در نگاه اول دکه داری و روزنامه فروشی در دکه ها کار آسانی است می توانی روی صندلی ات که غرق در روزنامه ها و مجلات شده بنشینی و به مردمی نگاه کنی که سر در گریبان کرده اند و در سرما به تیتر یک روزنامه ها نگاه می کنند که بیشتر در مورد مذاکرات است و اگر پا بدهد در مورد به نتیجه رسیدن و یا نرسیدن مذاکرات حرف می زنند و برخی به جای خرید روزنامه و مجله ترجیح می دهند که سیگاری بخرند و تا کمر دولا شوند و با فندک آویزان دکه آن را روشن کنند و ... اما وقتی که از حال و روز کسانی که عنوان دکه دار را یدک می‌کشند بپرسی می بینی که کار چندان راحتی نیست.
مشکلی به نام دکه داری
مانند دیگر دکه‌های مطبوعاتی مهمترین مشکلش بالا بودن اجاره بهای دکه هاست و محدودیت‌ها و اجبارهایی که هر روز به دکه داران تحمیل می شود . به دلیل خبرنگار بودنم نامش را نمی‌گوید و من بدون نام و آدرس دقیق قرار گرفتن دکه اش می نویسم از دغدغه های مردی 37 ساله که داشتن دکه را به آواز دهل شنیدن دور تشبیه می‌کند ومی‌گوید:«هر روزیک محدودیت و یک خبر تازه می‌شنویم یک بار می‌گویند که می‌خواهند دکه ها را عوض کنند و زیباتر کنند یک روز می‌گویند سیگار نفروشید باور کنید اگر این فروش دخانیات را از دکه ها بگیرند ما حتی نمی توانیم اجاره بهای خودمان را بپردازیم .»
اجاره بها یا قیمت خرید دکه ها بنا برمکان استقرارشان تفاوت دارد و با توجه با مناطق و محلات بالای شهر فرق می کند. اگردرمحلات منطقه یافت آیاد قیمت اجاره بها ماهیانه کمی بیشتر از یک میلیون تومان باشد در مناطق 1 و 2 تا 5 شهرداری حتما خیلی بیشتر است و در مناطق مرکزی شهر کمی کمتر . دکه دار که همچنان مصر است نامی از او برده نشود با بیان این مطلب می گوید :«به ما می گویند سیگار نفروشید یا انواع نوشیدنی ها و تنقلاتی مانند کیک و شکلات و چیپس نفروشید اما باور کنید با فروش چند عددی روزنامه و مجلات ما حتی نمی توانیم کرایه دکه را درآوریم تا چه برسد به تامین مخارج خانه و بچه ها با این وضع گرانی که شما و دوستانتان در صداو سیما ادعا می کنید گرانی وجود ندارد.»...و ما هر چه سعی می کنیم متوجه شود ما خبرنگار حوزه نوشتاری هستیم و در حوزه تصویر و صدا کار نمی کنیم نمی شود که نمی شود.
اتحادیه داریم اما زیر نظر شهرداری کار می کنیم !
می گویند اتحادیه داریم اما بیشتر زیر نظر شهرداری کار می کنیم و اعتقاد دارند که اتحادیه هم زیر نظر شهرداری است. چندی پیش عضو هیات مدیره اتحادیه روزنامه فروشان در مطبوعات گفته بود افزایش اجاره دکه های شهر تهران باید با مجوز شورای شهر باشد ولی شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران این اصل را رعایت نکرده است.
حسین فکری با اشاره به اینکه اجاره بهای باجه های روزنامه فروشی در سال های اخیر تا ۱۵ برابر افزایش داشته و این بی سابقه است گفته بود:« اخیراً نیز این شرکت، کیوسک هایی را با شعار زیباسازی شهر بدون اطلاع صنف روزنامه فروشان و دکه داران طراحی کرده و درصدد تحمیل آن به ما است و ما در جلسه ای که با شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل و نمایندگان شهردار تهران داشتیم به آنها گوشزد کردیم که این دکه های جدید که قرار است جایگزین دکه های قدیم شود هر چند در ظاهر زیبا است اما سیاست های که در ورای آن است عواقب خوبی به دنبال ندارد.»
محمد رضا یکی از دکه داران می‌گوید :«فرقی نمی کند که ظاهر دکه چگونه باشد از همین دکه ها هم راضی هستیم اما مسئولان شهرداری به بهانه های مختلف اذیت مانمی‌کنند.» او به بهانه های مختلف مسئولان تعزیرات و شهرداری ها اشاره می کند و می گوید:« در تابستان به بیرون بودن کولرها دکه ها گیر می دهند گاهی به سیگارهای خارجی و شنیدن خبرهایی مبنی بر اضافه شدن اجاره ها و تعویض شکل ظاهری دکه ها که اضافه می شود بیشتر نگران مان می کند.»
