تهران-ایسکانیوز: وقتی بازار از مشتری خالی است دلیلی ندارد تنوعی در محصول وجود داشته باشد. این ها سخنان پیرمردی است که سبدهای پر از قزل آلا را به مغازه اش می برد تا به قول خودش مغازه خالی خالی نباشد. بازار ماهی فروشان این روزها خلوت تر از همیشه است. شب عید اگر گذر کسی به خیابان مصطفی خمینی، حد فاصل میدان بهارستان و چهارراه سرچشمه بیفتد، با فروشندگان متعدد ماهی رو به رو می شود که وقت سر خاراندن ندارند. ماهی فروشان این بخش تهران ماهی اقشار متوسط و کم درآمد را تامین می کنند اما همین بازار در این روزهای گرم تابستانی گویی که فصل سردی را تجربه می کند.

ساعت: 8:30 صبح

محدوده: بهارستان تا سرچشمه
کم کم ماهی فروشان می آمدند و با طمانینه کرکره مغازه ها را بالا می دادند. اما؛ آن ها درب مغازه هایی را می گشودند که پر از خالی بود! فقط یک نوع ماهی داشتند و همه شان هم می خواستند همان یک ماهی را را بفروشند. می گفتند: «بازار در رکود است.» می گفتند: «در بازار شایعه انداخته اند که «تیلاپیا»های وارداتی مسموم است.» می گفتند: «وزارت بهداشت اما هنوز چیزی به ما اعلام نکرده است.» همه آن ها به راحتی گفت و گو می کردند و دغدغه های خود را با ما به اشتراک گذاشتند.

بازار ماهی در دوره کساد سالانه
کمی از خیابان مصطفی خمینی پایین تر می روم؛ در اولین مغازه مردی میانسال در حال خالی کردن بار روزانه مغازه خود است. باری که در نهایت از چند سبد قزل آلا تشکیل می شود. او پرفروش ترین ماهی بازار را قزل آلا می داند که کیلویی 11 هزار تومان قیمت دارد و می گوید: در فصل بهار و تابستان که بازار در رکود است، قزل آلا پرفروش می شود اما در فصل پاییز و زمستان ماهی شیر پرفروش تر است. البته در مجموع ماهی داخلی پرفروشتر از ماهی های وارداتی است. گران ترین ماهی بازار، ماهی آزاد دریایی با قیمتی حدود 120 تا 140 هزار تومان در هر کیلو و ارزان ترین ماهی، آزاد پرورشی با قیمتی بین شش تا هفت هزار تومان در هر کیلوست. این فروشنده می گوید: ماهی های وارداتی متعددی در بازار وجود دارد اما پرفروش ترین آن ها تیلاپیا و پس از آن سالمون است.
او کیفیت ماهی های وارداتی را متوسط توصیف می کند و در مورد سلامت آن ها هم می گوید که بی اطلاع است. اتفاقی که چندین بار دیگر هم تکرار شد و فروشندگان ماهی از سلامت و محل صید ماهی تیکا پیلا اعلام بی اطلاعی کردند. می گفتند نمی دانیم این ماهی ها از کجا وارد می شوند . ما فقط واسطه فروش هستیم . این فروشنده در مورد وضعیت کنونی بازار ماهی توضیح می دهد: این بازار بدترین دوره سالانه خود را سپری می کند که البته این اتفاق هر ساله در این فصل تکرار می شود و به طور کلی رخدادی طبیعی در بازار ماهی است اما از پاییز وضعیت بازار بهتر می شود. به همین دلیل است که در حال حاضر بیشتر مغازه داران فقط ماهی قزل آلا دارند؛ چرا که ماهی های دیگر کمتر صید می شوند و در صورتی هم که باشند فروشی ندارند.

