به گزارش ایسکانیوز و به نقل از ایرنا، ویتامین D یکی از ریزمغذی های مهم است که کمبود آن نه تنها عوارض جدی جسمی زیادی مانند پوکی استخوان و مشکلات اسکلتی دارد بلکه حتی موجب بروز و تشدید بیماریهای روانی و از جمله گسترش افسردگی می‌شود.

منبع اصلی دریافت ویتامین D، نور آفتاب است، که بعد از تابش آن به پوست و فرآیندهای پس از جذب آن در زیرپوست، به ویتامین D فعال تبدیل می‌شود و نیاز بدن را به این ویتامین ضروری بر طرف می‌کند.

اما واقعیت این است که با وجود آفتابگیر بودن سرزمین‌مان ایران، کمبود این ویتامین در بین شهروندان این سرزمین طی سال های اخیر به شدت افزایش یافته است و عوارض و بیماریهای ناشی از این کمبود هر روز گسترده‌تر می‌شود و عامل مهم این کمبود، آلودگی هوا و افزایش ریزگردهاست.

80 درصد ایرانیان کمبود ویتامین D دارند

ابوالقاسم جزایری، مشاور تغذیه وزیر بهداشت و مشاور تغذیه سازمان بهداشت جهانی در این مورد می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد بین 70 تا 80 درصد مردم کشور کمبود ویتامین D دارند.

استاد تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌گوید: منبع اصلی تامین ویتامینD، آفتاب است، البته چون این ویتامین محلول در چربی است، در برخی غذاها نیز وجود دارد اما منابع غذایی آن زیاد نیست، روغن ماهی یکی از منابع غذایی ویتامین D است که در دسترس نیست.

به گفته او، ویتامین D در برخی مواد غذایی دیگر مانند شیر و تخم مرغ هم به میزان کم هست ولی این مواد، جزو مواد غذایی گران هستند و همه نمی‌توانند مصرف کنند.

آلودگی هوا مانع جذب ویتامین D می‌شود

جزایری ادامه می‌دهد: راه اصلی تامین ویتامین D نور آفتاب است که پس از تابش آفتاب به پوست و در زیرپوست به ویتامین D تبدیل می‌شود اما آلودگی هوا مانع این کار می‌شود، یعنی اشعه ماورابنفش که باید به پوست تابیده شود، در هوای آلوده به میزان کافی به پوست منتقل نمی‌شود و این مسئله مهمی است که باعث شیوع کمبود ویتامین D به بدن می‌شود.

مشاور وزیر بهداشت می گوید: بهترین راه جبران این کمبود، استفاده از مکمل ویتامین D است که حتما باید با مشورت یک پزشک یا متخصص تغذیه انجام شود. میزان کمبود ویتامین D با آزمایش انجام می‌شود و در سال های اخیر بررسی این کمبود مانند بررسی میزان چربی خود جزو آزمایش های معمول آزمایشگاه های تشخیص طبی شده است.

شیوع کمبود ویتامین D حتی در استان های گرم

علی درستی، استاد دانشکده تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این مورد می‌گوید: کمبود تغذیه در بین ایرانیان بسیار شایع است و حتی در استان گرم و آفتابی مانند هرمزگان نیز بیش از 40 درصد مردم کمبود ویتامین D دارند و به طور قطع شیوع کشوری این کمبود بسیار بیشتر است.

او درباره علت این کمبود می‌گوید: دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت درباره کمبود این ویتامین و علل آن تحقیقاتی را انجام داده است و باید نتایج آن را اعلام کند اما به طور کلی آلودگی هوا که در سال های اخیر افزایش یافته، مانع جذب کافی آفتاب به پوست می‌شود، علاوه بر آن استفاده از کرم های ضد آفتاب و انواع کرم‌هایی که مانع جذب مستقیم آفتاب می‌شوند و سوراخ‌ها و منافذ پوست را می‌پوشانند.

به گفته او تغییرات آب و هوایی نیز از جمله عواملی است که برای علل این مسئله می تواند برشمرد اما تاثیر هر کدام از این عوامل نیازمند یک تحقیق اپیدمیولوژیک کشوری است.

