تهران- ایسکانیوز: وقوع بهمن، سقوط از ارتفاع و گم شدن در برف و بوران‌های سخت زمستان در کوهستان‌های داخل و خارج برای کوهنوردان ایرانی همواره حادثه‌آفرین بوده اما مشخص نیست که مسئولیت قانونی این حوادث متوجه کجا وکیست.
فدراسیون کوهنوردی ایران پس از گذشت هفت دهه از فعالیت خود و با توجه به تفاوت ماهوی که با دیگر ورزش‌ها دارد، همچنان قانون مصوبی درباره تعیین وظایف و اختیارات مسئولان گروه‌های کوهنوردی و حدود اختیارات آنها ندارد و همین امر مشکلاتی را در مواقع بروز حوادث از نظر حقوقی ایجاد می‌کند.
حوادث کوهنوردی زیاد اتفاق می‌افتد و با هر بار تکرار این حوادث، بحث اینکه مسئولیت اتفاق رخ داده به عهده چه کسی یا کجا بوده تازه می‌شود. اما نبود قانون مشخص و مصوبی در راستای مشخص بودن حدود وظایف و مسئولیت‌های سرپرستان گروه‌های کوهنوردی همواره سردرگمی‌ها و تنش‌هایی را به وجود می‌آورد.
تاسیس گروه‌های کوهنوردی نیاز به دریافت مجوز از هیات کوهنوردی استان مربوط دارد که این گروه‌ها با گذشت چند سال از فعالیتشان و برخوردار شدن از برخی شرایط مشخص می‌توانند با مجوز فدراسیون کوهنوردی به باشگاه تبدیل شوند. تاسیس باشگاه‌های کوهنوردی نیز مستلزم دریافت مجوز فعالیت از کمیسون ماده 5 وزارت ورزش است. با این حال دستورالعمل و قانون مصوبی برای تعیین وظایف و مسئولیت‌های مدیران و سرپرستان برنامه‌های کوهنوردی در ایران وجود ندارد.
در سال 1387 مقرر شد در فدراسیون کوهنوردی مقرراتی درباره وظایف ناظر فدراسیون نوشته شود که به همین منظور قوانین مربوط به امدادگر، سرپرست، مربی، کوهنورد و کارآموز با نگاه به آئین‌نامه‌های فدراسیون نوشته شد. این مجموعه با نام مقررات کوهنوردی به سازمان تربیت بدنی وقت ارائه شد.
این برنامه در سال 1391 و اوایل 1392 پیگیری و به وزارت ورزش ارائه شد که به گفته دبیر فدراسیون کوهنوردی امید است تا پایان امسال در کنار مشخص شدن دستورالعمل تاسیس باشگاه‌های کوهنوردی به نتیجه برسد.
اساسنامه‌هایی که باشگاه‌های کوهنوردی ملزم به ارائه آن هستند اختیارات و وظایف افراد باشگاه را مشخص کرده است اما بسیاری موارد وجود دارد که نانوشته‌اند و در قالب جزوه‌های آموزشی ارائه می‌شوند که به گفته بسیاری از پیشکسوتان کوهنوردی، در مواقع ضروری هزار راه فرار برای آنها به وجود می‌آید.
دبیر فدراسیون کوهنوردی در این‌باره به ایسکانیوز می‌گوید: «با توجه به اینکه ماهیت ورزش کوهنوردی با ورزش‌های دیگر متفاوت است،‌ از سال گذشته فدراسیون کوهنوردی در راستای ارائه دستورالعملی خاص برای تاسیس باشگاه‌های کوهنوردی و همچنین پیگیری داشتن قانون کوهنوردی مصوب با وزارت ورزش وارد تعامل شده است.»
هادی صابری با اشاره به حوادثی که در این ورزش اتفاق می‌افتند اضافه می‌کند: «مدیر باشگاه و همچنین سرپرست برنامه با توجه به حیطه وظایفی که برایش مشخص شده، مسئول قانونی اتفاقات و حوادثی هستند که در آن گروه یا باشگاه رخ می‌دهد.»
