهای دارای سلاح هستهای خواهان حضور تعاد کمتری از کشورها در این کنفرانس هستند و پیشنهاد مینمایند که نتایج مدیریتی در مبادلات هستهای در مقیاسی محدود و کوچک در دستور کار کنفرانس قرار گیرد.
5-تعامل و تلاش جهت شکل دادن به مسیر گفتگو
در صورتی که کشورهای عضو ان پی تی نسبت به گفتگو و اهداف آتی خوشبین باشند، میتوانند با مشارکت موثرتر در کنفرانسهای بینالمللی غیر الزامی به روند گفتگوها و کسب نتایج بهتر شتاب بخشند. عدم مشارکت آنها باعث میشود که فرصت مناسب و ابتکار عمل در راستای کسب نتایج موثر را از دست بدهند. اینکه آیا در حاضر حرکت و یا ابتکار عمل موجود فراتر از "نقطه بدون بازگشت" و رفتن به سمت پیمان ممنوعیت است، میتواند واقعیتی باشد که کشورهای عضو ان پی تی با آن مواجه هستند.
یک مسئله قطعی به نظر میرسد و این است که رد این طرح و تلاش برای بیاعتبار ساختن فعالیت های کنفرانس از سوی کشورهای عضو ان پی تی تنها دولت این کشورها را دشمن نشان میدهد و با عدم پیشرفت در تعهدات خلع سلاح های هسته ای همه را ناامید میسازد. این مسئله به طور قطع تمامی احزاب در اجلاس بازنگری ان پی تی در سال 2015 را با چالش مواجه خواهد کرد.
منبع: گروه پژوهشی آکسفورد
نوشته جنی نیلسن – وی دانشجوی فوق دکترا در دانشکده علوم سیاسی و مطالعات بین المللی در دانشگاه کوئیزرلند است. پیش از این، نیلسن به عنوان تحلیلگر برنامه منع گسترش سلاح های هسته ای در موسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک ، مدیر برنامه دفاع و امنیت شهری در ویلتون پارک و دستیار تحقیق و پژوهش مرکز مطالعات بین المللی مونباتن در دانشگاه ساوتهمپتون فعالیت مینمود. وی در مرکز مونباتن دستاوردهای خود در طول سال های 2004-20012 را تحت عنوان خلاصه کتاب ان پی تی ویرایش نموده است
کد خبر: 128668