28 آذر سال 1360/چرا سپاه مخالف نظر عملیاتی صیاد شیرازی بود؟
به مجلس رفتم. سه روز گذشته، به مجلس نرفته بودم و گزارش های فراوانی جمعشده بود. کارهای اداری را انجام دادم و گزارش ها را مطالعه کردم. مراجعات زیادی هم از طرفنمایندگان، در کارهای شخصی و عمومی بود. ظهر آقایان خامنهای، موسوی اردبیلی، احمد آقا و ولایتی ناهار را در مجلس، برای مذاکره درباره سیاست خارجی و کیفیت برخورد با دولت ها و نهضت ها، مهمان من بودند. غذای مجلس عدس پلو بود، بدون خورش و مقداری مرغ هم از رستوران بیرون گرفتیم.
پس از بحث طولانی،تصمیم گرفتیم، افرادی را مأمور کنیم که به طور غیر رسمی، با حکام خلیج فارس من جمله عربستان وارد مذاکره شوند و به آنها اعتماد دهند و برای این منظور قرار شد، آقای شمس[اردکانی]سفیر ما در کویت، برای مشورت احضار شود. در مورد عملکرد نهضت های آزادی بخش هم، کنترلی به وجود آید که هماهنگ با سیاست دولت باشند.
عصر، آقایان سرهنگ صیاد شیرازی و محسن رضائی از جبهه آمدند، وضع جبههها را گزارش دادند. در گیلان غرب، پس از چند روز درگیری، حدود سیصدنفر شهید دادهایم و پنجاه درصد هدف را به دست آوردهایم و برنامه آینده را گفتند.
گرفتن شهرک کوچک عراق در مرزو حمله وسیع به عراق در جنوب در آینده نسبتا دور. صیاد، طرفدار سرعت در حمله بود، ولی سپاه مخالف عجله بود. برای اولین بار، فرمانده ارتشی را از سپاه انقلابی تر میبینم. سپاه به خاطر شهدای زیادش درحمله گذشته، محتاط شده و معتقد شده تا افراد را کاملا تعلیم نداده، وارد جنگ نشود. شب در جلسه شورای عالی دفاع شرکت نکردم و برای انجام کارهای معوق، در مجلس خوابیدم.
سال 1361/جلسه حزب جمهوری در دفتر آیتالله خامنهای/ حمله دریایی عراق در خور موسی!
صبح زود بچهها را به مدرسه فرستادم و به مجلس رفتم. لایحه وزارت بهداشت و درمان که از شورای نگهبان برگشته مطرح شد. چون وزرای بهداری و علوم مخالف بودند، کار مشکل شد و یکماه مسکوت گذاشتیم. ادامه بحث در طرح اصلاحات اراضی بود. پیش از دستور آقای[مهدی]طیب [نماینده نائین] به وزارت بازرگانی و آقای پوراستاد حمله کرد. ظهر ملاقاتی با مهندس طاهری درباره کانون حزبی نمایندگان داشتیم. گروهی از کمیته شمیران آمده بودند از مبهمبودن آینده کمیته نگران بودند. دلداریشان دادم.
تا عصر گزارش ها را خواندم. آقای [غلامرضا]آقازاده وزیر مشاور آمد. درباره تعاونی کردن قماش و حذف طاقه فروش ها مشورت کرد و از اختلاف حزب[جمهوری اسلامی] بندرعباس با امام جمعه آنجا گفت و از اختلاف درون کابینه. سپس آقای [عباسعلی]اختری آمد و مواردی از خلاف ها را گفت.
شب در دفتر آقای خامنهای جلسه شورای مرکزی حزب [جمهوری اسلامی] بود. من درس مواضع گفتم و بحثهای دیگری هم داشتیم. آخر شب به خانه آمدم. مهمان داشتیم. خبر رسید که دیروز دو کشتی در خور موسی هدف عراقی ها قرار گرفته و یکی غرق شده است.
