ایسکانیوز: یکی از مهم ترین بحث های امروز در حوزه فیزیولوژی، بحث تاثیری است که ورزش بر وزن انسان می تواند داشته باشد. شکی نیست که ورزش کالری ها را می سوزاند، بنابراین اصولا باید در کاهش وزن نیز تاثیرگذار باشد.

این نکته بسیاری را بر آن داشته که به منظور کاهش وزن به ورزش روی آورند. اما نکته مسئله این است که بدون تغییر در رژیم غذایی، کمتر کسانی نتیجه لازم در کاهش وزن را کسب می کنند.

باری برون، استاد حرکت شناسی دانشگاه ماساچوست امریکا، در یکی از مقاله های اخیر خود ضمن اشاره به این نکته می نویسد:« دائما با افرادی روبرو هستیم که با وجود این که ساعات زیادی از هفته را به پیاده روی و دویدن اختصاص می دهند، اما باز هم وقتی روی ترازو می روند یا خود را در آینه برانداز می کنند، از شرایط موجود راضی نیستند.»

تاکنون بسیاری از مطالعات نشان داده است که ورزش و فعالیت بدنی نقس بسیار مهمی در کاهش وزن دارد. با این وجود، این نقش با آنچه بسیاری در ذهن دارند متفاوت است.

مطالعات جدید نشان می دهد ورزش شما را لاغر نمی کند، اما تعیین می کند که آیا شما همچنان لاغر خواهید ماند یا خیر. در این چارچوب، به هر حال باز هم ورزش یاری دهنده شما برای رسیدن به لاغری است. دانشمندان در تحقیقات اخیر خود به بررسی تاثیر ورزش بر متابولیسم بدن و اشتهاء پرداخته اند. نباید فراموش کرد که تاثیری که ورزش در افراد مختلف بر جا می گذارد ممکن است متفاوت باشد.

بدن زنان در مقایسه با بدن مردان، در برابر عوامل متابولیسمی واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند. با همه این اوصاف، نباید ورزش را ترک کرد. بدون شک یکی از بهترین ابزارها در کاهش وزن، ورزش و فعالیت بدنی است. اما نکته مهم این است که بدانیم در مورد کاهش وزن، ورزش چه می تواند انجام دهد و چه نمی تواند.

پروفسور اریم راووسین، از اعضای مرکز پژوهشی پزشکی پنینگتون، معتقد است:« به طور کلی، ورزش به تنهایی تاثیری در کاهش وزن ندارد. فرد ورزش می کند، اما بلافاصله بعد از اتمام فعالیت ورزشی خود مقدار زیادی کالری مصرف می کند. منطق کاهش وزن بسیار ساده است؛ باید از مصرف کالری اجتناب کرد.»

دکتر برون که سال ها مشغول مطالعه بر روی مسئله کاهش وزن است، نکته مهم در مورد لاغری را به سادگی بیان می کند:« کالری را باید به میزانی کم تر از آنچه در بدن سوزانده می شود مصرف کرد. این توازن را به هم بزنید و لاغر شوید.»

کم کردن میزان کالری در بدن می تواند نتیجه کاهش مصرف غذا یا افزایش تخلیه انرژی یا هر دو به طور همزمان باشد. تمام افرادی که طی سال گذشته در مطالعه انجام شده توسط مرکز پژوهشی پزشکی پنینگتون شرکت کرده بودند، کاهش وزن داشتند. تعدادی از آن ها حجم کالری دریافتی روزانه خود را به میزان 25 درصد کاهش دادند. گروه دیگر 12,5 درصد بر فعالیت ورزشی روزانه خود افزودند و 12,5 درصد هم از کالری دریافتی خود کم کردند. هر دو گروه تقریبا به یک میزان کاهش وزن داشتند – حدود نیم کیلوگرم در هفته. گروهی که ورزش را نیز در برنامه روزانه خود داشت، باید در طول روز یک ساعت ورزش نیمه سنگین انجام می داد.

بسیاری خود به این نتیجه رسیده اند که بعد از آغاز برنامه جدید ورزشی روزانه، اشتهای آن ها نیز تحت تاثیر قرار گرفته است. مکانیسمی که تعادل انرژی و اشتها را کنترل می کند، دارای یک سیستم خود تنظیمی است. بدن سعی می کند خود را در موقعیت و وزنی که همیشه بوده حفظ کند. بنابراین حتی کوچکترین تغییر در میزان مصرف انرژی در بدن، باعث تحریک هورمون های مرتبط با کنترل اشتها می شود؛ هورمون هایی مثل گرلین آسیل که بالا برنده اشتها هستند و هورمون هایی مانند انسولین و لپتین که بر میزان مصرف انرژی در بدن تاثیر می گذارند.

