وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی اظهار داشت: خروجی همایش «زنان در مسیر توسعه اجتماعی با تأکید بر برنامه ششم توسعه» در بخش فرهنگ به حوزه فرهنگی، در بخش رفاهی در حوزه کاری بنده و در بخش اقتصادی نیز در اختیار مسئولان قرار می‌گیرد تا از آنها در تدوین برنامه ششم توسعه استفاده شود.
وی گفت: زن یک واقعیت اجتماعی است که باید به او توجه شود و ما نیازمند سیاست‌گذاری‌های معطوف به جنسیت هستیم تا راهی برای پیشبرد برنامه توسعه باشد. کمیته‌های ذی‌ربط در حوزه برنامه ششم توسعه آغاز به کار کرده‌اند و مسئولین این کمیته‌ها نیز مشخص شده‌اند.
ربیعی تصریح کرد: خروجی همایش «زنان در مسیر توسعه اجتماعی با تأکید بر برنامه ششم توسعه» در بخش فرهنگ به حوزه فرهنگی، در بخش رفاهی در حوزه کاری بنده و در بخش اقتصادی نیز در اختیار مسئولان قرار می‌گیرد تا از آنها در تدوین برنامه ششم توسعه استفاده شود.
وزیر کارگفت: می‌خواهیم امروز از «زنان در مسیر توسعه» سخن بگوییم، اما به گمان من، پیش‌شرط چنین چیزی، سخن گفتن از «واقعیت اجتماعی زن» است. نمی‌شود زنان در مسیر توسعه، بدون آگاه شدن بر واقعیت اجتماعی زن بررسی شوند. بنابراین ابعاد «واقعیت اجتماعی زن» را بشناسیم.
ربیعی افزود: من از آن دسته‌ای نیستم که بخواهم «واقعیت اجتماعی زن» را نادیده بگیرم. سعی می‌کنم بگویم این واقعیت اجتماعی چه ابعادی دارد. این واقعیت ابعاد مثبت و منفی دارد، و بیشتر به ابعادی می‌پردازم که به حوزه وزارتی‌ام ارتباط دارد.
ارایه خدمات در بخش خصوصی تحت سیطره زنان قرار گرفته است
ربعی در ادامه به زنانه شدن محیط‌های کاری اشاره کرد و گفت: آیا شما محیط‌های کاری‌ای مشاهده کرده‌اید که تقریباً همه افراد زن هستند؟ بالاخص در بخش خصوصی این محیط‌ها را بیشتر مشاهده می‌کنید. خصوصاً ارایه خدمات در بخش خصوصی تحت سیطره زنان قرار گرفته است. آیا می‌توانیم شاهد حضور هرچه بیشتر زنان در حوزه‌های کاری باشیم، و در عین حال رویکرد محافظه‌کارانه گذشته به کار و اشتغال زنان را حفظ کنیم؟
ربیعی درباره کار زنان مجرد نیز اظهار داشت : به‌طور کلی تجرد زنان در ایران افزایش یافته است. برخی استدلال می‌کنند که مشکلات ازدواج سبب این تغییر شده است. اما می‌خواهم شما را به این واقعیت ارجاع دهم که بسیاری از کارفرمایان – بالاخص در بخش خصوصی از استخدام نیروی کار غیرمجرد استقبال نمی‌کنند. مهم‌تر این‌که هر اقدامی انجام دهید تا به نوعی از زنان حمایت کنید، کارفرما اشتیاق کمتری برای استخدام زنان به خرج می‌دهد.
زنان به عنصر تعیین‌کننده سبک زندگی بدل شده‌اند
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی پیرامون سبک زندگی زنانه گفت: زنان به عنصر تعیین‌کننده سبک زندگی بدل شده‌اند. نوع مصرف، انگیزه‌های زندگی، و الگوهای عمل خانواده و جامعه را زنان تا حد زیادی تعیین می‌کنند. الگوهای زیباشناختی و گرایش‌های زندگی تحت تأثیر زنان قرار گرفته است.
ربیعی افزود: از سوی دیگر مطالعه صورت گرفته توسط اینجانب در سال 1391در مورد تعیین کنندگی و قدرت در خانواده نشان می دهد که تعیین نام فرزندان و تعیین محل سکونت، خرید کالا، مدیریت هزینه و مواردی از این قبیل توسط زنان درخانواده صورت می گیرد؛ یعنی از سبک زندگی زنان درخانواده متاثر می گردد.
وی با اشاره به حضور اجتماعی زنان گفت: نمی‌دانم جلساتی با سازمان‌های داوطلبانه، خبرنگاران، و سایر گروه‌های غیردولتی داشته‌اید یا خیر. اکثریت حضار چنین جلساتی را زنان تشکیل می‌دهند. حتی در انجمن‌های علمی کثیری از حضار زنان هستند. این حضور اجتماعی گسترده، پی‌آمدهایی برای خانواده، جمعیت، و آگاهی اجتماعی دارد.
