تهران-ایسکانیوز: پایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی روزانه خاطرات رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را در سال های مختلف باز انتشار می دهد، به همین منظور، هر روز می توانید با کلیک بر خاطرات آیت الله در خبرگزاری ایسکا که اقدام به گردآوری خاطرات این مرد انقلابی از روزهای قبل و بعد از انقلاب در یک بسته خبری کرده را بخوانید.
سال 1361/ مصاحبهای که لاریجانی از هاشمی ضبط کرد
به مجلس رفتم. جلسه علنی داشتیم. طرح اراضی خیلی طول کشید. ظهر چند ملاقات با کارکنان مجلس و نمایندگان و مراجعان دیگر داشتم. عصر هم دو ملاقات و مصاحبهای با تلویزیون به خاطر توضیح درباره خطبه نماز جمعه گذشته در مورد خمس. پس از آن مطالب نماز جمعه، ضد انقلاب شایعه پخش کرده که ایران میخواهد به عنوان خمس مثل پاکستان یک پنجم پس اندازها را از بانکها بردارند.
عدهای به بانک ها مراجعه کردهاند و پول های خودشان را گرفتهاند. من جمله رهبر حزب توده [نورالدین]کیانوری؛ بعضیها فکر میکنند که تودهای ها دست اندرکار اخلالند.
در مصاحبه توضیح دادم که چنین قصدی نیست. شب در مجلس ماندم.
گزارش ها را خواندم و کارهای عقب مانده را انجام دادم و به اخبار گوش دادم. پاسدارها از بیرون برای شام کباب تهیه کردند. ظهر عقد ازدواج فرزند آقای [سیدمحمد]کیاوش [نماینده بندرلنگه] را خواندم. مصاحبهای هم برای دانشجویان اسلامی آمریکا کردم که توسط آقای لاریجانی ضبط شد.
سال 1362/دفاع از آیتالله منتظری در صحن مجلس
صبح زود به مجلس رفتم و کارهای اداری را انجام دادم. جلسه علنی داشتیم. سخنرانی های قبل از دستور، بیشتر درباره اظهارات امام و دفاع از آیتالله منتظری است. مخصوصا یک خط فکری مجلس، بیشتر روی اظهارات آقای منتظری در خصوص محکوم کردن حذف نیروهای لایق تکیه میکند. چون احساس کردهاند در انتخابات آینده از طرف نهادهای معتبر، نامزد نمیشوند. پیش ازظهر، جلسه را به آقای یزدی سپردم و به دفترم آمدم.
ملاقاتی با فرماندهان نیروی زمینی [ارتش] داشتم. برایشان مفصل صحبت کردم. خصوصی با آقای صیاد [شیرازی] درباره عملیات آینده و زدن مراکز نظامی و صنعتی بصره صحبت شد. آقای شریفی مدیر کل خدمات مجلس آمد و استعفاء داد. با آقای [علی محمد]بشارتی و کارپردازان[مجلس] اختلاف دارند. ظهر آقای [حسین] محلوجی آمد و از ضعف وزیر معادن و فلزات گفت و از من میخواست که این همه از وزرای ضعیف به عقیده او حمایت نکنم و از خودم مایه نگذارم. بالاخره از سوء ظن آقای نخست وزیر، نسبت به خودشان شاکی بودند و دفاع کردند.
آقای سرهنگ ترابی آمد. گزارشی از وضع ارتش داد و پیشنهاد ایجاد نمایندگی دفتر مشاورت امام در نیروی دریایی را مطرح کرد که نپذیرفتم. خودش هم موافق نبود؛ چون من مسئول دفتر مشاورت امام در ارتش هستم، این گونه کارها باید با موافقت من باشد. عصر، سرهنگ کوچکزاده فرمانده ژاندارمری و معاونانش آمدند. گزارشی از موفقیت های ژاندارمری در جبههها و مبارزه با قاچاق داد. ژاندارمری بعد از انقلاب، گسترش زیادی یافته است. گروهی از مدیران و صاحبان مؤسسات حمل و نقل آمدند. اعتراضاتی به سبک موجود و دخالت های زیاد دولت و محدود کردن بخش خصوصی داشتند.
