ناهید سمیعی-ایسکانیوز: چند خودکشی علنی در تهران، موجب نگرانی در جامعه شده است؛ مردی که خود را از پل عابر پیاده میرداماد آویزان کرد، دختر 13ساله که از پل نیایش خودش را به پایین پرتاب کرد و مرد میانسالی که در بیمارستان میلاد خودش را به پایین پرت کرد و سایر مواردی که شاید هیچ وقت رسانه ای نشده است و نمی شود. بروز خودکشی های اینچنینی، باعث شد وزیر بهداشت هم ابراز نگرانی کند. البته برخی مسئولان می گویند دلایلی برای اینکه نشان دهد خودکشی در ایران زیاد شده، وجود ندارد. اما وزیر بهداشت نسبت به اپیدمی شدن خودکشی هشدار داده است.

همین موضوع باعث شد با دکتر امیرمحمود حریرچی، جامعه شناس گفت و گویی درباره چرایی علنی شدن این پدیده دلخراش داشته باشیم.

به نظر شما خودکشی در چه رنج سنی اتفاق می افتد؟

آمار خودکشی در سطح جهانی را معمولا در هر 100 هزار نفر بررسی می کنند. اگر این آمار در کشور ما بالای 15 هزار نفر در سال باشد نگران کننده است اما در کشور ما آمار خودکشی حدودا بین 10-12 هزار نفر در سال است. مشکل اصلی رده سنی پایین افراد است که در کشور بین 25-40 سال اتفاق می افتد. متاسفانه این آمار در بین جوان ها و در آغاز میانسالی اتفاق می افتد که نگران کننده است این در حالی است که آمار خودکشی در بین نوجوانان (در رده سنی زیر 15سال) را شامل می شود.

چه چیز را میتوان عامل اصلی خودکشی دانست؟
عامل اصلی خودکشی در دنیا بالا رفتن میزان افسردگی و تنهایی است. میزان خودکشی در خانم ها معمولا دو برابر در آقایان است. خودکشی در خانم ها به منزله ی یک فریاد است، فریادی که بگوید من تنها و افسرده هستم،مشکلات متعددی دارم که پریشانی روانی برای من ایجاد کرده است. این در حالی است که آقایان خودکشی را فقط برای نابودی خود انتخاب می کنند.

دلایل ایجاد افسردگی هایی که منجر به خودکشی می شود در چیست؟

آقایان از لحاظ عاطفی نسبت به خانم ها حساس تر هستند به طور مثال هنگامی که فرد به لحاظ عاطفی وابستگی شدیدی پیدا می کند و مورد بی توجهی طرف مقابل قرار می‌گیرد دست به خودکشی و یا حتی اسیدپاشی می‌زند. در خانم ها فشارهای زندگی علت شایع خودکشی است. خانمی ک۸ در مقابل این فشارهای روانی نمی تواند راه نجاتی پیدا کند ناچارا به خودکشی فکر می کند.

به نظر شما چرا در روزهای گذشته چند خودکشی علنی و فجیع اتفاق افتده است؟

شاید فرد می خواهد از این طریق اعتراض خود را به جامعه نشان دهد. در واقع این نوع از خودکشی ها که حالت اعتراضی دارد می‌خواهد اعلام کند که جامعه حس تحقیر و تنهایی را در او ایجاد کرده است وراهی به جز خودکشی برای او نگذاشته است. در واقع این افراد قشر آسیب دیده جامعه ما هستند که قربانی رفتار های نادرست اجتماع شده اند. فردی که خودکشی می کند به دنبال این است که اجتماع چه واکنشی در مقابل خودکشی او خواهد داشت. اصطلاحا می خواهد با سر به سمت دیوار مشکلاتی برود که جامعه برای او ایجاد کرده است. افرادی که به این طریق خودکشی می کنند در واقع می خواهند با روشی اعتراضی و مرگ خود، مشکلات را برای سایر افراد جامعه حل کنند.

خودکشی به صورت خودسوزی در چه مناطقی از کشور رایج است؟

بیشترین آمار خودسوزی در غرب کشور به ویژه در استان های کرمانشاه، ایلام و... است. دلیل اصلی کسانی که از طریق خود سوزی خودکشی می کنند اوج نفرتی است که فرد نسبت به محیط پیرامونش پیدا می‌کند و به نوعی می‌خواهد انتقامش را از خود بگیرد. اکثر افرادی که خودسوزی می کنند معمولا متاهل هایی هستند که در سنین پایین به اجبار خانواده و به صورت ناخواسته تن به ازدواج داده اند و علاقه ای به همسر خود ندارند. این قبیل افراد خودکشی را راهی برای انتقام از خانواده خود دانسته و دست به انجام چنین فاجعه ای می‌زنند. در این میان حتی می‌توان از کسانی صحبت کرد که خود را می سوزانند و در هنگام سوختن حتی تکان هم نمی خورند تا اوج خودآزاری خود را به نمایش درآورند.