ساعت 12ظهر

محدوده سرچشمه تا بهارستان

ماهی آزاد دریایی، خوراک ثروتمندان
پیرمرد در حال پاک کردن ماهی برای یک مشتری است و مرد دیگری هم در حال جاجایی بار روزانه است. پیرمرد با خوشرویی به سوالات پاسخ می دهد. او می گوید: آقا این قیمت ماهی ها هیچکدام ثابت نیست؛ یعنی قزل آلا ممکن است فردا قیمت متفاوتی با امروز داشته باشد، مانند کالاهای دیگر. مشکل همین است که هیچ چیز ثابت نیست، چند ماه دیگر که ماهی شیر دوباره به بازار می آید احتمالا قیمت متفاوتی به نسبت امروز خواهد داشت. او رو به من می گوید: لطفا به خوانندگان خود حتما بگویید که فردا اگر با قیمت متفاوت روبه رو شدند از دست ما ناراحت نشوند.
او ادامه می دهد: ارزان ترین ماهی آزاد پرورشی با قیمت شش تا هفت هزار تومان و گرانترین ماهی، ماهی آزاد دریایی با قیمتی بالاتر 120هزار تومان است. او با خنده می گوید: البته ماهی آزاد دریایی، در این قسمت تهران خیلی فروش ندارد؛ چرا که ماهی ثروتمندان است و مشتری خاص خود را دارد. این مرد در مورد ماهی خارجی هم می گوید: به جز تیلاپیا ، ماهی سالمون نروژ هم فروش خوبی دارد و به نظر کیفیت بهتری از تیلاپیا دارد اما در مورد شایعاتی که در مورد تیلاپیا به وجود آمده است نظری ندارم. نمی توانم با قاطعیت این موضوع را رد کنم اما چندبار تیلاپیا را برای خانواده خود بردم و خوردیم، کسی از ما بیمار نشد اما در هر حال این مساله مربوط به گمرک و وزارت بهداشت است و در صورت مسموم بودن این ماهی باید ارگان های مربوطه در مقابل واردات این ماهی بایستند.

نیازی به ماهی وارداتی نداریم
از خیابان مصطفی خمینی رد می شوم و به سمت چهارراه استانبول حرکت می کنم. ماهی فروشان مغازه های خود را گشوده اند ومنتظر مشتری هستند. به مغازه ای که جوانی در آن نشسته وارد می شوم. این جوان در مورد اوضاع کسب و کار و قیمت ماهی توضیحاتی مشابه هم صنفان خود در خیابان مصطفی خمینی می دهد.
او به شدت مخالف ماهی های وارداتی است و سعی می کند دلایل مخالفت خود را اینطور توضیح دهد: ماهی های وارداتی به درد نمی خورند. تیلاپیا مزه صابون می هد و کیفیت آن به مراتب پایین تر از ماهی ایران است .وقتی از آفریقایی بودن ماهی تیلا پیا سخن به میان آمد تعجب می کند و می گوید: ماهی از آفریقای جنوبی به ایران می آید؟! اصلا فکر نمی کردم ، تصورم این بود که از همین دو برها این ماهی خریداری می شود . با این حال از مبدا سالمون اطلاع دارد و می گوید سالمون هم مانند ماهی قزل آلا ایران است با دو تفاوت: قزل آلای ایران تازه به دست مشتری می رسد اما سالمون یخ زده، قزل آلا 11هزار تومان است اما سالمون 40 هزار تومان. به نظر من نباید ماهی وارد ایران شود؛ چرا که ما به اندازه کافی ماهی در دریاها و رودخانه های ایران داریم و نیازی به ماهی وارداتی نداریم. به جای ماهی وارداتی باید صنعت ماهیگیری داخلی را تقویت کنیم و وسائل بهتری در اختیار ماهیگیران قرار دهیم تا بتوانیم از این نظر پیشرفت کنیم.
او مشکل صنعت شیلات در ایران را به مدیریت نادرست مربوط می داند و می گوید که صنعت شیلات مانند صنایع دیگر نیازمند حمایت از تولید داخلی است. وقتی تولید داخلی بهبود پیدا کند اقتصاد حرکت می کند و تمام عرصه های اقتصاد را تحت تاثیر قرار می دهد و اگر این حمایت پایه ای باشد، به صادرات منجر می شود و این خود منجر به درآمدزایی برای کشور می شود.

واردات یا تقویت تولید داخلی
در بازار ماهی سرچشمه و استانبول، بیشتر ماهی فروشان حرف های مشترکی داشتند. آن ها بی ثباتی قیمت را یکی از عوامل رکود بازار خود می دانند و کیفیت ماهی های وارداتی را متوسط می دانند و هیچ کدام نمی دانستند تیلاپیا محصول کدام کشور است. مساله واردات ماهی علاوه بر مشکلاتی که واردات در تولید ملی بسیاری از کالاها می گذارد یک تفاوت مهم دارد. کیفیت ماهی های خارجی چندان بالاتر از کیفیت ماهی های داخلی نیست و این در حالی است که قیمتی به مراتب بالاتر از ماهی های داخلی دارند.

گزارش از امیرعباس آذرم­ وند