اول شب، فرمانده نیروی دریایی آمد و گزارشی از وضع نیرو و اصلاحات آن داد و مشکل دانشکده افسری نیروی دریایی را مطرح کرد. اختلافات و کمبود استاد و دانشجو و مشکل خودداری راهنماهای کشتی ها را مطرح کرد که برای همراهی کاروان ها باید باشند. چند کاروان عازم ماهشهر به خاطر آن معطل شده است. گفتم از نیروی دریایی بفرستید تا آنها را محاکمه کنند. ملاقاتی با محافظان مجلس کردم و درباره سخنان امام صحبت نمودم. شب جلسه [جامعه]روحانیت مبارز [تهران] داشتم.
سال 1363/دلداری هاشمی به فرماندهان کمیته های انقلاب
تا ساعت هشت، در دفترم کار کردم. خطبه عربی نماز جمعه را نوشتم. در جلسه علنی، لایحه مالیات ها مطرح بود. من هم در حمایت از لایحه، صحبت کردم.با اینکه مخالفان نیرومندی داشت با اکثریت قوی، تصویب شد؛ به خاطر طولانی شدن جلسه، ملاقات های ظهر را لغو کردم.
عصر، ملاقاتی با هیأت مرکزی هفت نفری واگذاری زمین کشاورزی داشتم. مشکلات زیادی [در امور واگذاری زمین] دارند و در آستانه استعفاء قرار گرفتهاند. مرجع تشخیص زمین موات و لغو سندهای بیاعتبار سابق، روشن نیست. قرار شد در مجلس، برای روشن شدن تکلیف، تسریع شود.
ملاقاتی با فرماندهان کمیتههای انقلاب [اسلامی] داشتم. گزارشی از کارشان دادند و من هم مفصلا در دلداریشان صحبت کردم. از اینکه امام، مانع انتقال[مسئولیت] حفاظت[از شخصیت ها]از سپاه به کمیته [انقلاب اسلامی] شدهاند، ناراحتاند. تا ساعت هشت شب، در دفترم کار کردم و سپس به خانه آمدم.
سال 1364/ قطع تلفن سیاسی هاشمی در عصر ۲۹ آذر
در منزل بودم. عصر یک نفر از کسبه کرج آمد و وضع آنجا را گزارش داد. شب هم بستگان عفت مهمان مان بودند. چون تلفن سیاسی قطع بود، مراجعات کمی داشتم. بیشتر وقت به مطالعه و استراحت گذشت. در گزارش ها هم [مطلب] تازهای نبود.
سال 1365/نظر آیتالله خامنهای درباره بازداشت داماد آیتالله منتظری
از دیشب در تهران برف شدیدی میبارد. آقای [ابراهیم] سنجقی اطلاع داد که در خوزستان هم باران میبارد. ظاهراً در مجموع به نفع عملیات آینده است. عصر آقای [محمد] یزدی آمد. گزارش مذاکرات با هیأت چینی را داد و با هیأتی که به ریاست [آقای گنگ پیائو] معاون کمیته خلق چین است، ملاقات و مذاکره شد. بحثها کلیات بود. تا ساعت هشت در دفترم کار کردم.
آیتالله منتظری و آقای سید هادی هاشمی از قم تلفن کردند و از احضار تلفنی هاشمی به وزارت اطلاعات ابراز نگرانی نمودند و از من خواستند جلوگیری کنم. با آقای خامنهای صحبت کردم. ایشان هم مثل من نظرشان این بود که نباید بازداشت شود و با نظر آقای منتظری که خواستند در صورت لزوم، مأموری اعزام شود که در قم از او بازجوئی کنندموافق بودند.