روزنانه همشهری و ایران را به بقالی ها می دهند
احمد یکی از دکه داران گوید:«سال ها پیش من و برادرانم سر چهار راه ها روزنامه همشهری می‌‌فروختیم و برایش تبلیغ می‌کردیم حالا که دکه دار شده ایم به خودمان فقط 200 همشهری و 300 نسخه روزنامه ایران می دهند و بقیه را به بقالی‌ها می‌دهند و ما شرمنده مراجعه کنندگان می شویم و مرتب تکرار می‌کنیم صبح قبل از ظهر بیایید روزنامه ها تمام شده است .» در دکه‌های مطبوعاتی معمولا بیش از 50 نوع روزنامه و 150 مجله وجود دارد و بیشترین فروش مربوط به روزنامه های همشهری ،ایران و جام جم است و تعداد کمی شرق و آرمان و خراسان و ... می‌خرند .
احمد در این مورد می گوید:«بیشتر خانم های خانه دار مجلات روزهای زندگی و خانواده و خانواده سبز می‌خرند.دختران و زنان جوانتر بیشتر مجلات آشپزی و فانتزی می‌گیرند و روزنامه همشهری را برای نیازمندی ها ، روزنامه جام جم را برای برنامه های تلویزیون و سینما و روزنامه ایران را برای حوادتش می خرند و گروه خاصی که بیشتر ازتحصیلکرده ها هستند روزنامه شرق و .اعتماد و آرمان و.... را طلب می‌کنند اما با توجه به گران شدن آن روزنامه ها هم میزان تقاضا کمتر شده است.
یعنی خوراکی نفروشیم ؟
در تهران هزار و 200 دکه مطبوعاتی وجود دارد. یکی از مسئولان شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران، با بیان این مطلب می‌گوید:« شهرداری تهران در نظر دارد دکه های روزنامه فروشی در شهر تهران را ساماندهی کند و در حال حاضر طراحی تمام پیکره های دکه‌های مطبوعاتی انجام شده هستیم و سعی داریم در چند ماه باقی مانده از سال همه دکه ها را ساماندهی کنیم .»
به گفته وی نقل و انتقالات و خرید و فروش دکه های روزنامه فروشی‌های شهر غیرقانونی بوده و دکه جدیدی به کسی واگذار نشده و فروش اقلام دیگری از جمله خوراکی ها و بخصوص سیگار در مجوز این دکه داران نیست و نباید اقدام به فروش این اقلام کنند و این جمله برای دکه داران معنی و پیامد خوبی ندارد و زمانی که پای صحبت آنها بنشینی از این جمله نگران بودند و می گفتند اگر فروش سیگار و مواد خوراکی را از ما بگیرند عملا فلج می شویم و حتی نمی توانیم هزینه کرایه باجه را بدهیم .»
اجاره بها سنگین است
یکی دیگر از دکه داران مطبوعاتی است که دکه خود را 8 سال پیش با مبلغ 45 میلیون خریداری کرده و نگران کرایه نیست . او با بیان این مطلب می گوید:«دکه داران بنا بر موقعیت جغرافیایی بین یک میلیون تا 2 میلیون کرایه می‌دهند و 50 هزار تومان هم به شهرداری پرداخت می کنند البته ما هم این مبلغ را پرداخت می کنیم .»
او از پرداخت مبلغ فروش روزنامه ها و مجلات به صورت کارت بانک انتقاد دارد و می‌گوید:« قبلا هفته ای یک بار رییس خط می‌آمد و مبلغ فروش روزنامه ها را می‌گرفت و می‌رفت و ما مشکلی نداشتیم حالا می گویند همه چیزالکترونیک شده و باید هزینه ها را به بانک بدهید وقتی هم که یکی مثل من در باجه دست تنها باشد و کارگر هم نداشته باشد باید پیک موتوری بگیرد تا کارهای بانکی روزنامه ها و مجلات را انجام بدهدو این کمی سخت است.»
دکه داران رورنامه نمی خوانند
برخی از دکه داران سواد و دانش کافی ندارند و از خبر و علم و دانش و خبررسانی روز چیزی نمی دانند و در نظر دکه دار و توزیع کننده و فروشنده روزنامه و مجله، هر نشریه کاغذی است که ارزش آن به قیمت و سود و درصد فروش آن است که سهم دکه را مشخص می کند و برای او اطلاع رسانی ارزش ندارد بلکه سود فروش آن مهم است. از نظر بسیاری از کیوسک داران ، ارزش فروش سیگار و آب میوه و مجلاتی که عکس هنر پیشه را چاپ می کند بیشتر از روزنامه هایی است که فرهنگ سازی و خبررسانی می کند و به سرنوشت کشور در بخش های مخلتف سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی بها می دهد.