با این حال خودکشی کردن جوانان و افراد تحصیل کرده، کمی غیرمنطقی است.
در جوامع شهری نیز علت خودکشی جوان ها را می توان در ناامیدی نسبت به آینده خود دانست. در بین جوانان تحصیل کرده نیز آمار خودکشی رو به افزایش است زیرا جوانی که سال ها به امید کاری مناسب درس خوانده است و پس از اتمام دوره تحصیلات خود نمیتواند کار مناسبی را پیدا کند نا امید شده و به خود کشی فکر می کند.

دلایل خودکشی در رده های سنی پایین تر به خصوص نوجوانان در چیست؟
در بین جوان های زیر 19سال نیز علت خودکشی را می‌توان در سخت گیری های افراطی خانواده ها در زمینه تحصیلی فرزندان دانست. پدر و مادری که آرزوهای از دست رفته خود را می‌خواهند به وسیله فرزندشان برآورده سازند و به دنبال این خواسته از نیاز های اساسی فرزند مانند نیاز عاطفی غفلت می کنند. علت دیگر خودکشی در نوجوان ریشه در آزارهایی است که برایشان اتفاق افتاده است. آزارهایی که گاهی فیزیکی و گاهی جنسی است.معمولا این کودک آزاری ها و تعارض های جنسی ریشه در اعتیاد خانواده این فرزندان دارد. خودکشی مساله ای است که خانواده راجع به آن گزارشی نمی دهد تا مشکلی به وجود نیاید زیرا خانواده آنقدر شایسته رفتار نکرده و نتوانسته است تا محیط آرامی رابرای فرزندش فراهم آورد و در نتیجه باعث شده که فرزندش تنها راه را خودکشی بداند.

در ماجرای خودکشی 3 خواهر که با گاز خودکشی کرده اند، آیا می توان تجرد را یکی از عوامل این کار دانست ؟
خیلی از افراد جامعه مجرد هستند و به کارهای روزانه خود مشغول می شوند و به نوعی از استقلال فکری برخوردار هستند. اما کسانی که متاسفانه از سطح تحصیلات بالایی برخوردار نیستند و تحت فشار خانواده هستند ممکن است دچار حس ناامیدی شوند و دست به خودکشی بزنند. این موضوع متاسفانه از یک تفکر نشات می گیرد و آن هم این است که دایم در این افکار هستیم که دیگران راجع به ما چه فکری می کنند.

شایع ترین نوع خودکشی در زنان و مردان چگونه است؟

شایع ترین نوع خودکشی در بین پسرها حلق آویز کردن و یا پرت کردن خوشان از ارتفاع است. افرادی هم هستند که با استفاده بیش از حد از داروهای شیمیایی اوردوز می کنند و البته کسانی هم هستند که با قرص های خواب این کار را انجام می‌دهند.

آیا اقدامات پیشگیرانه ای برای جلوگیری از خودکشی انجام می شود؟

اقدامات پیشگیرانه برای خودکشی، بررسی و برطرف کردن مشکلات اجتماعی است. باید دید شهروندان نسبت به آینده بهتر شود تا حس ناامیدی در آنان از بین برود. وقتی فردی مهارت و حرفه ای را با علاقه یاد می گیرد نباید با سرخوردگی روبرو شود و بیکار بماند.
از طرفی رفتاری که خانواده با کودکان خود دارند بسیار مهم است. فرزند یک خانواده باید آنقدر نسبت به خانواده خود اعتماد داشته باشد و رابطه عاطفی بین آن ها وجود داشته باشد که فرزند تمام مشکلات خود را بیان کند. اما در ارتباط با آزارهای جنسی، اگر فرد متجاوز مشکل و پیشینه روانی دارد مداوا شود و در غیراینصورت به اشد مجازات برسد. چراکه اگر این امر صورت نگیرد و بگوییم که فرد مقابل با میل شخصی به این کار تن داده است، باعث می شود که این دست مسائل بیشتر شود. برای ازدواج جوانان هم باید آموزش های مناسب قبل از ازدواج به جوانان داده شود تا انتخاب درست داشته باشند. همچنین در زمینه پیشگیری در محیط های مدارس و دانشگاه ها، معلمان و اساتید می توانند نقش تعیین کننده ای داشته باشند. چراکه با شناسایی دانش آموز یا دانشجوی افسرده می توانند او را به مراکز مشاوره هدایت کنند.

آیا بنیاد ضعیف بعضی از خانواده ها میتواند دلیل خودکشی افراد زیر 15سال باشد؟

بنیاد خانواده هم می تواند یکی از دلایل این واقعه دلخراش باشد. چراکه احتمال خودکشی در بین کودکان و نوجوانانی که فرزند طلاق هستند بیشتر است. در نتیجه خانواده ها با نسبت به فرزندان خود احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند. و متاسفانه نوجوانان قربانیان نافهمی اجتماع و کمبود عاطفه والدین خود هستند.

20103