احمد آقا را خواستم که به امام پیغام بدهیم. هنوز تماس تلفنی برقرار نشده. با آقای ریشهری صحبت کردم. نظرش این است که باید موافقت شود. آخر شب با احمد آقا و صحبت کردم. قرار شد فردا جواب بدهد.
آقای هاشمی در این ملاقات گفت: «ما انتظار داریم کشور شما با سیاست عاقلانهای که برای آینده خود اتخاذ کرده، بتواند تا حدود زیادی میدان را از ابرقدرتها بگیرد و در آینده نقش اساسی خود را در دنیا ایفا نماید و این در صورتی ممکن است که چین ضمن حفظ روابط عادلانه و دوستانه خود با کشورهای جهان سوم و ملتها، مواظب باشد که در روابط خود با ابرقدرتهای توسعه طلب، دچار وابستگی نشود».(منبع: کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۵ " اوج دفاع "دفتر نشر معارف انقلاب)
سال 1366/نیروگاه اتمی بوشهر در جنگ چقدر آسیب دید؟
قبل از اذان صبح بیدار شدم و به رادیو كه قرآن تلاوت میكرد، گوش دادم. بعد از نماز صبح و شنیدن اخبار رادیو آمریكا و صرف صبحانه به محل راداری كه چند روز پیش موشك خورده و تعمیر شده و از دیروز به كار افتاده است، رفتیم.
از آنجا به [نیروگاه] انرژی اتمی رفتیم و از آثار تخریب حملات هوایی عراق بازدید كردیم. حدود سی بمب و موشك طی سه حمله به سوی تاسیسات انرژی اتمی اصابت کرده كه ده عدد آنها موثر بوده و به بخشی از ساختمان ها و تاسیسات آسیب وارد كرده، ولی قابل جبران است. پدافند ضعیف عمل كرده است.
سپس از اسكلهای بازدید كردیم كه از سازمان انرژی اتمی است و بین دو نیروی دریایی ارتش و سپاه، برای استفاده از آن اختلاف است. توصیه كردم كه همراهی داشته باشند. ارتش چهار دستگاه مین روب قدیمی دارد كه خیلی هم موثر نیستند و سپاه چندین قایق دارد.
از آنجا با هلیكوپتر به سوی كنگان حركت كردیم. در مسیر، سواحل خلیجفارس را از بوشهر تا آنجا بازدید كردم. از منطقه خورموج و بردخون گذشتیم؛ دیدنی است. جاده خاكی ساحلی دارد كه روستاها را به هم وصل میكند. مردم نوعاً ماهی گیرند و تعدادی نخل دارند. قسمتهای شمالی تر بهترند. بندرهای دیر و كنگان را از آسمان دیدیم.
در محل طرح گاز كنگان فرود آمدیم. مهندسین آمدند و توضیح دادند. جالب است. میگویند حدود سیصد میلیارد متر مكعب گاز دارد و بناست بعد از تكمیل دو فاز، روزانه هشتاد میلیون متر گاز از آن استحصال شود. از یك چاه در حال تكمیل و از یك مركز تفكیك گاز و تاسیسات آبی بازدید كردیم و توضیحات دادند. سپس به محل پالایشگاه رفتیم. نماز خواندیم و ناهار خوردیم.
مهندس حیدری، توضیحات پالایشگاه را داد و خود تاسیسات را هم دیدیم. مهندس كوپائی و مهندس طاهری شیرازی و مهندس عظیمیان و مهندس توكلی هم توضیحات دادند.
با هلیكوپتر به سوی بندر طاهری و سپس سایت شیرینو رفتیم. در شیرینو فرود آمدیم. این سایت قبل از انقلاب ساخته شده، ولی عملیاتی نشده و بعد از انقلاب مقدار زیادی تخریب شده است و اخیراً معتادها را به آنجا تبعید كردهاند. سپس سپاه آنجا را گرفته و دو سه روز است كه نیروی هوایی به آنجا وارد شده و بناست در چند روز آینده رادار آنجا را فعال كنند كه برای دفاع در مقابل نفوذ هواپیماهای عراق به جنوب خلیجفارس موثر باشد. حضور سپاه جدی نیست. گویا فقط قصد تصرف آنجا را داشتهاند.