سال 1362/رفع ناراحتی آیتالله منتظری از هاشمی/ آیا عوامل بمبگذاری کویت، ایرانی بودند؟
برنامههایی تنظیم شده بود که فسخ کردم. در خانه ماندم. برف میبارید. مقداری مطالعه کردم. احمدآقا آمد و اطلاع داد که از بیت آقای منتظری تماس گرفتهاند و از امام تقاضا کردهاند که ایشان توضیح بدهند که در اظهارات روز شنبه، نظری به آقای منتظری نبوده و اگر بوده، ایشان خودشان را کنار میکشند.
از اینکه من تصریح کردهام که ایشان هم مشمول است، ناراحتاند. قرار شد به نحوی جبران شود. مخصوصا که رادیوهای بیگانه هم، چنین تفسیر کردهاند. تلفنی با آقای منتظری تماس گرفتم؛ ایشان ناراحت بودند. توضیحاتی دادم که راضی و قانع شدند.
عصر گزارش ها را از مجلس آوردند که شب خواندم. مسأله مهمی نداشتیم. کویتیها شروع به ایذاء ایرانی ها کردهاند و عوامل انفجارها را پیدا نمودهاند؛ عراقی و لبنانیاند. با اینکه معلوم شده ربطی به ایران ندارند، اما گویا مسلمان و طرفدار جمهوری اسلامی هستند؛ ممکن است [کویتیها]بدبین شوند.
سال 1363/ملاقات یکی از سران ساواک با هاشمی!
ساعت هشتونیم صبح، به مجلس رفتم. یکی از سران ساواک زمان شاه آمد. چند سال در زندان بوده و عفو خورده است؛ پیشنهاد همکاری با جمهوریاسلامی میکرد. سئوالاتی از او کردم. مدعی است در یک پارکینگ، اغذیهفروشی دارد و امرار معاش میکند. قرار شد، بعدا به او اطلاع بدهم. شب، در جلسه سران قوا در این مورد مشورت کردم؛ موافق بودند که از او استفاده شود. یک خبرنگار مصری آمد و مصاحبه طولانی و جامعی با او انجام دادم.
در جلسه نمایندگان تهران با مسئولان مترو، شرکت کردم. برای شروع کار متروی شهر تهران تصمیم نهائی را گرفتیم. قرار شد برای رفع مشکلات و تأمین بودجه اقدام شود. ظهر با آقای [اسدالله] بیات، عقد زوج پاسداری را بستیم و هدیهای به آنها دادم.
عصر، جلسه هیأت رئیسه مجلس داشتیم و شب، بعد از نماز، آقای [غلامرضا] آقازاده وزیر مشاور در امور اجرائی آمد. در مورد کیفیت تأمین مخارج ضروری فاقد اعتبار آخر سال، مشورت کرد. پیشنهاد برداشت از سپرده حجاج و پیش فروش طلا و سکه و پیش برداشت از نفت ماه آخرسال را داشت. کمک امام و ما و کمیسیون برنامه و بودجه لازم است.
در جلسه سران قوا در دفتر نخست وزیر، درباره کیفیت مبارزه با فساد اخلاقی که رو به توسعه است بحث شد. قرار شد[آقای ناطق نوری]، وزیر کشور، طرحی بیاورد. نامه وزیر نفت از اوپک، مطرح شد که وزیر نفت مصر، پیامی از[آقای حسنی مبارک] رئیس جمهور مصر به رئیس جمهور داده که مایل است با ایران، روابط صمیمی بشود و مدعی است که دیگر به عراق کمک نمیکند و خانواده شاه معدوم را به مصر راه نمیدهد.
قرار شد جواب بدهند که مانع اصلی ایجاد روابط صمیمی، جریان کمپ دیوید است، ولیبرای رفع مانع و برقراری روابط، پیگیری شود. درباره موضوعات دیگری هم، بحث و تصمیمگیری شد. دیر وقت برای خواب به مجلس رفتم.
