مهدی حجت *
چندی پیش حفاری‌های فاضلاب خیابان مولوی تهران منجر به شناسایی اسکلتی متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد شد و این اسکلت تاریخ سکونت در تهران را تغییر داد.
پیش از این براساس بقایای باستان‌شناسی در تپه‌های قیطریه ٣‌هزار‌سال برآورد شده بود، تغییر داد و به ۷هزار ‌سال رساند. سرخط ماجرای کشف اسکلتی که تاریخ سکونت در تهران را تغییر داده به دختر جوانی می‌رسد که با مشاهده اتفاقی بقایای شکسته آثار تاریخی پای باستان‌شناسان را به پروژه حفاری فاضلاب تهران باز کرد و پژوهشکده‌ باستان‌شناسی مجوز انجام مطالعات باستان‌شناختی در این منطقه را صادر و کار در این منطقه تا به دست آمدن نتایج بررسی‌ها متوقف شد.
این در حالی است که رییس سازمان میراث فرهنگی اعلام کرده بود با وجود آنکه از حدود 85 سال پیش ثبت آثار تاریخی ایران شروع شده، اما هنوز بیش از 95 درصد میراث فرهنگی و تاریخی ایران کشف نشده و به صورت ناشناخته مانده است .
برنامه ریزی های منسجم در مورد کشف آثار باستانی منحصرا به عهده دولت و در اختیار کامل دولت است و این دولت است که اجازه می دهد کجا حفاری شود و کارهای باستان شناسی انجام شود حتی اگر دولت این کار را به بخش خصوصی واگذار کند باز برنامه ریزی‌ها برعهده دولت است و بر همین اساس اگر کسی با قصد حفاری در هر جای ایران اقدام به کلنگ زنی کند محکوم و زندانی می شودو من چون در دستگاه دولت نیستم نمی توانم بگویم چه کارها وبرنامه هایی در دست اقدام است .
در اساسنامه میراث فرهنگی تهیه نقشه باستان شناسی کشور امده بود بر این اساس همه جای کشور اعم از زمین و کوه و دره و بیابان و ... می توانست از نظر باستان شناسی مورد بررسی قرار گیرد به این معنی که براساس میراث می توانست همه جای ایران را بررسی کند و سایت ها و و لایه های موجود در زمین و آثار تاریخی و نقشه ها را در آورد و از این همه نقشه جامعی تهیه کند اما بخش بزرگی از این نقشه باقی مانده است و به جرات می توان گفت که یک چند هزارم نقشه هم آماده نشده است .
سوابق تاریخی ایران زمین به حدی وسیع است که تعداد کارهای انجام شده نسبت به کارهایی که باید انجام شود بسیار کم است و اگر این کار یعنی تهیه نقشه باستان شناسی تهیه می شد می توانست بسیاری از مشکلات را حل کند .
شاید به نظر برسد و بگویند که این کار نیاز به هزینه های زیاد و بودجه کلان باشد و نیروهای انسانی ، افراد متخصص ، امکانات و تجهیرات زیادی بطلبد و در کنار آن هماهنگی با دستگاه های مختلف نیاز باشد این را قبول می کنم اما این کار به مثابه کار کشاورزی است که در زمین گندم می کارد و در نگاه اول شاید به نظر برسد که پول خود را در خاک می ریزد اما این مهم است که می داند 7 برابر این پول را از زمین برداشت خواهد کرد .
کار بزرگ تهیه نقشه باستان شناسی هر چند زمان بر و نیازمند هزینه های زیاد است اما به این می ارزد که سرمایه گذاری بزرگ ملی است و نیاز و کمبو.دش را نسل های بعد متوجه خواهند شد .
من در مورد پیدا کردن اسکلت و آثار باستانی در شهر تهران و برنامه ریزی هایی که در این حوزه شده است اطلاع چندانی ندارم اما می‌دانم که باید در حوزه باستان شناسی و کشف اینگونه آثار کار جدی و منسجمی صورت بگیرد .

 *قائم‌مقام سابق سازمان میراث‌فرهنگی