او اضافه می‌کند: «یکی از مشکلاتی که به دلیل نبودن قانون مصوب کوهنوردی برای فدراسیون کوهنوردی پیش می‌آید این است که در مواردی اگر یک کوهنورد حتی به صورت شخصی به کوهستان رفته و برای او اتفاقی افتاده، انگشت اتهام به سوی فدراسیون کوهنوردی بوده درحالیکه مسئولیتی در قبال چنین حوادثی متوجه این فدراسیون نمی‌شود.»
صابری با بیان اینکه برای پیشگیری از بروز حوادث در کوهستان، فدراسیون کوهنوردی علاوه بر گرفتن مجوز فعالیت برای باشگاه‌ها، برای عضویت رسمی افراد در گروه‌ها و باشگاه‌های کوهنوردی نیز الزاماتی به وجود آورده است می‌گوید: «اجبار برای گذراندن دوره‌های کارآموزی کوهپیمایی، سنگنوردی مقدماتی، یخ و برف، پزشکی کوهستان و نقشه‌خوانی و کار با قطب‌نما از جمله این الزامات است. در این دوره‌ها وظایفی که بر عهده سرپرست است و الزاماتی که اعضای گروه باید رعایت کنند به خوبی مشخص شده و در قالب جزوه‌هایی آموزش داده می‌شود.»
شهنام جباری کوهنورد و وکیل دادگستری نیز با تاکید براینکه وجود مجموعه مقررات کوهنوردی ضروری و نبود آن یک ضعف در این حوزه، می‌گوید: «با داشتن مقررات مدون و مصوب حوادث کوهستان کاهش می‌یابد و وقتی این مقررات را داشته باشیم هر کس در این حوزه فعالیت می‌کند هم بر اساس این مقررات پیش خواهد رفت.»
او می‌افزاید: «در ایران قوانین عمومی داریم که بخشی از آنها هم مرتبط با رشته‌ها و عملیات ورزشی هستند اما درباره ورزش کوهنوردی قانون مصوب جداگانه‌ای نداریم. با داشتن مقررات مصوب کوهنوردی اگر حادثه‌ای هم پیش بیاید بر اساس این مقررات قضاوت‌های عادلانه‌تری خواهیم داشت.»
جباری با بیان اینکه در حال حاضر در صورت بروز حادثه در کوهستان، فدراسیون کوهنوردی بالاترین مرجعی است که دادگستری برای صدور رای از آن کمک می‌گیرد، می‌گوید: «در این زمینه نظرات کارشناسی کارشناسان فدراسیون اهمیت دارد. این در حالیست که ما در ایران به تعداد کمتر از انگشتان دست کارشناس کوهنوردی داریم. کارشناسان ورزشی ما در ایران اغلب در حوزه ورزش‌های عمومی و سالنی فعالیت می‌کنند.»
در سال ۱۳۲۳ ورزش کوهنوردی ایران دارای تشکیلات رسمی شد و در سال ۱۳۵۶ فدراسیون‌های کوهنوردی و اسکی درهم ادغام و به نام فدراسیون کوهنوردی و اسکی ایران فعالیت خود را آغاز کرد. این فدراسیون در سال ۱۳۸۶ به دنبال استقلال فدراسیون سنگ‌نوردی جهانی IFSC از فدراسیون جهانی کوهنوردی UIAA به فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی تغییر نام داد و از آن پس با این عنوان معرفی شد.
از آنجا که روسای فدراسیون کوهنوردی از قدیم بر روی داشتن مقررات اصرار داشته‌اند می‌توان به اهمیت این موضوع پی برد اما متاسفانه تا کنون به نتیجه نرسیده است.

گزارش: نرگس لطیف‌پور