سال 1364/کارت تبریک هاشمی به مناسبت عید کریسمس/ مذاکره ولایتی با هاشمی درباره سفر صدام به مسکو
دیر به مجلس رسیدم. صبحانه نخورده به جلسه علنی رفتم. دو سه روز است یکسره باران می بارد. آقایان دکتر روحانی و دکتر هادی درباره پدافند و مسائل سفر آینده مان به لیبی مشورت کردند. لایحه مقررات انتظامی هیأت علمی دانشگا هها تصویب شد. تا ساعت یازده همه دستورها تمام شد و جلسه را تعطیل کردیم.
آقای علیزاده نماینده اردبیل آمد و راجع به کمک به دانشگاه آزاد اسلامی و معافیت از سربازی دانشجویان دانشگاه آزاد صحبت کرد. گفتم بهتر است فعلاً در مجلس مطرح نشود. آقای دکتر ولایتی آمد و درباره سفر صدام به شوروی و مطالب مذاکرات هیأت ما در لیبی مذاکره کردیم. ظهر امام جمعه پاوه آمد. از روابط عمومی [مجلس] آمدند و درباره کارت تبریک من به رؤسای مجالس دنیا به مناسبت عید کریسمس مذاکره کردند.
عصر به دانشکده الهیات [دانشگاه تهران] رفتم و سخنرانی کردم. مغرب به منزل رسیدم. بچه ها در خانه نبودند. تلفن های منزل دو روز است که قطع است. ظهر برای عشایر ایلام هم صحبت کردم.
سال 1365/حضور صادق المهدی در جلسه سران قوا/ هاشمی در نماز جمعه راجع به حقوق زنان چه گفت؟
برای اقامه نماز جمعه به دانشگاهت هران رفتم. آقای صادقالمهدی نخستوزیر سودان که در نماز شرکت کردهب ود، در بین دو نماز سخنان کوتاهی ایراد کرد.
عصر به مجلس آمدم. آقای مهدینژاد آمد و گزارش مذاکره با ماموران آمریکایی را پیرو مبادله گروگانهای آمریکایی داد. کار را به وزارت خارجه محول کرده و افراد سابق را خلع نمودهاند. اختلاف عمیقی بین سردمداران آمریکا بروز کرده است. نمیتوانند طرح سابق را اجرا کنند. وقتگذرانی میکنند که ارتباط قطع نشود. برخورد از موضع ضعف دارند.
شب سران قوا و آقای صادقالمهدی، [شام را] مهمان آیتالله خامنهای بودیم. [نخستوزیرسودان] توضیحاتی از وضع کشور سودان داد. درباره جنگ قرار شد روی تشکیل دادگاه محاکمه صدام به عنوان متجاوز و مسئول شروع جنگ کار کنند. برای روابط دوجانبه، قرار شد کمیسیون ویژه تشکیل دهیم. دیر وقت به خانه رسیدم.
