زهره حاجیان: دست های لرزان ، چشم های کم سو و عینک های ته استکانی ، عصاهای چوبی ، پشت های خمیده و آه های بلند و یک دنیا خاطره و تجربه از تصاویر مشترکی است که همه ما با شنیدن نام سالمند در ذهن مان نقش می بندد و یادمان می افتد که این سرنوشت محتوم همه ماست اما چند درصد از افراد و نهادهای جامعه به فکر این قشر صبور و مظلوم هستند ؟ آیا به اندازه ادعاهایمان به سالمندان پرداخته ایم؟ یا چند درصد از نیازهای آنها را شناخته و سعی در رفع آنها کرده ایم ؟

گفتگوی ما با دکتر فرید براتی سده و کارشناسان حوزه سالمندان در زمینه مشکلات سالمندی است .

وضعیت سالمندان در ایران با کشورهای دیگر تفاوت دارد

خواندن چند مطلب و احیانا شنیدن مطالبی از رادیو و تلویزیون در مورد وضعیت سالمندان کافی است تا به این باور برسیم که وضعیت سالمندان در کشورهای دیگر تفاوت کلی با سالمندان کشورمان دارد .

شاید در کشورهای دیگرسالمندان بالای 60 سال علاوه بر داشتن بیمه هایی که در طول کار و زندگی داشتند تحت پوشش بیمه‌های خدماتی و رفاهی قرارمی‌گیرند اما درایران علیرغم ادعای مسئولان بر بیمه همگانی هنوز هم سالمندان زیادی را می‌بینیم که ازهیچ نوع بیمه ای برخوردارنیستند و درسختی روزگارخود رامی‌گذرانند .

مشکل مالی سالمندان

سالمندان حتی اگر از بازنشستگان مشاغل دولتی و خصوصی هم باشند در دوران سالمندی با ازدواج فرزندان سرشان شلوغ تر می شود و رفت و آمد عروس ها و داماده ها و نوه ها باعث می شود که نیاز مالی بیشتری داشته باشند شاید همین مورد باعث شد که چندی پیش مدیر کل حمایت‌های اجتماعی کمیته امداد براین موضوع که فقر در دوره سالمندی با شدت بسیار بیشتری جریان دارد تاکید کرد.

رضا نوروزی گفت : اگر کشور در حوزه تامین اجتماعی اقدامات لازم را برای سالمندان انجام ندهد در آینده نه چندان دور شاهد خیل عظیم سالمندان نیازمند در کشور خواهیم بود که پاسخگویی به نیاز آنان بسیار سخت می‌شود.

وضعیت سالمندان در کشور

دکتر فرید براتی سده با اشاره به اینکه در منابع علمی کشورهای مختلف و براساس تقسیم بندی صندوق ملی سازمان ملل متحد شروع سالمندی از 60 سالگی وسن بازنشستگی است براساس این تقسیم بندی افراد 60 تا 75 سال سالمند، از76 تا 90 سال سالمند پیر و از 90 سال به بالا سالمندان خیلی پیر هستند. براین اساس اگر سالمندی را با توجه به سن حساب کنیم جمعیت کشور ما به سرعت رو به سالمندی می‌رود می گوید: پس از انقلاب و به ویژه در 20 سال گذشته نرخ زادآوری بسیار کم بود اما از دو سال گذشته با توجه به سیاستگذاری‌های جمعیتی، کمی افزایش داشته است و ازآن طرف با توجه به گسترده شدن بهداشت و امید به زندگی عمرافراد بیشتر شده و به تعداد سالمندان اضافه شده است .

رییس شورای ملی سالمندان می گوید: با یک نگاه اجمالی به آمارجمعیت سالمندان بالای 60 سال در سال 1370 (5/8) درصد بود و 5 سال بعد در سال 1375 به (6/6) درصد رسید و درسال 1390 این رقم به(19/8) افزایش یافت. با این رشد در سال 1420- یعنی کمی بعد از برنامه چشم انداز- بیش از12 میلیون و 50 هزار نفر سالمند خواهیم داشت.

براتی با اشاره به اینکه سالمندان نیازمند خدمات بیشتری هستند می‌گوید: برخی از خانواده‌ها به دلیل تغییر در سبک زندگی کوچکتر و محدود تر شده اند و بیشترترجیح

می دهند پدر یا مادرشان را به مراکز نگهداری ازسالمندان بسپارند هر چند که نگهداری درمراکز هم مشکلات خاص خود را دارد و ممکن است سالمندان راضی به آن نباشند.

برای سالمندان به صورت جدی و تخصصی برنامه ریزی نشده است

این تصورغلط رایج شده که سالمندان را تنها و بیمار ومهجور درگوشه ای از اتاق و یا درمراکز نگهداری ازسالمندان ببینیم و متاسفانه این تصور و نگاه درجامعه ازطریق رسانه ها دامن زده می شود.

براتی با بیان این مطلب می گوید:البته برخی از دستگاه های دولتی و سازمان ها هم بدشان نمی آید خودشان را با برنامه های دیگرسرگرم کنند و برنامه ای برای سالمندان نداشته باشند.

او تاکید می کند: درقانون به کارگیری سالمندان ممنوع است اما بسیاری ازسالمندان توانایی کار کردن را دارند ومی توان ازپتانسیل آنها برای انجام برنامه ها استفاده کرد فقط باید به نیازهای خاص و توانایی های مثبت سالمندان باید توجه کرد و برای آنها برنامه ریزی کرد.

تغذیه سالمندان مقوله ای که فراموش شده است

باور کنیم یا نه اکثر سالمندان کشورچه آنهایی که در تهران و شهرهای بزرگ زندگی

می کنند و چه آنهایی که در شهرها و روستاهای کوچک سکونت دارند تغذیه مناسب و کاملی ندارند و دولت و نهادهای مربوطه باید به این امر توجه کنند.