از آنجا بر فراز عسلویه و نای بند و گاوبندی پرواز كردیم و سپس به جزیره لاوان رفتیم. حدود یك ساعت از تأسیسات نفتی بازدید كردیم: اسكلهها، انبارهای نفت، كمپها، سایت و پالایشگاه و... و توضیحاتی درباره منابع و مراكز نفتیمان در خلیجفارس شنیدیم. اطلاعات مفید و جالبی بدست آمد.
شب از فرودگاه، با هواپیمای فالكون پرواز كردیم. از فانوسها برای پرواز شب روی باند استفاده كردند. به خاطر اینکه چراغ ندارد، اجازه دادیم كه خاموشی را دیگر مراعات نكنند و جزیره را روشن كردیم.
چندین حمله هوایی عراق به جزیره و سكوهای نفتی و حمله اخیر آمریكا به سكوی نفتی باعث شده كه تولید نفت در این منطقه به كلی تعطیل شود. ساعت نه شب به تهران رسیدیم.
هواپیمای محافظانم در شیراز فرود آمده است. هوا خوب نبود. با لباس نظامی به خانه آمدم. بچهها مهمان محسن بودند. محسن شام من را آورد؛ جای یاسر خالی است. با خبر شدیم كه عملیات دیشب نیروی زمینی ارتش در زبیدات موفق نبوده است. میگویند علت آن بارش باران بود.(منبع متن روز شمار: کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۶ « دفاع و سیاست »دفتر نشر معارف انقلاب)
سال 1367/قرائتی در ملاقات با هاشمی چه گفت؟/ کمک ۵ میلیون تومانی هاشمی به دانشگاه تهران
ساعت هفت و نیم صبح به مجلس رسیدم. تا ساعت نه و نیم كارهای دفتر انجام شد. دكتر روحانی آمد. درباره بودجه دفاعی سال آینده و وضع جبهه ها صحبت شد. آقای [محسن] قرائتی [نماینده امام در نهضت سواد آموزی] همراه همكارانش در نهضت سواد آموزی آمدند. از عدم پیشرفت كار و نیازها و كمبودها گفتند و برای تعلیم سربازان بی سواد استمداد كردند؛ قرار شد طرحی ارائه دهند.
آقای [ابولفضل] توكلی بینا آمد. به دعوت پسرش عازم آمریكا است. راجع به اوضاع عمومی و برای امور شخصی خودم و وكالتنامه سئوالاتی داشت.
عصر رئیس و معاونان دانشگاه تهران آمدند. برای دانشگاه كمك ریالی و ارزی خواستند. مبلغ پنج میلیون تومان و سیصد هزار دلار ارز از جنگ به خاطر خدمات آنها برای جنگ دادم. مسئولان مدرسه شاهد و یاسر آمدند. آنها از مدیریت بنیاد شهید شكایت داشتند.
شب مجمع تشخیص مصلحت جلسه داشت. بخشی از طرح تعزیرات حكومتی را تصویب كردیم. قرار شد لایحه كار به مجلس برگردد كه كمیسیون و شورای نگهبان اصلاح كنند. درباره چاره جوئی نابسامانی های معلول جنگ مذاكره شد. بعد از شام به مجلس رفتم و خوابیدم. به پاسدارها گفتم برای سحر بیدارم كنند.(منبع متن روز شمار: کتاب کارنامه و خاطرات سال ۱۳۶۷ « پایان دفاع، آغاز بازسازی» دفتر نشر معارف انقلاب)
سال 1368/درخواست فرانسه برای مذاکرات سطح بالا/ ناراحتی چائوشسکو از گورباچف چه بود؟
ساعت هشت و نیم صبح به دفترم رسیدم. آقای [محمود] واعظی آمد و نتیجه مذاكرات با رومانیاییها و متن توافقنامه و بیانیه مشترك را آورد. او گفت سفیر فرانسه آمده و از نتیجه سفر هیأت اظهار رضایت كرده و خواستار مذاكرات در سطح بالا برای حل مشكلات توسعه روابط شده است.