هیچ بخشی از جامعه و سیاست‌گذاران تلاش نکنند واقعیت اجتماعی زن در جامعه امروز ایران را نادیده بگیرند
ربیعی خاطر نشان کرد: حرفم این است که هیچ بخشی از جامعه و سیاست‌گذاران تلاش نکنند واقعیت اجتماعی زن در جامعه امروز ایران را نادیده بگیرند. در ضمن، هرگونه سیاست‌گذاری درباره زنان باید معطوف به شناخت دقیق از ذهنیت، فعالیت، گرایش‌ها و تحولات اجتماعی حوزه زنان باشد.
زنانه شدن آسیب‌های اجتماعی
وی به آسیب‌های اجتماعی زنان نیز اشاره کرد و گفت: من واقعاً قصد ندارم از فرضیه زنانه شدن آسیب‌های اجتماعی دفاع کنم، ولی از کنار این واقعیت هم نمی‌توانم به راحتی بگذرم که آسیب‌های اجتماعی زنان به نسبت گذشته بسیار بیشتر شده است. اعتیاد، حضور در باندهای جرائم سازمان‌یافته، و جرائم اخلاقی و جنسی، در حوزه زنان گسترش یافته است.
وزیر کار تضادهای روابط کار را هم مورد اشاره قرار داد و گفت: در عرصه روابط کار، زنان یک طرف منازعات با کارفرما، و اعتراض به شرایط موجود کار هستند. استخدام با حقوق‌های زیر حد قانون کار، و رعایت نشدن حقوق کار، از جمله مسائل این عرصه است.
ربیعی درباره بهداشت و سلامت زنان گفت: نمی‌توانیم از کنار این واقعیت که برخی بیماری‌های مزمن؛ نظیر پوکی استخوان، در زنان بیشتر است یا زنان دسترسی کمتری به فضاهای ورزشی دارند و در نتیجه بیشتر در معرض برخی بیماری‌ها قرار دارند، بگذریم.
وی تأکید کرد: این‌ها همه نشان می‌دهند زنان در ابعاد مختلف، به واقعیت اجتماعی غیرقابل انکاری بدل شده‌اند. ابعاد دیگری از این واقعیت هم هست که باید در جای دیگری به آن پرداخت. مسائلی نظیر هویت و ... که در عرصه‌های تخصصی‌تری می‌توان درباره آنها بحث کرد.
سیاست‌گذاری حساس به جنسیت
ربیعی در ادامه تصریح کرد: وقتی از «زنان در مسیر توسعه» سخن می‌گوییم، باید سیاست‌گذاری‌ای داشته باشیم که نهایتاً قادر به زمینه‌سازی حل مسائل زنان، و توانمندسازی ایشان برای ایفای نقش در جریان توسعه باشد. از دل این آگاهی، «سیاست‌گذاری حساس به جنسیت» بروز می‌کند.
توجه به دو مقوله «واقعیت اجتماعی زن» و «سیاست‌گذاری حساس به جنسیت» در برنامه ششم توسعه
ربیعی ادامه داد: باید در برنامه ششم توسعه، دو مقوله «واقعیت اجتماعی زن» و «سیاست‌گذاری حساس به جنسیت» لحاظ شود. مهم این است که آگاه باشیم توجه نشان دادن به «سیاست‌گذاری حساس به جنسیت» صرفاً مقوله‌ای غربی یا وارداتی نیست. فمنیستی به معنای ایدئولوژیک هم نیست. سیاست‌گذاری حساس به جنسیت کاملاً اسلامی است. اسلام مبدع و تأکیدکننده بر تفاوت‌های زن و مرد، و دخیل کردن این تفاوت‌ها در سیاست‌گذاری است. حقوق در نظر گرفته شده برای زنان، و ملاحظاتی که در قبال زنان در قرآن و فقه اسلامی آمده، «سیاست‌گذاری حساس به جنسیت» است. بنابراین نگاه بدبینانه به سیاست‌گذاری حساس به جنسیت، دور شدن از الگوی اسلامی است.
وی درزمینه سیاست‌گذاری حساس به جنسیت (Gender Sensitive) گفت: من الان در موضع سیاست‌گذار قرار دارم. الزامات سیاست‌گذاری را درک می‌کنم. ما برای سیاست‌گذاری حساس به جنسیت، شناخت‌های واقعی از جامعه ایران نداریم. یک مورد را مثال می‌زنم. فرض کنید تصمیم می‌گیرید برای حمایت از زنان، زمان مرخصی زایمان را افزایش دهید، و شرایط تسهیل‌کننده دیگری برای کار زنان در نظر بگیرید. مسأله اصلی این است که وقتی چنین کاری می‌کنید، کارفرما از استخدام زنان استقبال نمی‌کند، و در نهایت زنان شرایط معیشتی سخت‌تری پیدا می‌کنند. استخدام زنان کاهش می‌یابد و به دلیل سختی معیشت، تمایل به فرزندآوری هم کمتر می‌شود.
