تلگراف با اشاره به آغاز مذاکرات هسته ای در وین که قرار است تا شامگاه دوشنبه هفته آینده به طول بیانجامد نوشت: مذاکره کنندگان هسته ای ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان)، می کوشند تا 24 نوامبر(3آذر)، یک توافق هسته ای را نهایی کنند. هدف ایران در این توافق لغو تحریم ها و حفظ ظرفیت قابل توجهی از برنامه های هسته ای است. اما موانع پیش روی این توافق چیست و چگونه می توان بر آنها غلبه کرد؟

به گزارش ایسکانیوز، این نشریه بریتانیایی در ادامه نوشت: مذاکراتی که شاهد آن هستیم نتیجه تدوین برنامه اقدام مشترک ژنو است که در نوامبر گذشته مورد موافقت ایران و گروه 1+5 قرار گرفت. این برنامه اقدام به توافق مقدماتی مشهور شد که به موجب آن بخشی از برنامه های هسته ای ایران در مقابل تعلیق بخشی از تحریم ها، محدود می شود. این توافق نتیجه فضای سیاسی مناسبی بود که پس از روی کار آمدن دولت پراگماتیک و میانه روی حسن روحانی ایجاد شد.

اما در حالی که شانس دستیابی به توافق نهایی وجود دارد، برخی نشانه ها حاکی از آن است که طرفین برای غلبه بر اختلاف نظرها به زمان بیشتری نیاز دارند.

موانع پیش روی توافق

اصلی ترین مانع پیش روی توافق مساله غنی سازی اورانیوم است. غرب ادعا می کند برنامه های غنی سازی ایران فراتر از نیازهای عملی این کشور به اورانیوم غنی شده است. از سوی دیگر ایران 16 سایت را در کشور معرفی کرده که قرار است در 15 سال آینده در آنها نیروگاه هسته ای احداث شود. ایران و روسیه نیز اخیرا برای احداث 2 نیروگاه هسته ای دیگر به توافق رسیده اند.

مساله بعدی، راکتور آب سنگین اراک است که می تواند مواد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای را تولید کند. غرب ادعا می کند بازطراحی این راکتور به منظور تولید پلوتونیوم کمتر می تواند در تعدیل نگرانی ها موثر باشد.

فعالیت های هسته ای ایران در گذشته که باید برای آژانس بین المللی انرژی اتمی تشریح شود و نحوه نظارت بر برنامه های هسته ای ایران نیز از دیگر موضوعات مورد اختلاف نظر به شمار می رود.

در نهایت نیز موضوع لغو تحریم ها قرار دارد. ایران و غرب در مورد جدول زمانی و چگونگی لغو تحریم ها دچار اختلاف نظر هستند. تهران خواستار لغو فوری تحریم هاست اما آمریکا و متحدان اش می گویند تحریم ها باید تدریجی لغو شوند. یکی از الگوهای پیشنهادی آمریکا برای لغو تحریم ها، الگوی تحریم های لیبی است. آمریکا در سال 2004 روند تدریجی لغو تحریم های این کشور در مقابل خلع سلاح لیبی را آغاز کرد.

دیگر موضوعات مطرح

مسائلی که در بالا به آنها اشاره شد ، موانعی است که به روشنی پیش روی توافق هسته ای وجود دارند. اما عوامل دیگری نیست وجود دارد که روند گفت و گوها را دشوار می کند. ظهور و پیشروی گروه تروریستی موسوم به دولت اسلامی عراق و شام در سوریه و عراق از جمله این عوامل است. البته مقامات آمریکایی می کوشند از مرتبط کردن این دو موضوع با یکدیگر خودداری کنند. واشینگتن به دنبال مقابله با داعش است و تهران نیز در موقعیت خوبی برای مقابله با این گروه قرار دارد. به این ترتیب تاثیر گذاری این عامل بر روند مذاکرات هسته ای دور از ذهن نیست.

عامل دیگر تنش های اخیر بین روسیه و غرب است. اقداماتی که کرملین در مورد اوکراین انجام داد از دید غربی ها می تواند نمونه دیگری از جنگ سرد باشد و مسکو را به آغوش پکن بیاندازد. در این صورت از سویی روسیه می تواند مذاکرات هسته ای با ایران را پیچیده تر کند و از سوی دیگر احیای روابط روسیه و چین می تواند به تندورها در ایران نشان دهد که توافق با غرب تنها گزینه پیش رو نیست.

از سوی دیگر توافق هسته ای با ایران به برنامه های هسته ای از جمله برنامه های غنی سازی ایران مشروعیت می بخشد که نمونه واضحی از نقض قطعنامه های شورای امنیت است که در آنها خواستار توقف فعالیت های غنی سازی ایران شده بود.

این شرایط یک رویکرد پراگماتیک را می طلبد زیرا شکست مذاکرات و روند تلاش های دیپلماتیک به نفع هیچ کس نیست.

چشم انداز توافق

باتوجه به موانع قابل توجهی که شرح دده شد، چشم انداز توافق چگونه خواهد بود؟

فضای دیپلماتیک کنونی دلایل زیادی را برای خوش بینی ایجاد می کند. در واقع مذاکره کنندگان هسته ای هیچگاه فرصتی به این اندازه مغتنم را در اختیار نداشته اند. با این وجود نگرانی هایی نیز وجود دارد. در ایران برنامه های هسته ای به نمادی برای افتخار ملی تبدیل شده است. روحانی و تیم اش برای اینکه بتوانند مخالفان داخلی توافق را قانع کنند باید نشان دهند در این توافق برد با آنها بوده است.

در طرف دیگر نیز باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در موقعیت مشابهی قرار دارد. کنگره مترصد فرصتی برای افزایش تحریم ها علیه ایران است. به همین دلیل اوباما هم برای راضی کردن جمهوریخواهان باید داستانی از پیروزی هایی که واشینگتن در توافق هسته ای با ایران به دست آورده، روایت کند.

این در حالی است که کمتر از یک هفته تا پایان فرجه مذاکرات باقی مانده است و شرایط پیچیده مذاکرات به گونه ای است که محتمل ترین سناریو، تمدید مذاکرات به نظر می رسد. البته تمدید مذاکرات هم چالش های خود را دارد. اما این چالش ها بیش از اعلام شکست مذاکرات نخواهد بود.
کد خبر: 145465

وب گردی

وب گردی