ساعت نه و نیم آقای نیكلای چائوشسكو و همراهان رسیدند. بیرون ساختمان استقبال كردم و به تقاضای او در دفترم جلسه خصوصی برقرار شد، ولی مطلب سری و خصوصی نداشت. درباره مسائل متفرقه جهانی و دو كشور گفتگو كردیم. از آقای گورباچف ناراضی است و معتقد است او علت مشكلات و مسائل جاری است.
قبلاً گفته بود سه میلیون تن گندم در مقابل نفت میدهند، ولی حاضر نیستند در قرارداد بگنجد و میخواهند فقط به طور كلی بیاید نه مقدار گندم. جلسه رسمی ساعت ده شروع شد، مذاكرات تكراری بود. در مورد مسأله افغانستان، آنها حاضر نبودند به عنوان كشور اسلامی امضاء كنند و مباحثات بی نتیجه ماند.بالاخره قرار شد راجع به افغانستان چیزی در تفاهم نامه و بیانیه نیاید.
بعد از مذاكرات، باز جلسه خصوصی داشتیم، بدون موضوع جدی در دستور، تا متون امضائی آماده شد. در مراسم رسمی و با حضور خبرنگاران توسط معاونان و وزرای خارجه و دو رئیس جمهور امضاء شد و من و چائوشسكو صحبت كوتاهی انجام دادیم. سپس برای بدرقه به سوی فرودگاه حركت كردیم. هواپیمای اختصاصیشان آماده شد و سفرای خارجی هم بودند. بدرقه رسمی و پرواز در ساعت دوازده و چهل و پنج دقیقه انجام شد.
به دفترم برگشتم. نماز و ناهار و استراحت. عصر تا ساعت هفت در هیأت دولت شركت كردم. قرار شد حمله نظامی آمریكا به پاناما را محكوم كنیم. شب در دفترم ماندم. كارها را انجام دادم.
سال 1369/ چاشنی بمب در کشوی میز کارمند ریاست جمهوری!
پس از نماز مشغول کار شدم. آقای [مرتضی]الویری آمد و صبحانه را با من خورد و صورتی از مصوبات مجلس را که دولت، مکلف به انجام آنها بوده و انجام نداده، آورد که قبل از دستور، به دولت درباره آنها تذکر دادم و اخطار نمودم. در مجلس چند لایحه تصویب شد. لایحه مهمی در دستور نداشتیم. ظهر، چند نفر از خارج مجلس و چند نفر از نمایندگان، تا ساعت دو بعدازظهر، برای کارها مراجعه کردند.
آقای [محمد مجتهد] شبستری از فشار دانشجویان، برای دخالت بیشتر حوزه در برنامههای دانشگاه، نگران بود و تذکر میداد. بعدازظهر، پس از استراحت، در جلسه شورای مرکزی حزب، در دفتر آقای خامنهای شرکت کردم و قبل از جلسه، با آقای خامنهای درباره مسائل خصوصیتر، مذاکره کردم. ایشان درباره یکی از کارکنان کاخ ریاست جمهوری، تردید کرده بود. دو چاشنی بمب در کشوی میز او دیده شده. راجع به مسائل سبزوار، ارتش و شورای حزب هم صحبت کردیم.
پس از اخبار و نماز درباره برنامههای آینده شورا و جلسه مشترک با شورای مرکزی مجاهدین انقلاب اسلامی بحث کردیم. شب به خانهآمدم. شام آقای شیخ حسین هاشمیان، مهمان ما بود و اخبار را از تلویزیون کانال دوم گرفتم. امروز خبر مهمی نداشتیم. امروز با وزارت بازرگانی مذاکره کردم و زمینه قرارداد وسیعی، در زمینه صادرات فرش و پسته و... خرید نیازها فراهم شد. نواقصی در کار مسئولان وزارت خارجه به چشم میخورد، بایستی تعقیب شود.