با این وجود نمی توان تاثیر ورزش بر سیستم اشتها و انرژی در بدن را ثابت و و در همه افراد یک‌سان دانست. یکی از مقاله های کنفرانس سال گذشته کالج امریکایی طب ورزش عنوان کرد که، در مطالعه انجام شده میزان غلظت گرلین آسیل در خون مردانی که یک ساعت و نیم مشغول دویدن بر روی تردمیل بودند، کاهش نشان داد.

آن ها با وجود فعالیت بالای یک و نیم ساعته، در طول روز تمایل زیادی به خوردن غذا نشان ندادند. در واقع ورزش اشتهای آن ها را کاهش داده بود.

مطالعه ای که پیش از آن توسط دکتر برون انجام شده بود، نتیجه جالبی را نشان می داد. در این پژوهش، 18 نفر از مردان و زنان چاق مورد مطالعه قرار گرفتند. آن ها در ساعات مختلف روز بر روی تردمیل به پیاده روی پرداختند. بعد از پیاده روی، میزان اشتها و هورمون های تنظیم کننده انرژی در بدن مردان تغییر چندانی نشان نمی داد، اما در مورد زنان نتیجه به گونه ای دیگر بود.

سطح هورمون گرلین آسیل در خون زنان افزایش چشم گیری داشت. همچنین در جلسه های تمرینی که میزان غذای مصرفی زنان کمتر از میزان سوخت انرژی آن ها بود، انسولین ترشح شده افزایش نشان می داد.

در واقع بدن آن ها به دنبال جایگزین کردن میزان کالری از دست داده بود. به عبارت دیگر، مکانیسم های موجود در بدن زنان برای حفظ و بازیابی چربی موجود در بدن قوی تر عمل می کنند. بر این اساس، برون معتقد است ورزش در بسیاری از زنان (و در بخش کمتری از مردان) باعث افزایش اشتها می شود.

 

نتایج مطالعه دیگری نیز که در ماه گذشته در مجله انجمن پزشکی امریکا منتشر شد، تاثیر ورزش بر کاهش وزن را نشان می دهد.

 

این پژوهش که توسط پژوهشگران دانشگاه هاروارد انجام شده، سابقه و وضعیت 34 هزار نفر از زنانی که در حال کاهش وزن بوده اند را مورد مطالعه قرار داده است.

 

این زنان به طور متوسط 54 سال سن داشتند و طی 13 سال مورد بررسی قرار گرفتند. طی این مدت، آن ها به طور متوسط سه کیلوگرم لاغر شده اند؛ البته برخی از آن ها بسیار بیشتر از حد متوسط  کاهش وزن داشته اند. فعالیت بدنی توسط این زنان، بسیار شدید نبوده است اما نوعی « پیاده روی سریع » بوده که همه آن ها روزانه یک ساعت از وقت خود را به آن اختصاص می داده اند.

 

آیمین لی، مدیر این پژوهش بر اساس یافته های گروه می گوید، برای آن ها که قصد دارند تناسب اندام خود را حفظ کنند بهتر است زمانی که هنوز چاق نشده اند ورزش را شروع کنند، چرا که در این زمان امکان حفظ تناسب اندام، بسیار راحت تر از زمانی است که فرد به چاقی مبتلا شود و قصد بازگرداندن بدن خود به حالت قبل را داشته باشد.

 

علاوه بر این، در صورتی که شما بتوانید چند کیلوگرم از وزن خود را کاهش دهید، ورزش مهم ترین ابزار برای حفظ بدن در شرایط بعد از کاهش وزن است. دکتر برون می گوید، اگر شما به نتایج مطالعات انجام شده نگاه کنید متوجه می شوید که عامل مهم در مورد آن ها که بعد از کاهش نیز وزن شرایط خود را حفظ کرده اند، پرداختن به ورزش و فعالیت بدنی است. حدود 90 درصد از این افراد تنها با ورزش توانسته اند شرایط خود را حفظ کنند.

 

سال گذشته پژوهشی بر روی گروه 97 نفره از زنان نسبتا چاق انجام شد. آن ها در چارچوب یک برنامه غذایی با میزان کالری 800 قرار گرفتند. این زنان موفق شدند به طور متوسط 13 کیلوگرم لاغر شوند. بعد از کاهش وزن آن ها به سه گروه تقسیم شدند. گروه اول تحت برنامه ای ورزشی روند کار را ادامه داد. گروه دوم در چارچوب یک رژیم غذایی ادامه داد و برای گروه سوم هیچ برنامه ارائه نشد.

 

همه آن ها در نهایت به عادات غذایی سابق خود بازگشتند اما گروهی که برنامه ورزشی را ادامه داد، کمترین افزایش وزن را داشت. دو گروهی که به فعالیت بدنی نپرداختند، بار دیگر دچار چاقی شدند. به خصوص چربی های ناحیه شکم این زنان افزایش پیدا کرد. وجود چربی در این ناحیه از بدن به هیچ وجه علامت خوبی نیست و می تواند به اختلالات متابولیسمی و حتی بیماری های قلبی منجر شود.