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی گفت: وقتی شرایط خاص زنان در محیط کار ایران را لحاظ نکرده و سیاست‌گذاری می‌کنید، در نهایت هم سیاست‌گذار شکست می‌خورد و هم وضعیت زنان بدتر می‌شود. این وضعیت سیاست‌گذاری وقتی رخ می‌دهد که شما «سیاست‌گذاری حساس به جنسیت» ندارید. مثلا برای سیاست‌گذاری در زمینه تشویق به تفکیک پسماند از مبدأ به نقش زنان در مدیریت پسماند منزل دقت نمی‌کنید، و به نقش زنان در ارتقای بهداشت خانواده از طریق مدیریت ایشان بر رژیم غذایی خانوار دقت نمی‌کنید.
وی تاکید کرد: بنابراین ما نیازمند سیاست‌گذاری حساس به جنسیت هستیم. متأسفانه امروز این نوع سیاست‌گذاری که شرایط خاص برآمده از جنسیت را لحاظ کند، در کشور وجود ملموس ندارد. یک مثال از حوزه کاری خودم، وضعیت را بهتر روشن می‌کند.
ربیعی افزود : فکر می‌کنید اگر قانونی برای حمایت از راه‌اندازی تعاونی‌های مشاغل خرد زنان تصویب کنیم، عملکرد آن همان گونه‌ای خواهد بود که چنین قانونی برای مردان عمل خواهد کرد؟ اگر در این قانون ذکر شده باشد که برای دریافت وام جهت راه‌اندازی کارگاه‌های کوچک یا مشاغل خانگی، وثیقه و سند لازم است، آیا زنان جامعه به اندازه مردان صاحب سند و وثیقه لازم جهت اخذ اعتبارات هستند؟ و آیا چنین رویه‌ای زنان را در نهایت به مردانی که وثیقه و سند را تأمین می‌کنند وابسته نخواهد کرد؟ از این مثال استفاده کرده تا بگویم، مقوله سیاست‌گذاری حساس به جنسیت خیلی پیچیده است. سیاست‌گذاری در هر عرصه‌ای، برای لحاظ کردن نقش زنان، الزاماتی دارد که فعلا به همه این الزامات پایبندی نداریم.
وی افزود: به گمان من نکاتی که می‌تواند جهت‌دهنده حوزه سیاست‌گذاری معطوف به جنسیت و زمینه‌ساز توسعه توانمندی‌های زنان، و استفاده از توانمندی زنان در توسعه مفید باشد، عبارت از
1. ارایه راهکارهای استفاده از فرصت‌های قانونی، اعتباری و مالی به منظور توسعه و ساماندهی فعالیت‌های زنان در حوزه های تعاون و مشاغل خانگی با رویکرد اشتغالزایی، کارآفرینی و بهبود معیشت و رفاه بانوان؛
2. مطالعه و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت رفاهی زنان، بالاخص زنان آسیب‌پذیر؛
3. مطالعه و ارائه راهکارهای ارتقای عدالت جنسیتی در ابعاد مرتبط با مأموریت‌های وزارتخانه؛
4. تلاش در جهت اصلاح سیاست‌های جنسیتی نظام بیمه؛
5. شناسایی مسایل و مشکلات، و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت زنان در محیط کار؛
6. تلاش در جهت توانمندسازی و ارتقای اثربخشی سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در زمینه امور زنان؛
7. ارایه راهکارهای استفاده از ظرفیت‌های سازمانی وزارتخانه برای توانمندسازی و بهبود کیفیت زندگی زنان گروه‌های هدف است.
ربیعی خاطرنشان کرد: هدف نهایی نیز شامل
- تقویت عدالت جنسیتی؛
- ارتقای توانمندی زنان برای شکوفایی فردی؛
- تحکیم بنیان خانواده؛
- ایفای نقش اجتماعی فعال است.
برخی با کج‌سلیقگی، زنان را مسئله جلوه می‌دهند
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در تحلیل بیاناتی از رهبر انقلاب تصریح کرد: یادمان باشد که برخی با کج‌سلیقگی بسیار، زنان را مسئله جلوه می‌دهند. تحلیل گفتمانی از فرمایشات مقام معظم رهبری نشان می دهد ایشان زن را به عنوان یک فرصت نگریسته و نگاه مسئله ای به زنان را قبول ندارند و کج سلیقگی را نمی پذیرند. دولت تدبیر و امید نیز زنان را نه مسئله، بلکه بخش مهمی از راه‌حل توسعه می‌بیند. نگاه به زن را باید عوض کنیم، آن وقت زنان می‌توانند سهم خود در توسعه را ایفا کنند. دیدگاه اصلی ما «زنان به‌مثابه راه‌حل است.» باید در وزارتخانه این دیدگاه را تئوریزه کنیم و برای آن طرح سیاستی داشته باشیم.