1- آقای هاشمی در خطبه اول، در ادامه بحث عدالت اجتماعی در اسلام به حقوق زن و مرد و مساله طلاق در اسلام پرداخت و آثار شوم طلاق در جامعه و زندگی انسانها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. ایشان در خاتمه این بحث تاکید کرد:«تقوا سبب استحکام خانوادههاست و آنها را از لغزشها حفظ مینماید». در خطبه دوم نیز موضوعات خسارات سیل، کنفرانس مبارزان عراقی در تهران، مساله نفت و اوپک و تبلیغات وسیع رسانهها درباره ماجرای مکفارلین و تحلیل درماندگی و بحران فزاینده در کاخ سفید مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در بخشی از خطبه دوم نماز آمدهاست:«حرف ما به آمریکا که تاکنون چندبار اعلام شده، این است که آمریکا اموال ما را که به طورغیرقانونی توقیف کردهاست، آزاد کند. در صورتی که آمریکا چنین کاری را انجام دهد، ما نیز از اعتبار و آبروی خود در نزد شیعیان لبنان برای آزادی گروگانهای آمریکایی استفاده خواهیم کرد».(منبع: کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۵ " اوج دفاع " – دفتر نشر معارف انقلاب)
سال 1366/ ملاقات فرماندهان نیروی دریایی با هاشمی/ ماجرای چشم زدن مسئولان عقیدتی سیاسی چه بود؟
قبل از اذان صبح بيدار شدم. راديو را تا اخبار ساعت هفت روشن كردم. صبحانه را با حضور آقايان روحانی، سعدی، جمالی و انصاری فرمانده هوا نيروز صرف كرديم و سر سفره، درباره جنگ و نيروی زمينی صحبت شد. به آنها كه امكانات بيشتر می خواستند، گفتم با انجام حملات جدی و كسب موفقيت، زمينه كمك بيشتر را فراهم كنند. آقای انصاری نيازهای هوا نيروز و مشكلاتش را با سپاه گفت.
با اتومبيل از طريق بهبهان، گناوه و به سوی بندر بوشهر حركت كرديم ولی پس از بهبهان، از راه اشتباهی رفتيم و در جادههای خاكی و فرعی افتاديم و سر از جلگهای بنام زيدون درآورديم. دركنار روستای اسلام آباد كه به جای چند روستای مخروبه از سيل ساخته شده در صحرا و كنار رودی توقف كرديم و پس از نماز و ناهار برگشتيم و بعد از مدتی سرگردانی در جادههای خاكی به جاده آسفالته دوگنبدان رسيديم و در راه گناوه افتاديم.
نزديك غروب به گوره محل تلمبه خانه عظيم ارسال نفت به خارك رسيديم. از تلمبه خانهها و محلهای اصابت موشك و بمبهای عراقي بازديد كرديم. نيروی زيادی صرف پدافند غير عامل شده است. چند تلمبه سالم است و با دقت دفاع می شود. از آنجا به گناوه رفتيم و غروب رسيديم. بنزين زديم و به طرف بوشهر راه افتاديم. در بين راه ماشين حامل ما خاموش شد و نتوانستيم روشن كنيم. با ماشين ديگری به حركت ادامه داديم. ساعت هفت و نیم به بوشهر رسيديم و در مهمان سرای پايگاه نيروی هوايی اقامت كرديم.
فرماندهان نيروهای دريايی و هوايی هم آمده بودند و پس از استراحت و نماز، شام را با حضور آنها و مسؤولان عقيدتی و سياسی دو پايگاه هوايی و دريايی و فرماندهان دو پايگاه صرف كرديم. معمولاً در سفرهای محرمانه هم فرماندهان عقيدتی سياسی را خبر می كنند، مثل اينكه چشم می زنند! در اخبار، تظاهرات فلسطينی ها عليه اسرائيل در اراضی اشغالی، شدت گرفتن جنگ و كشتی زدنها در خليجفارس در اوج است.(منبع: کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۶ « دفاع و سیاست » – دفتر نشر معارف انقلاب)
سال 1367/بودجه درخواستی نیروهای مسلح در سال ۶۸ چقدر بود؟/ تذکر هاشمی به وزارت اطلاعات
ساعت نه و نيم صبح به دفتر رئيس جمهور رسيدم. جلسه شورای بازسازی بود. سياست های بازسازی مناطق آسيب ديده جنگ و سياست تأمين منابع ارز خارجي تصويب شد. بحث درباره واگذاری كارخانجات دولتی به بخش خصوصی ناتمام ماند. آقای [عبدالحسين] وهاجی [وزير بازرگانی] آمد. ليست جديدی برای كالاهای آزاد برای ورود تصويب شد. به دفترم رفتم.