سال 1369/جلسه شورایعالى امنیت ملی با حضور رهبری/ عراق موشک دوم را هم به اسرائیل زد
ساعت هشت و نيم، به دفترم رسيدم. در اخبار و گزارشها، تلاش آمريكا براى جا انداختن اينكه جنگ به سرعت تمام نمىشود و جلوگيرى از دخالت اسرائيل در جنگ كه ممكن است در جواب موشكپرانى عراق وارد شود، متمركز شده است. روز اول، اخبار به گونهاى پخش شد كه به نظر مىرسيد، عراق تعادلش را از دست داده و در حال رفتن است. آقاى [جواد]منصورى، سفير ايران در پاكستان آمد و در مورد توسعه همكارىها، ايجاد خط لوله گاز بين دو كشور، سرمايهگذارى در پالايشگاه در پاكستان و حضور جهادسازندگی براى امور عمرانى گفت.
آقاى [محمد]اسحاق مدنى، مشاورم در امور اهل سنت آمد. از ضعف ارتباط با علماى اهلسنت پاكستان و همچنين از لزوم كمك به مسلمانان بنگلادش در انتخابات آينده گفت و براى حل مشكل مسجد اهل سنت در مشهد، استمداد كرد. آقايان [محسن]نوربخش و [سيدمحمد حسين]عادلى آمدند.
گزارش سفر به يوگسلاوى و زمينههاى همكارى را دادند. درباره سياستهاى ارزى و اقتصادى مذاكره شد. بر تسريع احداث خط لوله گاز به سوى غرب تأكيد داشتند و توصيه زيادى برلزوم حفظ بىطرفى در جنگ جارى كردند. عصر شورای عالى امنيت ملی را در حضور آقاى خامنهاى تشكيل داديم. بررسى وضعجارى سياست تبليغاتى و خبررسانى، نحوه موضعگيرى در خصوص فرض دخالت اسرائيل در جنگ، ادامه سياست بىطرفى و پرهيز جدى از كشيده شدن به جنگ در هر حال و جواب نامه امروز گورباچف به من كه خواسته از توسعه جنگ جلوگيرى كنيم، مورد بحث قرار گرفت و تصميمگيرى شد.
به دفترم رفتم و كارها را انجام دادم. امروز عراق، باز به اسرائيل حمله موشكى كرده است؛ تاكنون اسرائيل از نشان دادن عكسالعمل خوددارى نموده است. به خانه آمدم. باران خفيفى از ديشب تاكنون مىبارد.
سال 1370/شخصیتی نظامی که در سیاست، خام بود
ساعت هشت ونيم به دفترم رسيدم. ساعت نُه صبح وزير كشور و استانداران و فرمانداران آمدند. برايشان صحبت كردم و تشويقشان نمودم.
[آقای الكساندر روتسكوی]، معاون یلتسین، رییسجمهور فدراسیون روسیه آمد؛ نظامى است و در مسایل سیاسى و دیپلماسى خام است.
نامه یلتسین را آورد. نوشته است آماده سفر به ایران است و اجراى تفاهم نامه هاى گذشته كه اكثر آن به روسیه مربوط است، براى آزادى اسرایشان در افغانستان كمك خواست. از سیاست گورباچف اظهار عدم رضایت كرد و از تركیه انتقاد داشت به خاطر عجله در ارتباط با آذربایجان و مدعى است، سوء نیت دارند.
مدعى است 93 درصد انرژى و 88 درصد صنایع سنگین و 85 درصد صنایع نظامى، در جمهورى روسیه است. مىگوید ایران را مهمترین كشور منطقه مىدانند و خواستار روابط خاصىاند. تا غروب كارهاى دفترم را انجام دادم و مغرب به خانه آمدم.