در حالی که چیزی به پایان مهلت تعیین شده برای توافق هسته ای ایران و شش قدرت جهانی نمانده است، تحلیلگران از خود می پرسند توافق احتمالی به چه نحو می تواند فعالیت های هسته ای آینده ایران را مورد نظارت و بازرسی قرار دهد.پس از دست یابی به توافق،قدرت های جهانی باید با همکاری یکدیگر به بازرسی سایت های هسته ای ایران بپردازند.این ها سخنان "کریستوفر بید ول" یکی از اعضای فدراسیون دانشمندان آمریکا است.بیدول؛ لیبی و آفریقای جنوبی را نمونه های موفق می داند.نمونه هایی که بازرسی ها و نظارت های بین المللی سبب همکاری دولت های نامبرده شد.

به گزارش ایسکانیوز، آنچه در زیر می خوانید متن گفت و گوی شورای روابط خارجی آمریکا با کریستوفر بید ول است:

چه جوانبی از فعالیت های هسته ای ایران نیاز به بازرسی های مداوم دارد؟

نظارت کارآمد معنایی بیش از بازدید ماهانه و منظم از سایت های هسته ای ایران دارد.تمام پروسه چرخه سوخت هسته ای ایران باید مورد بررسی قرار گیرد و در صورت یافتن موارد مشکوک،سریعا باید مورد آزمایش قرار گیرند.در ادامه بازرسان باید به دنبال کشف موارد مشکوک باشند.در نهایت این بازرسان باید تجهیزات وارداتی به ایران.به خصوص تجهیزاتی که کاربردی دوگانه دارند را مورد بررسی قرار دهند.جامعه جهانی تاکنون تلاش خود  را معطوف به غنی سازی و تعداد سانتریفیوژ های ایران کرده است.با این حال موارد دیگری در ساخت سلا هسته ای نیز وجود دارند.مواردی هم چون طراحی موشک،آزمایش های غیر هسته ای با تجهیزات داخل بمب هسته ای ،خودرو های حمل تجهیزات و ...گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در سال 2011 ادعا می کرد  ایران بر روی تجهیزاتی از جمله چاشنی های انفجاری نوترونی تحقیق کرده است.در همین حال بازرسان باید آَشنایی کامل با نظام سلسله مراتب ایران داشته باشند.به عنوان مثال چرخه مدیریت و حمل ونقل و ...این موضوعات نیازمند زمان بسیار زیادی هستند.حتی می توان گفت دستیابی به ساده ترین جواب ها شاید سالها زمان ببرد.

پس از دستیابی به توافق،جامعه جهانی چگونه از این ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران مطمئن خواهد شد؟

تضمین کننده هر گونه توافق،آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهد بود.احتمالا ایران باید نسبت به اجرای برخی پروتکل های اضافی متعهد شود تا راه برای بازرسی های بیشتر بازرسان باز شود.به عنوان مثال ایران باید به بازرسان اجازه دسترسی به مراکز نگهداری اورانیوم و سانتریفیوژ ها را بدهد و در ادامه نیز لیست تجهیزات وارداتی به ایران که احتمال می رود کاربری دوگانه داشته باشند مورد بررسی قرار گیرد.همین طور ایران باید اجازه مصاحبه با کارمندان و بازرسی سر زده از تاسیسات را بدهد. تمام این خواسته ها می توانند به این روند کمک کنند.اما اگر یک اراده سیاسی وجود نداشته باشد،تمام این اقدامات بی معنی خواهد شد.

آیا مذاکره کنندگان باید نیم نگاهی نیز به مذاکرات شکست خورده کره شمالی در سال 1994 داشته باشند؟

یکی از مفاد قرار داد اتمی کره شمالی در سال 1994،تعهد این کشور به اجازه بازرسی از تاسیسات اتمی بود.با این که بازرسان چندین بار از تاسیسات اتمی این کشور بازدید کردند.با این حال اراده کافی برای ادامه این قرار داد وجود نداشت.مشکل اصلی این قرارداد نیز موضوع بازرسی ها و نظارت ها نبود،بلکه تعهد آمریکا و بد قولی این کشور بود.به نظر می رسد کنگره جمهوری خواه نیز بتواند چنان شرایطی را به وجود آورد.بیل کلینتون نیز در دوران ریاست جمهوری خود سعی کرد طبق آن قرارداد تحریم های کره شمالی را تا حدودی لغو کند که با مخالفت کنگره مواجه شد.از آن طرف به تعهد خود برای ساخت راکتور آب سنگین در این کشور پای بند نماند.موضوعی که پیونگ یانگ را مجاب به عقب نشینی از مواضع خود کرد.

چند نمونه سراغ داریم که بازرسی های بین المکللی کار ساز بوده باشند؟

سه نمونه در حال حاضر وجود دارد.عراق،لیبی و آفریقای جنوبی .آفریقای جنوبی و لیبی کاملا با ایران تفاوت دارند.رهبران این دو کشور با توجه به شرایطی حاضر شدند کل فعالیت های اتمی کشور را متوقف کردند.به بازرسان اجازه ورود به تاسیسات را دادند و کل فعالیت های مخفی و علنی اتمی را به اطلاع آژانس رساندند.نمی توان گفت این پروسه روندی کاملا موفقیت آمیز و بی نقص داشت.ولی نتایج آن قابل قبول بود.

آیا احتمال می رود که ایران از انجام تعهدات خود سرباز بزند؟

هیچ تضمینی وجود ندارد. باید پرسید غرب و آمریکا چگونه در مقابل بدقولی های احتمالی  واکنش نشان خواهند داد.به نظر من، ما نمی توانیم تمام تمرکز خود را بر روی یافتن تخلفات ایران بگذاریم.خودداری احتمالی ایران از دسترسی بازرسان به برخی از تاسیسات مسئله اصلی است.باید مشوق هایی را در نظر بگیریم که ایران به همکاری ترغیب شود.به عنوان مثال اگر برخی از تحریم ها را به دنبال بازرسی اولیه بازرسان از تمام سایت های اتمی لغو کنیم،می توانیم ایران را به همکاری تشویق کنیم.