 

دکتر برون معتقد است:« دانشمندان هنوز به طور دقیق دلیل تاثیرگذاری ورزش بر حفظ شرایط بدن پس از کاهش وزن را نمی دانند،» اما در مورد حیوانات بررسی ها نشان داده است که ورزش الگوی سوخت و ساز بدن و نحوه استفاده از غذای مصرف شده را تغییر می دهد.

 

در بررسی انجام شده در دانشگاه کولورادو بر روی موش های آزمایشگاهی، نتایج جالبی به دست آمد. پژوهشگران در این مطالعه تعدادی از موش ها را به درجه بالایی از چاقی رساندند. بعد از 16 هفته غذا خوردن در بیشترین حد ممکن، برنامه غذایی آن ها به یک برنامه رژیمی کنترل شده تغییر داده شد.

 

این موش ها حدود 14 درصد از وزن خود را از دست دادند. پس از آن، موش ها را به دو گروه تقسیم کردند؛ یک گروه در چارچوب یک برنامه ورزشی قرار گرفت و گروه دیگر تنها با همان برنامه رژیمی ادامه داد. موش های گروه اول هر روز حدود 30 دقیقه بر روی تردمیل فعالیت داشتند. بعد از هشت هفته، اتفاقات جالبی افتاد.

 

محققین به هر دو گروه اجازه دادند بار دیگر به هر اندازه که می خواهند غذا بخورند. موش هایی که تحت برنامه ورزشی قرار نداشتند به غذاها حمله ور شدند و بیشتر آن ها بار دیگر به شرایط چاقی بازگشتند اما گروهی که تحت برنامه ورزشی قرار گرفته بودند به گونه ای متفاوت عمل کردند.

 

بدن این دسته از موش ها بلافاصله بعد از غذا، چربی دریافت شده را می سوزاند در حالی که بدن گروه دیگر، کربوهیدرات ها را سوزانده و چربی غذا را در سلول های چربی بدن ذخیره می کرد.

 

همچنین موش هایی که فعالیت بدنی داشتند، نسبت به مصرف غذای بیش از حد، تمایل چندانی نشان نمی دادند. این پژوهشگران در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که در مورد این موش ها « بدن با استفاده از سیستم خود تنظیمی، نسبت بین دریافت و سوخت انرژی را کنترل می کند». دویدن و فعالیت بدنی باعث شده بود این موش ها غذای کمتری هم مصرف کنند.

 

فصل مشترک اغلب مطالعات انجام شده این است که ورزش می تواند تناسب اندام شما را حفظ کند، البته در صورتی که طبق یک برنامه ورزشی مستمر انجام شود.

 

از این نکته که بگذریم، در پژوهش های جدید نتایج جالب تری ذکر شده است. دکتر برون در یکی از مقاله های اخیر خود می نویسد، علائم متعددی نشان داده است که فارغ از بحث دنباله دار دو گروه طرفدار ورزش سنگین و متعادل برای کاهش وزن، این امکان وجود دارد که حتی با تحرک کم اما مداوم، مانند ایستادن در طول روز نیز می توان انرژی را سوخت کرد، بدون اینکه بدن قصد جایگزینی کالری مصرف شده را داشته باشد.

 

او در یکی از مطالعات اخیر خود که هنوز نتایج آن به طور رسمی منتشر نشده این مسئله را مورد بررسی قرار داده است.

 

در آزمایشگاه، تعدادی از افراد تمام روز را در حالت نشسته قرار گرفتند. حتی اگر نیاز به رفتن  به توالت داشتند، آن ها را با ویلچر جابجا می کردند. جلسه بعد همین افراد تمام ساعات روز را به صورت ایستاده گذراندند.

 

برون می گوید، میزان مصرف انرژی در آن ها در این دو روز بسیار متفاوت بود. بدن آن ها طی روزی که تمام مدت ایستاده بودند، چندین برابر کالری بیشتری مصرف کرد.

 

نکته مهم این که با وجود مصرف کالری، در میزان گرلین و دیگر هورمون های مربوط به افزایش اشتها در خون آن ها تغییری دیده نشد. در واقع ایستادن صرف در زن ها و مردها، باعث مصرف کالری در بدن می شود اما باعث گرسنگی فرد نمی شود.

 

برون امیدوار است طی سال های آینده بتوان به طور قاطع به این نتیجه رسید که « برای لاغری نیاز نیست هر روز یک مسیر طولانی را بدویم، بلکه تنها باید بتوانیم از شر صندلی خود خلاص شویم.»