براتی با بیان این مطلب می گوید: تغذیه در سالمندی بسیارمهم است ودولت باید سبد های کالایی ویژه ای برای آنها تعریف و توزیع کند اما متاسفانه در مورد تغذیه سالمندان به چند مورد کتاب که سازمان بهزیستی منتشرکرده بسنده شده و درکنارآن شرکت های

بیمه گربرنامه خاصی برای سالمندان که ممکن است به هر دلیل نیاز به خدمات داشته باشند ندارند بنابر این سالمندان بیشتراز اقشار جامعه نیاز به توجه بیشتر در امر تغذیه سالم دارند هستند و دولتمردان با توجه روند رو به رشد سالمندی باید به تهیه و اجرای سبد کالا مخصوص سالمندان اقدام کنند.

در حوزه درمان سالمندان مشکل داریم

آمارها نشان می دهد یک میلیون و 500 هزار نفر سالمند تحت پوشش سازمان بهزیستی ، 420 هزار نفر تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی و اداره بازنشستگی و بیش از 2 میلیون و 500 هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد امام (ره) بوده اند همچنین 60 هزار زن سالمند بالای 60 سال تحت پوشش دفتر زنان سرپرست خانوار بهزیستی و بیش از 450 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد بوده اند .

رضا نوروزی با بیان این مطلب می گوید: از 1.5 میلیون نفر سالمند تحت پوشش امداد 38 درصد شهری و 62 درصد روستایی هستند.

به گفته نوروزی در حوزه درمان سالمندان روستایی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم زیرا بیمه روستایی در اختیار کمیته امداد نیست و این مسئله به یکی از چالش‌های بزرگ حوزه سلامت ما تبدیل شده است.
او می گوید: بیش از 62 درصد از سالمندان تحت پوشش این نهاد را زنان تشکیل می‌دهند و چهار استان خراسان رضوی، فارس، سیستان و بلوچستان و گیلان با دارا بودن 40 درصد از جمعیت کل سالمندان تحت پوشش، بیشترین سالمند را دارند، در حالی که استان‌های البرز، یزد، قم و سمنان با دارا بودن 2 درصد کمترین سالمندان تحت پوشش این نهاد را تشکیل می‌دهند.

نیازهای سالمندان را دریابیم

سالمندان همان پدر و مادران ما هستند که روزی همه زحمات چندین فرزند را با جان و دل می پذیرفتند و این روزها با کهولت سن به بیماری های مختلفی دچار شده اند و حتی اگر بیمار هم نباشند توانایی انجام امور عادی زندگی خود را ندارند و به فرزندان خود محتاج شده اند اما چند درصد از نیازهای آنها را می شناسیم و در صدد بر آورده کردن نیاز های آنها هستیم .

خط زندگی درصدد حل مشکل سالمندان است

با مشکلات اقتصادی و تامین نیازهای خانواده این روزها فرزندان مجبورند سخت کار کنند و گاهی مجبور به کار کردن در شغل دوم می‌شوند و این امر باعث می شود که به دلیل نداشتن زمان ، از پدر و مادر خود غافل شوند.

برای حل این مشکل کشورهای پیشرفته راه هایی را انتخاب و اجرایی کرده اند و خوشبختانه در کشور هم مرکزی به نام خط زندگی این نیازها را شناسایی کرده و در صدد انجام کارهایی است که تاکنون در کشور انجام نشده است .

این شبکه خدمات و اطلاع‌رسانی فوریت‌های سالمندی 7/24 به صورت 24 ساعت شبانه‌روز و 7 روز هفته با بهره‌گیری از تجربه و تخصص بالا، همواره در کنار سالمندانی خواهند بود که با تماس با این مرکز در پی رفع نیاز خود هستند.

امید بهشتی مدیر اجرایی این شبکه با بیان این مطلب می گوید: ما با قرار دادن دکمه SOS در قسمت های مختلف منزلی که سالمند در آن زندگی می‌کند و یا از طریق دکمه‌ تعبیه شده بر روی مچ‌بند و گردن‌بند مجهز به پخش‌کننده صدا، این امکان را فراهم می کنیم که فرد مورد نظر در صورت قرار گرفتن در شرایط اضظراری با فشردن دکمه با مرکز خط زندگی ارتباط پیدا می کند .

بهشتی در توضیح روش کار و نحوه وصل شدن سالمند با مرکز می گوید: درست زمانی که فرد دگمه را می فشارد متخصص امداد متوجه می شود و با اطلاعاتی که هنگام ثبت نام در سیستم "خط زندگی" از او ثبت شده است، نسبت به حل مشکل و یا در صورت نیاز اعلام به مراکز فوریتی مانند اورژانس، آتش‌نشانی و پلیس و دیگر مراکز امدادی اقدام می کند.

او درباره خدمات دیگر "خط زندگی" یعنی "یادآوری و کنترل" که یادآور فعالیت‌های روزانه فرد و "هماهنگی‌های ویژه" که هماهنگ‌کننده بسیاری از مراکز خدماتی و رفاهی برای فرد استفاده کننده خواهد بود گفت: فاصله مرکز خط زندگی با سالمندان ،کودکان و همه کسانی که به تنهایی در خانه می‌مانند و فرزندانشان نگران آنها هستند به اندازه فشردن یک دکمه کوتاه است.

بهشتی تاکید می کند: تمام سعی ما بر این است تا با بکارگیری از امن‌ترین و سریع‌ترین راه‌های ممکن شبکه‌ای گسترده درهم تنیده و یکپارچه را برای رفع نیازمندی‌های فوریتی و خدماتی در کشور ارایه دهیم که یکی از بزرگترین اهداف این طرح است.

105105