او می گوید: انجام چنین تحقیقی در سطح کشور هم میزان کمبود را مشخص می‌کند و هم نشان می دهد در کدام مناطق کشور؛ در چه گروه های سنی یا جنسی این کمبود بیشتر است و چه افرادی بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

افزایش پوکی استخوان و پاپرانتزی‌ها در ایران

ضیاء‌الدین مظهری، عضو هیئت مدیره انجمن تغذیه ایران نیز در این مورد می‌گوید: شیوع کمبود ویتامین D در کشور بسیار بالاست و به جنس و سن هم ربطی ندارد،‌در تمام گروه های سنی کودکان، جوانان،میانسالان و سالمندان و در هر دو جنس مدکر و مونث وجود دارد.

او می‌گوید: عواض کمبود ویتامین D نیز بسیار زیاد است، شایعترین آن پوکی استخوان است، کمبود ویتامین D موجب اختلال در جذب کلسیم می‌شود، مسئله‌ای که از گذشته مطرح بوده است، اما اخیرا دانشمندان خواص بسیار زیادتری برای ویتامین Dمعرفی می‌کنند که از جمله مهمترین آنها خاصیت ضد سرطان و ضد افسردگی این ویتامین محلول در چربی است.

مظهری می‌گوید: کمبود ویتامین Dدو علت عمده دارد یکی استفاده کم از مواد غذایی حاوی این ویتامین و دیگری برخوردار نبودن از تابش مستقیم آفتاب روی پوست که می تواند پروویتامین D را به ویتامین D3 یا ویتامین D فعال تبدیل کند.

کمبود ویتامین D، عامل گسترش سرطان

این متخصص تغذیه می‌‌گوید: ویتامین D فعال بر تمام ارگانهای بدن از جمله استخوان سازی، پیشگیری از سرطان و پیشگیری از افسردگی تاثیر مستقیم دارد.

او ادامه می‌دهد: آفتاب غیر مستقیم که از پشت شیشه به بدن می‌رسد، نقشی در تامین ویتامین D مورد نیاز بدن انسان ندارد و در شهرهایی مثل تهران، اهواز، و شهرهایی که گرد و غبار و آلودگی هوا زیاد است، اشعه ماورابنفش کافی به پوست افراد نمی‌رسد و در لابه لای آلودگی‌ها از بین می‌رود.

مظهری می‌گوید: عوارض کمبود ویتامین D در کودکان بسیار شدیدتر است و اگر این کمبود با مکمل ویتامین D جبران نشود، موجب راشیتیسم و پاپرانتزی در این کودکان می‌شود و حتی موجب تغییرات استخوانی در سایر نقاط بدن حتی در جمجمه، ستون مهره‌ها و محل پیوستن دنده‌ها به مهره‌ها ایجاد می‌کند.

کاهش سن پوکی استخوان در کشور

استاد تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه می‌دهد: کمبود ویتامین D باعث شده تعداد افرادی که برای مشکلات استخوانی به پزشک مراجعه می‌کنند، خیلی بیشتر شود،در گذشته افرادی که با چنین مشکلاتی مراجعه می‌کردند بیشتر افراد بالای 40 سال بودند اما حالا در بین دختران جوان این کمبود تشدید شده که علت آن تغییر در منش زندگی است.

یکی از عوامل تشدید این مسئله که عامل گستردگی آن است.نداشتن تحرک، شب بیداری و روزخوابی است که بین جوانان و به خصوص زنان بسیار دیده می‌شود.

ریزگردها و برنامه های ماهواره ای عامل کمبود ویتامین D

او می گوید: برنامه‌های شبکه های ماهواره‌ای باعث شده که بسیاری از جوانان شب ها بیدار بمانند و با تغییر ساعت بیولوژیک این مشکلات بیشتر می شود چون هورمونهای بدن در ساعات شب وظایف دیگری دارند و باید به بازسازی بدن بپردازند اما به علت بی‌خوابی در شب ها این وظیفه هورمون های بدن انجام نمی‌شود، روزها هم که باید فعالیت انجام شود و تراکم استخوان بالا برود با روزخوابی از بین می‌رود.

