به گزارش ایسکانیوز و به نقل از مهر، وقتی سیل کاروانسرای حوض سلطان را از بین برد، کاروانسرای علی آباد در راه تهران_ قم به وجود آمد. این کاروانسرای قجری، دارای ۳ تالار ستوان دار است که در هر گوشه از آن سکویی بین چهارستون قرار گرفته است.

ورودی این کاروانسرا یک سردر دالبری شکل دارد که عقب تر از سایر دیوارهای ورودی کار گذاشته شده است شاید این سبک از ساختمان سازی را در خانه‌های کاشان بیشتر بتوان پیدا کرد و نمونه‌هایش را در کاروانسراهای دیگر ندید.

این کاروانسرا اکنون منزل چندین خانواده از اقوام مختلف است که سال‌ها پیش به اینجا پناه آورده بودند و در میان ستون ها و دیوارها، دیواری دیگر کشیده و با ساختن اتاقکی، خانه ای برای خود ساخته اند و هر چهار پنج نفر در یک اتاق ۹ تا ۱۲ متری زندگی می کنند.

این ساکنان بعد از انقلاب به این کاروانسرا آمده و از همان زمان در اینجا زندگی می‌کنند.

اتاق‌هایی با خشت و گل، وسط کاروانسرا که بعضی از قسمت‌های آن را به طویله تبدیل کرده‌اند با حمام و سرویس بهداشتی مشترک که برخی از آنها با ابتکارشان ساخته اند! برخی دیگر از ساکنان فعلی کاروانسرا، پرده را جای درهای اتاقشان قرار داده اند و برخی دیگر که جای بهتری از کاروانسرا را پیدا و آن را قرق کرده‌‌اند. آنها این کاروانسرا را متعلق به خودشان می‌دانند.

درست چسبیده به دیوار کاروانسرا، یک بخش دیگر از آن در سال های اخیر تخریب شده و به جایش رستورانی با کاشی و سرامیک ساخته‌اند. رستورانی که شاید تنها مسافرانش افراد محلی و کامیون داران باشد؛ کاشی‌های رستوران سیاه شده و شیشه‌هایش کدر.

در کنار این رستوران هنوز بقایای کاروانسرا مشهود است. یک حیاط پر درخت و بدون دیوار. دو برج بلند در گوشه‌های بنا که به کلاه فرنگی منتهی می شود. وسط این حیاط که زمانی باغ بوده، حوضی آبی رنگ قرار دارد. هنوز می توان در میان این حوضچه ها بخش هایی از تزئینات دیوار را دید که از دیوار کنده شده و داخل حوض افتاده است. بخشی دیگر از این عمارت را به سرویس بهداشتی رستوران تبدیل کرده اند. سرویس بهداشتی که کمتر کسی حتی تمایل به دیدن آن خواهد داشت!

رو به روی این کاروانسرا و عمارت های باقی مانده از آن، درست سمت دیگر خیابانی که کامیون داران و تریلی سوارها با سرعت از آن عبور می‌کنند، بنایی با طاق‌های ضربی و قوسی شکل وجود دارد که اکنون پایین تر از سطح زمین دیده می شود و به زباله دانی رستوران تبدیل شده است. کنارش درختان انار قرار دارد و در پشت آن جاده‌ای این بنا را به بنای تاریخی و درحال تخریب دیگری منتهی می‌کند.

مجموعه این بناها در علی آباد قم می توان به عنوان یک مجتمع بین راهی و شاید اولین مجتمع بین راهی تاریخی مورد استفاده قرار گیرد که مرمت و احیای آن، هم موجب زنده‌سازی یک بنای تاریخی در حال تخریب می شود و هم می تواند به عنوان یک مجموعه شاخص در اختیار مسافران قم قرار گیرد، اما اداره کل میراث فرهنگی استان قم از این موضوع بی اطلاع است.

معاون میراث فرهنگی استان قم اطلاعاتی از این کاروانسرای تاریخی ندارد به جای او فدائیان، کارشناس فنی این معاونت با خبرنگار مهر صحبت کرد و توضیح داد که نمی داند چه زمانی این بنای تاریخی ثبت شده است فقط می داند در سال ۷۸ که برای ثبت این بنای تاریخی به آنجا مراجعه کرده اند، تعدادی خانواده در آن ساکن بودند.

او مدعی است که طرح مرمتی و احیا و حتی کاربری برای آن تهیه شده و در شورای فنی استان و سازمان مرکزی میراث فرهنگی نیز به تصویب رسیده است. حتی یکی دو مورد تعمیرات نیز در آنجا انجام گرفته ولی باید سرمایه گذار پیدا شود و آن را به دست بگیرد. اما از آنجا که بحث مالکیت تعدادی مهاجر در این کاروانسرا مشکل ساز است، هر سرمایه گذاری حاضر به فعالیت در این محدوده نیست.

گویا اداره کل میراث فرهنگی استان قم منتظر است تا یک سرمایه گذار پیدا شود و حتی مشکل ساکنان مهاجر آن را حل کند سپس احیای این مجموعه را یکی از افتخارات خود بداند درحالی که باید مانند هر پروژه سرمایه گذاری و گردشگری دیگر، اول اختلافات و مسائلی مانند مالکیت آن را حل کرده، سپس این بنای تاریخی را به سرمایه گذار معرفی کند!

۲۰۱۰۷