به گزارش ایسکانیوز و به نقل از آرمان جامعه ایران یک جامعه عاطفی است که کمک به همنوع در باورها و عقاید دینی و ملی آن جایگاهی ویژه دارد. عده‌ای از افراد در قالب موسسه‌های مردم‌نهاد و خیریه از این وجه مثبت روحیه ایرانی‌ها سوءاستفاده می‌کنند و دست به اخاذی از مردم می‌زنند. اگر زمانی حضور آنها در مکان‌های عمومی و خیابان‌ها دردسرساز شده بود، حالا جولان آنها در شبکه‌های اجتماعی و به ویژه شبکه‌های اجتماعی موبایلی تبدیل به آسیب جدیدی شده است. بعضی از آنها هم نام موسسه‌های معتبر را یدک می‌کشند، به احتمال زیاد شما هم در مناطق مختلف تهران، چند نفری از آنها را دیده‌اید که به صورت گروهی یا یک نفره مردم را به کمک به کودکان سرطانی یا خیریه‌های مختلف دعوت می‌کنند. اما با این وجود درباره صحت و سقم کار آنها همیشه یک علامت سوال بزرگ وجود دارد. به‌رغم اینکه افراد زیادی حاضر به همکاری با این افراد هستند، اما عده زیاد دیگری هم اعتمادی به این افراد ندارند و کار آنها را کلاهبرداری می‌دانند. چند روز قبل، مدیرکل دفتر نظارت بر مراکز غیردولتی سازمان بهزیستی این اقدام خیریه‌ها را چه با مجوز و چه بی‌مجوز غیرقانونی و جرم اعلام کرد و گفت: «ممکن است این خیریه‌ها مجوز از بهزیستی و هر ارگان دیگری داشته باشند، اما این اقدام آنها در گرفتن کمک و جمع کردن وجوه نقد از مردم در کنار خیابان و میدان‌ها یا جلوی در خانه‌ها غیرقانونی و تخلف آشکار است». محمدحسین خیرخواه افزود: «از مردم می‌خواهیم که در صورت مشاهده این افراد در هر نقطه‌ای از شهر موضوع را به سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی اطلاع دهند. این افراد با هر دلیل و مجوزی اجازه ندارند به این نحو از مردم پولی دریافت و مردم هم نباید به آنها کمک کنند».
سندوس محمدی در این گزارش می نویسد : در حقیقت حتی اگر موسسه‌ای که این افراد مدعی جمع‌آوری کمک برای آن هستند وجود خارجی و مجوز هم داشته باشد، روش آنها برای جمع‌آوری کمک غیرقانونی است و پیگرد قانونی دارد. از سوی دیگر این قسم از جمع‌آوری کمک با عنوان‌هایی مانند کودکان سرطانی یا بیماران معلول نه تنها در روحیه عمومی جامعه اثری منفی بر جای می‌گذارد، بلکه تأثیر نامطلوب آن بر بیماران سرطانی یا معلولان و خانواده‌های آنها بیشتر است، به ویژه اگر این افراد برای درمان احتیاج به کمک هم داشته باشند، دیدن این شیوه جمع‌آوری کمک‌ها می‌تواند تأثیری به مراتب منفی‌تر بر روحیه آنها بر جای بگذارد.
شیوه‌های ترکیبی کلاهبرداری مجازی
ردپای این قسم از موسسه‌ها فقط به دنیای واقعی محدود نمانده است، امروزه انواع جدیدی از این کلاهبرداری‌ها از دنیای مجازی هم سر برآورده‌اند و کار به جایی رسیده است که این نوع کلاهبرداری با شیوه‌های دیگر جرم در دنیای مجازی آمیخته شده است و شیوه‌های ترکیبی کلاهبرداری در این فضا شکل گرفته‌اند. البته این مساله تنها محدود به کشور ما نیست و در سراسر دنیا این شیوه کلاهبرداری رواج دارد، به حدی که در شیوه‌های جدید کلاهبرداری مجازی که پلیس بین‌الملل و کارشناسان اینترنتی درباره آنها هشدار داده‌اند نام دو شیوه کلاهبرداری با عنوان‌های «کمک‌های خیرخواهانه» و «سوءاستفاده از انسان‌دوستی» به چشم می‌خورد. کلاهبرداران بین‌المللی هم عواطف بشریت را به بازی می‌گیرند و با ارسال ایمیل‌هایی از افراد می‌خواهند که به مردم کشورهای فقیر مانند نیجریه کمک کنند یا در هنگام بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله به بهانه کمک به آسیب‌دیدگان از مردم به شیوه مجازی اخاذی می‌کنند. یکی از صورت‌های کلاهبرداری به این صورت بود که بعضی از افراد با انتشار عکس‌های دلخراش از آسیب دیدگان اجتماعی یا بیماران نیازمند در شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توئیتر یا اینستاگرام از کاربران این شبکه‌ها می‌خواستند که به این افراد کمک کنند. در حقیقت این افراد از این تصاویر دلخراش برای تحریک عاطفه مردم استفاده می‌کردند. این مساله چنان موج گسترده‌ای پیدا کرد که پلیس نسبت به این مساله هشدار داد. اما این انتهای ماجرای کلاهبرداری مجازی با عنوان خیریه نبود. در سوی دیگر این طیف سایت‌هایی قرار دارند که با عنوان خیریه کار می‌کنند و در حقیقت کلاهبرداری آنها نه تنها گرفتن پول از افراد بلکه سرقت اطلاعات بانکی است. در این سایت‌ها گردانندگان سایت با ادعای کمک به بیماران خاص یا کودکان سرطانی و... دست به فروش اجناس یا جمع‌آوری کمک می‌زنند. در این زمینه چند نکته مهم وجود دارد، یکی اینکه کالاهایی که در این سایت‌ها به فروش می‌رسند اجناسی بی‌کیفیت هستند که به قیمت‌هایی چند برابری به فروش می‌رسند و از سوی دیگر در پرداخت‌های اینترنتی‌ای که صورت می‌گیرد احتمال فیشینگ و سرقت اطلاعات بانکی افراد بالا می‌رود. در حقیقت این روزها فضای مجازی فرصتی را به وجود آورده است که در آن شیوه‌های جدید و قدیم کلاهبرداری با یکدیگر در هم آمیخته‌اند و از دل آن شیوه‌های جدیدی سر بر آورده‌اند که به سختی قابل تشخیص هستند.