دکه داران سد معبر می کنند
در کنار مشکلات بسیار ترافیک شهری، نابسامانی پیاده روها و خیابان ها و کوچه های پر رفت و آمد بیش از گذشته به چشم میخورد و متناسب با تعداد خودروهای تولید شده در 10 سال گذشته، نه خیابان ها تعریض شده اند و نه پارکینگ مناسب برای آنها در نظر گرفته شده است خودروهای بسیاری در گوشه و کنار خیابان ها و کوچه های باریک پارک شده اند و شرکت ها و ساختمان های اداری و مسکونی متناسب با تعداد خودروهای خود هیچ برنامه ای برای ایجاد پارکینگ مناسب ندارند.
در کنار این معضلات رو به افزایش، معضلات کیوسک های روزنامه فروشی نیز از عمده مشکلات شهری و به خصوص در مناطق پر ازدحام و متراکم جمعیتی است. عده ای از مردم و جوانان با ازدحام و تجمع در کنار و مقابل کیوسک ها، یا در حال گفت و گو هستند یا به خرید سیگار و خوراکی و آب معدنی و خواندن روزنامه مشغول اند و همین امرباعث سد معبر و مشکل رفت وآمد مردم و به خصوص بانوان در پیاده روها ، سر کوچه ها و خیابان هایی که کیوسک ها قرار دارند شده است.
روزنامه فروشی کار ساده ای نیست
حالا دیگر هوا سرد شده و علی باید روی چهار پایه بنشیند و اجاق گاز کوچک را زیر چهار پایه روشن کند تا دست و پایش گرم بماند. او می گوید : « روزهای سرد زمستان هوای اتاقک گرم است اما درهوای سرد زمستان شرایط سخت تر می شود و گاهی مجبور می‌شوم به دلیل باد شدید تعداد سنگ‌های روی نشریات را بیشتر یا سنگین تر کنم اما فعلا هوا زیاد سرد نشده و مشکلی نیست .» او ادامه می دهد:« ناهار و شام را هم در همین دکه می خورم و مشکلی ندارم معمولا غذا را از خانه می آورم و گاهی هم از بیرون سفارش می دهم چون نمی توانم دکه را تنها بگذارم و بروم ساندویچ بخرم .» علی به یکی دیگر از دغدغه های دکه داران اشاره می کند و می گوید :« برخی از روزها روزنامه و نشریات خاصی دیر می رسد و این باعث ناراحتی ما و مراجعه کنندگان می شود مثلا گاهی ویژه نامه پیک سنجش دیر می رسد و یا آنقدر تعدادش کم است که زود تمام می شود و به دلیل اینکه گرفتن کپی ازاین نشریات ممنوع است بیشتر دانشجویان ناراحت می شوند و بر می گردند یا روزنامه های اقتصادی برای کسانی که مباحث اقتصادی یا هفته نامه بازار کار را دنبال می کنند دیر می رسد یا نمی رسد .»
110 شرکت نشریات را توزیع می کنند
در حال حاضر 11 شرکت در امر توزیع جراید و مطبوعات مشغول به فعالیت هستند، اما در این میان، دو سه شرکت هستند که در این زمینه حرف اول را می زنند. مدیر یکی از شرکت های توزیع نـشـریـات با بـیـان این مطلب می گوید :« در حال حاضر حدود هزار و 500 کـیـوسـک فـروش جـراید در تهران وجود دارد که توسط 110 توزیع کننده سیار تغذیه می شوند.» جلال شکوهی با اشاره به مشکلات موجود در توزیع جراید در کشورمی گوید: «سهمیه بندی بنزین و افزایش 25 تا 200 درصدی تعرفه خدمات بار هوایی از مهم ترین این مشکلات به شمار می آیند.»
او می گوید:«سهمیه بندی بنزین و مشکلات ناشی از آن موجب تاخیر در توزیع جراید و مطبوعات، به ویژه روزنامه های صبح کشور شده بطوری که در برخی از شهرها روزنامه های صبح همزمان با روزنامه های عصر توزیع می شود!»
شکوهی می گوید:«نابسامانی دکه های روزنامه فروشی نیز از دیگر مشکلات توزیع به حساب می آید، چون این دکه ها که باید محلی برای عرضه و فروش نشریات و جراید باشند، عمدتا به مکانی برای فروش سیگار و تنقلات تبدیل شده اند.»