رؤسای دانشگاه های كشور آمدند و مشكلات دانشگاه ها را گفتند: كمبود اعتبارات، كمبود استاد، تداخل وظايف با دخالت جهاد دانشگاهی و انجمن های اسلامی و نمايندگان آقای منتظری و مقررات مزاحم.
شب آقايان نخست وزير و [مسعود روغنی] زنجانی و [بهزاد] نبوی آمدند. درباره بودجه نيروهای مسلح در سال 68 مذاكره شد. حدود دويست ميليارد تومان خواسته اند. پس از بررسی، مبانی و معيارها برای مشخص شدن بودجه تعيين شد: حفظ وضع موجود نيروها و سيال گذاردن بودجه عملياتی و بنيه دفاعی. تيمسار ترابی [فرمانده حفاظت اطلاعات ارتش] اطلاع داد كه از منابع خودشان بدست آورده اند كه منافقين قصد انجام تروری دارند؛ به وزارت اطلاعات تذكر داده شد. شب به خانه آمدم. سريال گرگ ها را تماشا كردم و خوابيدم.(منبع کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۷ «پایان دفاع، آغاز بازسازی» – دفتر نشر معارف انقلاب)
سال 1366/سخنرانی خلخالی علیه میهمان رئیس جمهور/ تعجب هاشمی از انکارهای چائوشسکو
به دفترم رفتم. برای رسیدگی به امور مسائل مهمانی و مذاكرات با رومانیها، ملاقات ها را كم كرده ایم. آقای [صادق] خلخالی [نماینده قم] در مجلس علیه چائوشسكو حرف زده كه آقای [مهدی] كروبی هم عكسالعمل مختصری نشان داده است.
آقای [علی] شمخانی [فرمانده نیروی دریایی] آمد. مقداری از ضعفهای نداجا [نیروی دریایی ارتش] و راهكارهای تقویت نیرو گفت و برای رساندن آب به جزیره كیش اظهار آمادگی کرد. عصر هم آقای رحمانی از حفاظت اطلاعات آمد و از مشكلات ارتش گفت و آنها كه ساحفاجا [سازمان حفاظت و اطلاعات ارتش] و ستاد و ... را در اختیار دارند. گفتم با آقای شمخانی همكاری كنند.
محسن آمد و راجع به ضعفهای بانكها در مورد حسابهای ارزی گفت. آقای [هادی] نژادحسینیان [وزیر صنایع سنگین] تلفنی از مطالبی گفت كه راجع به چائوشسكو در جریان همراهی در بازدیدها فهمیده بود. توقع دارد كه مردم در خیابانها برایش ابراز احساسات كنند كه نمیكنند. توضیح شنیده كه مردم آزادند و به آنها نمیشود دستور داد.
چائوشسكو خواسته بود كه امشب جلسه خصوصی داشته باشیم. پذیرفتم كه به اقامتگاه او بروم. در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی شركت نكردم و به آنجا رفتم. خوشحال شد. حرفی برای جلسه خصوصی نداشت؛ گویا فقط میخواهد در اخبار از مذاكرات خصوصی گفته شود. موضوع صحبت را از من خواست و من راجع به حوادث جاری بلوك شرق توضیح و نظر خواستم.
معتقد است گورباچف [رهبر اتحاد جماهیر شوروی] اشتباه كرده و تحت تأثیر كمبودهای اقتصادی كه معلول مخارج نظامی است، از طرف غربیها اغوا شده و طرح روشن و مشخصی برای آینده ندارد. فقط از گذشته انتقاد میكنند و غربیها با پول و نفوذ و تبلیغ، جریان را تحریك میكنند و پیش میبرند و رومانی نیاز ندارد دنباله رو آنها باشد، همانگونه كه قبلاً مستقل بوده است. او حوادثی را كه غربیها ایجاد میكنند و در هفتههای اخیر در شهر «تیمی سوارا» رومانی رخ داده قبول ندارد و میگوید تبلیغات است و دروغ.