ردپای خیریه‌های دروغین در تلگرام
اما ماجرای کلاهبرداری‌های مجازی در قالب موسسه‌های خیریه پا از این هم فراتر گذاشت. هر وسیله جدید ارتباطی فرصتی تازه در اختیار این کلاهبرداران قرار می‌دهد تا از عواطف مردم در این زمینه سوءاستفاده کنند. هشدارهای پلیس فتا درباره بعضی از افراد که در شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام و واتس‌آپ به نام موسسات خیریه از مردم اخاذی می‌کنند، بیانگر این شیوه جدید کلاهبرداری است. در حقیقت حضور 22 میلیون ایرانی در تلگرام و سرعت بالای انتشار پیامک‌ها در این فضا باعث شده است که کلاهبرداران مجازی از این فرصت برای اخاذی از عواطف مردم در قالب موسسات خیریه استفاده کنند. به یکی از سایت‌های مجازی که ادعا دارد یک موسسه خیریه است وارد می‌شویم. این موسسه خیریه شناخته‌شده نیست و درباره آن اطلاعاتی در اینترنت وجود ندارد. فعالیت این موسسه فقط به سایتی که در آن حساب بانکی برای کمک وجود دارد محدود نیست بلکه عضویت در تلگرام، فیس‌بوک، اینستاگرام و توئیتر تنها بخشی از فعالیت این موسسه است. در سایت این موسسه توضیح خاصی وجود ندارد و فقط از افراد خواسته شده است اگر قصد کمک دارند به شماره حسابی که در سایت قرار داده شده است، مبلغی واریز کنند. در حقیقت ماهیت واقعی کار این موسسه نه در سایت بلکه در شبکه‌های اجتماعی مجازی نهفته است. زمانی که به کانال تلگرام این موسسه سر می‌زنیم با موج وسیعی از اطلاع‌رسانی که روزی چند بار هم به آن اخبار جدیدی اضافه می‌شود مواجه می‌شویم. استفاده از واژه‌هایی مانند مهربانی، محبت و انسانیت در کنار تصاویری که افراد را به نوعدوستی تشویق می‌کند ذهن هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. اما چیزی که در این میان کمتر دیده می‌شود و در واقع هدف اصلی همان است، اطلاعیه‌هایی است که هر از چندگاهی سر بر می‌آورند و برای نمونه در آن آمده است: پدری که به خاطر بیماری خانه‌نشین شده و به کمک نیاز دارد یا دختری که به دلیل فقر خانوادگی به کمک برای خرید جهیزیه نیاز دارد و... یک شماره حساب مکمل که اگر مغز شما با تصاویر و کلماتی که تا قبل از این اطلاعیه در شبکه دیده‌اید به خوبی پخته باشد آن‌گاه به راحتی ترغیب به کمک خواهید شد. در حقیقت با مضامینی که به شما عرضه شده است اگر کمکی نکنید به احتمال زیاد احساس بدی به شما دست خواهد داد و احساس خواهید کرد که یک فرد نوعدوست نیستید. در حقیقت آنها به شیوه‌ای ماهرانه شما را در شرایطی قرار می‌دهند که احتمال کمک نکردن به حداقل برسد. این افراد با استفاده از وسایل جدید ارتباطی در یک قدمی شما قرار می‌گیرند و به راحتی و با یک پیام ساده می‌توانند شما را فریب دهند.
نظارت به جای جمع‌آوری کمک
در حوزه‌های مختلف همواره از این واقعیت انتقاد شده که مدیریت یکپارچه‌ای وجود ندارد. زمانی که مساله آسیب‌های اجتماعی مانند کارتن‌خوابی یا معتادان متجاهر مطرح می‌شود، کارشناسان عنوان می‌کنند دلیل بی‌ثمر بودن فعالیت‌هایی که انجام می‌شود نبود یک مدیریت واحد است. درباره فعالیت‌های خیریه‌ای هم اوضاع به همین ترتیب است. اگر چه سازمان‌هایی مانند بهزیستی و کمیته امداد متولی امر کمک به محرومان جامعه شناخته می‌شوند، اما برخی به هر دلیلی علاقه‌مند نیستند کمک‌های خود را از طریق این سازمان‌ها به نیازمندان برسانند. اینجاست که پای سمن‌ها به کار خیر بازمی‌شود، اما همان‌طور که عنوان شد همواره کسانی هستند که از این مساله سوءاستفاده می‌کنند. نمی‌توان عنوان کرد که باید جلوی فعالیت تمامی سمن‌هایی را که برای نیازمندان پول جمع می‌کنند گرفته شود، اما به نظر می‌رسد باید مدیریت واحدی برای نظارت بر آنها وجود داشته باشد. شاید سازمان‌های حمایتگر مانند بهزیستی و کمیته امداد بهتر باشد به جای جلب کمک و حمایت فعالیت خود را روی ساماندهی سمن‌های حمایتگر متمرکز کنند.
105105