تشدید کمبود ویتامین D با افزایش مصرف فست فودها

مظهری می‌گوید: علاوه بر آن افزایش مصرف غذاهای حاضری و فست فودها،‌این مسائل را بسیار شدید کرده است،

این متخصص تغذیه می‌گوید: صرفه جویی هایی که برخی افراد در تغذیه انجام می شود و از غذاهای با ارزش تغذیه‌ای بالا استفاده نمی‌کنند، باعث می‌شود که در معرض شکستگی استخوان قرار بگیرند که درمان آن بسیار هزینه بر است،در بسیاری از موارد درمان ممکن است و گاهی یک شکستگی لگن می‌تواند باعث مرگ افراد بشود که علت آن بی توجهی به تغذیه سالم است.

مظهری می‌گوید: مطالعات جدید که روی 10 هزار نفر در کشور انجام داده، نشان می‌دهد که کمبود ویتامین D فقط به پوکی استخوان منجر نمی‌شود بلکه موجب افزایش سرطان در کشور شده است، کمبود این ویتامین خطر سرطان را افزایش می‌دهد و همچنین عامل مهم بروز بیماری افسردگی است.

توزیع مکمل ویتامین D3، آبی بر آتش

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در واکنش به این پرسش که آیا با بحران کمبود ویتامین D و عوارض آن در کشور مواجه هستیم، می گوید: البته در طرح تحول سلامت به این مسئله توجه شده است و با اجرای برنامه مکمل یاری که اخیرا در آن مکمل D3 را هم اضافه کرده‌اند و بین کودکان و نوجوانان در برخی مدارس توزیع می‌شود، باعث شده از شدت این بحران کم شود و اگر یک مقدار هم فرهنگ سازی شود که افراد خودشان را بیشتر در معرض آقتاب قرار دهند، از این معضل بسیار خطرناک کم می‌شود.

روش صحیح آفتاب گرفتن

مظهری می گوید:‌ قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب نیز خود عامل بروز سرطان است، باید از روزی یکی دو دقیقه قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید شروع کنند و هر روز یک دقیقه یا 30 ثانیه به آن اضافه کنند تا پوست عادت کند.

به گفته او باید قسمت های غیر حساس بدن که می‌تواند نور خورشید را تحمل کند از مچ پا تا نزدیکی کشاله ران و تمام پشت بدن تا نزدیکی پشت گردن، برای آفتاب گرفتن استفاده شود.

این متخصص تغذیه می گوید: قرص صورت برای آفتاب گرفتن خیلی مناسب نیست چون حساس است و بهتر است تا جای ممکن برای آفتاب گرفتن از قسمت های دیگر بدن استفاده شود زیرا خطر آن مانند سولاریوم است که به شدت خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهد.

مظهری می‌گوید: مشکل اساسی در کشور ما این است که به پیشگیری اهمیت نمی‌دهیم و آزمایش های لازم در مورد کمبود ویتامین و املاح را به موقع انجام نمی‌دهیم. به همین علت با وچود سیری شکم با گسترش گرسنگی سلولی مواجه هستیم، مشکلی که البته در تمام کشورها و مناطق مختلف دنیا وجود دارد.

استاد دانشکده تغذیه تهران می‌گوید: دامنه شیوع کمبود ویتامین D خیلی گسترده است تا حدی که 99 درصد مراجعان به بیمارستانها و مراکز درمانی کمبود ویتامین D دارند.

او می‌گوید: مسئولان سلامت جامعه باید به این معضل مهم توجه کنند و بدانند که سرمایه‌گذاری برای سلامت هزینه نیست زیرا فقط در صورتی که مردمان این کشور سالم باشند، می‌توانیم به توسعه و آینده کشور امیدوار باشیم چون عقل سالم در بدن سالم است و این انسان های سالم هستند که می‌توانند مبتکر باشند و نوآوری کنند.

20106