شب به خانه آمدم. رادیو فارسی آمریكا خبر از درگیریهای خونین در شهر تیمیسوارای رومانی میدهد و محكومیت این سركوب توسط بسیاری از كشورها و عجیب است كه چائوشسكو به كلی منكر حوادث است و در جواب سئوال من، آن را تبلیغات و دروغ معرفی میكند. امروز یك كشتی بزرگ نفتی ما در اقیانوس اطلس آتش گرفته و میسوزد.
سال 1369/حمله موشکی عراق به اسرائیل!/ هاشمی ورود هواپیماهای عراقی را تکذیب کرد
پیش از طلوع فجر، با زنگ تلفن بیدارم كردند. خبر دادند كه عراق با موشك به اسرائیل حمله كرده است. بلافاصله آقاى [سیدكمال]خرازى از نیویورك زنگ زد و گفت از تركیه هم به عراق حمله شده و در ملاقات با آقای خاویر پرز دكوئیار، [دبیركل سازمانملل] هم، او گفته طرحى كه به جنگ خاتمه بدهد، در دست ندارد.
دكتر ولایتى، [وزیر امورخارجه]، اطلاع داد كه سفیر ژاپن گفته است، آمریكاییها مىگویند خبرى رسیده كه تعدادى از هواپیماهاى نظامى و غیر نظامى عراق، در ایران نگهدارى مىشوند و یك افسر نیروى دریایى آمریكا هم در مصاحبهاى، به این موضوع اشاره كرده است؛ گفتم تكذیب كنند.
[آقای محمد سعیدیكیا]، وزیر راه و ترابری، اطلاع داد كه تعدادی هواپیماى مسافربرى عراق، امروز آمدهاند. خبرها، از توسعه جنگ مىگویند.كار زیادى از دفترم آورده بودم كه تا آخر شب انجام شد.
سال 1370/پیام آمریکا به هاشمی درباره سلمان رشدی/ استقبال گرم سعودی ها از خانواده رئیس جمهور
تا ساعت ده ونيم صبح بقيه كارها را انجام دادم كه تقريباً تمام شد. آقايان واعظى و خرازى آمدند. گزارش كار با دبيركل درباره حل مساله گروگانها و قطعنامه را دادند. از آنها تشكر كردم و قرار شد براى تكميل كار ادامه دهند.
پيامى از آمريكايى ها آورده بودند كه در مورد سفر سلمان رُشدى به آمريكا از خودشان سلب مسئوليت كرده و گفته اند دانشگاه كلمبيا بدون جلب موافقت دولت آمريكا اقدام به دعوت او كرده است. ملاحظه آمريكا از ايران در اين خصوص جالب است. قرار شد به آنها جواب بدهند خوب شد كه خبر دادند وگرنه ممكن بود حوادث ناجورى اتفاق بيفتد.
آقای [جیاندومنیکو] پيكو، معاون دبيركل آمد نامه دبيركل را آورد. از ايران به خاطر كمك به آزادى گروگان ها تشكر كرده و خواسته براى آزادى آلمانى ها و كمك خلبان اسراييل در مقابل آزادى لبنانى ها كمك كنيم. در مورد آلمانى ها وعده دادم و در مورد اسير اسراييلى گفتم كارى از ما ساخته نيست و از اعلان نظرش در مورد متجاوز بودن عراق تشكر كردم و تشويق نمودم و گفتم اگر ما در اظهاراتمان كم مى گوييم، براى احتراز از تفسيرهاى بد احتمالى ديگران است.
عصر در جلسه هيات دولت شركت كردم. شب به خانه آمدم. بناست عفت و فاطى از مكه بيايند. فائزه شام درست كرده بود و ياسر سفره انداخت. عفت ساعت حدود دوازده رسيد. از سفر مكه خيلى راضى است. سعودى ها خوب استقبال و پذيرايى كرده اند و با احترامات لازمه، به خانه خدا و حرم پيغمبر(ص] و بقيع برده اند.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی