نیوشا یعقوبی- ایسکانیوز: پدربزرگ آرام حرف می زند؛ همه می گویند از زمان جوانی هم آرام و شمرده صحبت می کرده. از زمانی می گوید که در مدرسه ای بزرگ آموزگار صدها دانش آموز بود و با این خیال غرق شادی می شود. گشت و گذاری در دنیای بازنشستگانی می کنیم که گرد پیری بر سرشان نشسته و بیشترین زمانشان را در مرور خاطرات قدیمی و یا نشستن و گپ زدن با دوستان روی نیمکت های پارک می گذرانند.

بازنشسته یعنی نعمت جامعه

درهیچ دایره المعارفی روبروی واژه باز نشسته نوشته نشده از کار افتاده یا پیر و ناتوان اما در واقعیت هر فردی که پس از 30 سال کار و فعالیت بازنشسته می شود با واژه هایی از این دست شناخته می شوند اما آیا واقعا این افراد دیگر توان انجام کار و فعالیت در جامعه را ندارند؟ آیا نمی توان تمهیداتی اندیشید که از تجربه و توان آنها استفاده کرد؟

اما نمی توان این واقعیت را هم انکار کرد که باز نشستگان با سرعت به سمت سالمندی پیش می روند و باید نیازهای آنها را برای زندگی آرام و داشتن آرامش در زمان سالمندی را در نظر داشت .

سالمندان که گروه زیادی از آنها را بازنشستگان تشکیل می دهند را می توان در پارک های محله دید آنها که در داشتن عصایی چوبی، عینکی ته استکانی و گاهی دست های لرزان مشترک هستند برای گذران ایام و گپ و گفت با همسن و سال های خود ساعت ها روی نمیکت های پارک های محله می نشینند و از خاطرات گذشته و دغدغه های امروز خود حرف می زنند و عجیب اینکه دغدغه ها و مشکلاتشان شبیه هم است.

"حمید رضا فتاحی" جامعه شناس در مورد نیازهای بازنشستگان و سالمندان می گوید: نیازهای سالمندان معمولا درنیازهای عاطفی، نیازهای معیشتی، احتیاج به تفریح ، احتیاج به شرکت درفعالیت های اجتماعی و نیاز به امنیت خلاصه می شود.

او با اشاره به اینکه سالمندی به معنی کاهش قوای روانی و جسمی است اضافه می کند:تعریف پیری در کشورهای مختلف با توجه به شرایط فرهنگی متفاوت است در کشور ما سن مشخصی برای پیری تعریف نشده است ولی اگر شروع دوره پیری را زمان بازنشستگی کامل از خدمت محسوب کنیم بر اساس قانون تأمین اجتماعی سن پیری برای مردان 60 سالگی و برای زنان 55 سالگی است وبر اساس قانون استخدام کشوری سن بازنشستگی برای مردان و زنان 65 سالگی است.

فتاحی با تاکید بر اینکه این روزها دوران پس از 60 سالگی، دوران بازنشستگی نامیده می شودمی گوید:برخی این دوران را زمان انتطار برای مرگ می دانند که این صحیح نیست و به نظربیشتر جامعه شناسان این مرحله از عمر، دوران سوم زندگی است. در جامعه ما افراد به طور متوسط تا 80 سالگی امید به زندگی دارند.

نیازهای عاطفی بازنشستگان

بدون شک نیازهای عاطفی همیشه در همه افراد وجود دارد و با بالا رفتن سن افراد این نیاز هم بیشتر می شود.

این جامعه شناس با بیان این مطلب ادامه می دهد:درسال های گذشته توجه فرزندان به پدر و مادرها و جوان ترها نسبت به افراد سالمند بیشتر بود و فرهنگ حاکم بر جامعه حکم می کرد که به سالمندان بیشترین احترام گذاشته شود اما این روزها که برخی از بازنشستگان و سالمندان به تنهایی در خانه خود زندگی می کنند حتی با وجود وضع مالی مناسب از توجه عاطفی دیگران و اقدامات جامعه بی نیاز نیستند.

یکی ازمهمترین نیازهای بازنشستگان احتیاجات معیشتی است این نیازها شامل خوراک ، پوشاک ، مسکن و بهداشت است این در حالی است که بیشتر بازنشستگان ما بامشکل تامین نیازهای معیشتی مواجه هستند.

فتاحی با اشاره به اینکه در کناراین نیازها بازنشستگان با توجه به شرایط سنی و عدم اشتغال جدی، احتیاج به وقت گذرانی پر بار و سالم به اقتضای شرایط جسمی خود را دارند می گوید: بیشتر سالمندان به دلیل اینکه کار نمی کنند و امکان ایجاد روابط دوستانه در فضای کار را ندارند و از طرفی دوستان و همکاران هم سن و سالشان رانمی بینند، منابع مجدد دوستی خود را از دست داده اند و این مسئله تنهایی آنها را افزایش می دهد.

بدون شک تفریحات برای بازنشستگان با توجه به میزان تحصیلات و روحیات خاص هر فرد تفاوت می کند این تفریحات شامل مطالعه کتاب و روزنامه ، گشت و گذار در فضای سبزو پارک های محله ، معاشرت و گفتگو با دوستان ، تماشای فیلم ، خرید ، نشستن روی نیمکت و تماشای خیابان و عبور و مرور مردم و تماشای کودکان هنگام بازی وگوش دادن به موسیقی است در کنار آن ترتیب دادن برنامه های فوق العاده مثل مراسم عبادی ، جشن ها و همایش هایی برای تکرین بازنشستگان آنها را خوشحال و امیدوار می کند.

میل به شرکت در فعالیت های اجتماعی

هر انسان زنده ای میل به شرکت در زندگی اجتماعی و فعالیت های جمعی است. فتاحی با تاکید بر این مطلب می گوید: افسردگی بیشتر در میان بازنشستگانی وجود دارد که تنها زندگی می کنند و ناراحتی های جسمی هم دارند بعضی از آنها با فرزندان خود ارتباط نزدیکی ندارند و ارتباطشان در تماسی تلفنی و کوتاه خلاصه می شود وبیشترروابط و گفتگوی آنها به منحصر به صحبت های چند دقیقه ای با همسایه ها ، مغازه دار، نانوا یا پستچی است بنابراین فراهم کردن محیط مناسب و بهتری برای زندگی آنها باعث می شود تا افسردگی های ناشی از تنهایی کاهش پیدا کند بازنشستگانی که با وجود سن بالا در فعالیت های اجتماعی حضور دارند و از روابط اجتماعی خوبی برخوردارند، به بیماری های مختلف مخصوصا بیماری های روانی کمتر دچار می شوند.

بدون شک بازنشستگان و سالمندان از احساس بطالت و بیکاری و برکنار ماندن از زندگی اجتماعی رنج می برند . برای رفع این احساس باید برنامه های گروهی برای سالمندان طراحی کرد به عنوان مثال با هم به مطالعه روزنامه و مجله بپردازند ، به گردش ها و سفرهای کوتاه دسته جمعی بروند و جوانان از آنهامشورت بگیرند .

کار می کنم ؛ پس هستم

مهمترین مسئله برای یک بازنشسته کارکردن است. کارهایی که نیازبه نیروی زیاد نداشته باشد بهترین وسیله برای گذراندن عمربازنشستگان است. کارکردن نه تنها پاسخگوی برآورده شدن نیاز ارتباط با سالمندان دیگر است است بلکه با مدیریت صحیح ، نتایج کار بازنشستگان می تواند پاسخگوی قسمت های زیادی از نیازهای جامعه باشد.

امنیت مان را تامین کنید

همه نیاز به امنیت دارند اما بازنشستگان و سالمندان به امنیت روحی و جسمی بیشتری نیاز دارند و باید در طراحی فضاهای مرتبط با آنها این مسئله مورد توجه قرار بگیرد. سالمند باید اطمینان خاطر داشته باشد که در مواقع ضروری عده ای به کمکش خواهند شتافت و یا درموقع بیماری سریع معالجه خواهد شد و در فضایی که پا می گذارد آرامش دارد و مورد آزار قرار نخواهد گرفت.

بیماری های شایع در سالمندان و باز نشستگان

با گذشت سن و رسیدن به پیری و ضعف های ناشی از آن زمینه های بروز بسیاری بیماری های جسمی و روحی برای سالمندان و باز نشستگان فراهم می شود.یکی از این بیماری ها پوکی استخوان است که بین سالمندان شیوع زیادی دارد و خطر شکستگی ستون فقرات به علت فشار و سایر شکستگی های را در اثر ضربه خوردن را افزایش می دهد چرا که درزمان کهولت درمان شکستگی و جوش خوردن بین استخوان های شکسته به سختی انجام می شود.

بحران سالمندی

سالمندی، عبور از مرز 60 سالگی است؛ و آمارها نشان می‌دهند که جهان از مرز 60 سالگی گذشته است. کاهش میزان باروری، کاهش مرگ و میر و افزایش امید به زندگی ساختار سنی جمعیت جهانی را از گروه‌های جوان به گروه‌های پیرتر تغییر داده است. براساس گزارش‌های جهانی، هر سال 7/1 درصد به جمعیت جهان افزوده می‌شود. این افزایش برای جمعیت 65 سال و بالاتر 2/5 درصد است و این فاصله سنی جهان را به سمت پیرترشدن سوق می‌دهد. پیش‌بینی شده که جمعیت سالمندان به 1/2 میلیارد نفر یعنی 14 درصد جمعیت جهان برسد. با این روند در سال 2050 حدود دو میلیارد نفر یعنی 21 درصد جمعیت جهان سالمند خواهند بود و تقریبا جمعیت زیر 15 سال با جمعیت بالای 60 سال برابری خواهند کرد. این مسئله تنها مختص جوامع پیشرفته آن طرف آبی نیست؛ این روزها ایران هم ثابت کرده است که در این روند چندان عقب نمانده است. مطالعات جمعیت‌شناختی نشان می‌دهند که عمر سالمندان در ایران نیز افزایش یافته است. افزایشی که مرهون افزایش امید به زندگی، واکسیناسیون، مبارزه با بیماری‌های عفونی، بهبود وضعیت حمل و نقل و کاهش مرگ و میر است و می‌تواند در عین خوشایندی از رشد سلامت در ایران بدل به چالشی مهم برای نظام سلامت و بیمه‌ای ایران شود.

اگر چه در حال حاضر جمعیت جوان ایران بیشتر از سالمندان است؛ اما سرشماری‌های سال‌های 1375 و 1385 نشان می‌دهند ایران با موج سالمندان بین 55 تا 75 ساله مواجه می‌شود.

جمعیت 5 میلیونی سالمندان ایرانی تا سال 1400 به 10 میلیون خواهد رسید. بنابراین ضرورت توجه به مسائل سالمندی چه از سوی دولت و هم از سوی خود افراد اجتناب‌ناپذیر و حتی ضروری است. اگر جمعیت سالمند کشور به 10 درصد برسد پیش لرزه‌های بحران سالمندی نیز شروع می‌شود و همه خانواده‌ها را که در آن حداقل یک یا 2 سالمند دارند، با خود درگیر می‌کند. این در حالی است که تنها یک درصد قوانین در ایران مربوط به حوزه سالمندی است؛ در حالی ایران با فراغ بال به سوی سالمندی پیش می‌رود که حتی کشورهای مبتلا به سالمندی هم اذعان دارند که علیرغم پیش بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها باز هم نسبت به پدیده سالمندی غافلگیر شده‌اند. در آمریکا که جمعیت بالای 65 سال آن 12 درصد است؛ هزینه درمان برای سالمندان 36 درصد بوده است.

علاوه بر این یک‌سوم کل پذیرش بیمارستانی مربوط به سالمندان است. بیمه‌های این کشور سالانه حدود 70 میلیارد دلار بابت هزینه سلامت سالمندان می‌پردازد. این ارقام هشداری است برای برنامه ریزان، مسئولان و ادارات بیمه که از هم اکنون باید پیش‌بینی‌های لازم را در این مورد انجام دهند.

20106