به گزارش ایسکانیوز و به نقل از آرمان اگر این مناطق که از حدود یک قرن پیش در اروپا کار شناسایی و حفظ آن انجام شده، از بین بروند، نابودی نسل بشر نزدیک تر و محتمل تر خواهد بود. با واگذاری میانکاله برای گردشگری در آینده نه چندان دور از محیط زیست این منطقه همانند آنچه برای بسیاری از جزایر و مناطق بکر دنیا همچون جزایر قناری پیش آمده، باقی نمی‌ماند. جزیره آشوراده بخشی از تالاب بین‌المللی و پناهگاه حیات‌وحش میانکاله است که در کنوانسیون جهانی رامسر تحت عنوان منطقه حفاظت‌شده اعلام‌شده و در ۱۳۵۴/۵/۲۸ با وسعت ۶۶,۹۳۳ هکتار به پناهگاه حیات‌وحش ارتقا یافته است. پناهگاه حیات‌وحش میانکاله، شبه‌جزیره میانکاله، خلیج گرگان، لپوی زاغمرز و جزیره آشوراده را دربر می‌گیرد. مجموعه شبه‌جزیره میانکاله، خلیج گرگان و جزیره آشوراده نخستین تالاب بین‌المللی ایران و از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره به شمار می‌رود و ادامه حیات گروه زیادی از ماهیان دریای مازندران و نیز بیش از یک‌میلیون انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی به آن وابسته است که در سال ۱۳۵۵ از سوی برنامه انسان و کره مسکونی یونسکو یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کره شناخته شد.
سند ۲۱
در ۱۹۹۲ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN در سال ۱۹۴۸ در «فونتن به لو» فرانسه شکل گرفت و سازمان‌هایی چون کارگروه جهانی مناطق حفاظت‌شده WCPA، کارگروه نجات گونه‌ها SSC، مرکز پایش جهانی حفاظت WCMC وابسته به برنامه محیط‌زیست سازمان ملل UNEP، با آن همکاری می‌کنند. مناطق حفاظت‌شده از دیدگاه‌های اجتماعی، محیط‌زیستی، فرهنگی و حفاظتی دارای اهمیت زیادی هستند. جزیره آشوراده هم یکی از مناطق حفاظت شده کشور ما به شمار می رود که با وجود مناقشات زیادی بر سر واگذاری آن بالاخره در آخرین اظهار نظر ابتکار،رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در حدود ۱۰ درصد آن به بخش خصوصی برای مقاصد گردشگری واگذار شد. مناطق حفاظت‌شده ایران بنا بر اعلام سازمان محیط‌زیست تنها ۱۱ درصد است. البته بسیاری استادان به سبب ساخت‌وسازهای ناسازگار در مناطق حفاظت‌شده مانند جاده و پالایشگاه و... رقم واقعی را کمتر برآورد می‌کنند؛ امروزه شمار مناطق حفاظت‌شده در سراسر دنیا نزدیک به ۲۰۰ هزار است که ۶/۱۴ درصد سطح اراضی و ۸/۲ از سطح اقیانوس‌های زمین را می‌پوشانند. آخرین نشست معاهده تنوع زیستی در سال ۲۰۱۵ در آیچی ژاپن برگزار شد و همه کشورها را مکلف کرد که میزان اراضی حفاظت‌شده خود را تا ۲۰۲۰ تا ۱۷ درصد کل مساحتشان افزایش دهند. اما اگر رقم رسمی ۱۱ درصد مناطق حفاظت‌شده در ایران را هم بپذیریم؛ نه‌تنها باید فاصله ۶/۳ درصدی خود از میانگین جهانی را جبران کنیم که لازم است برای رساندن مناطق حفاظت‌شده کشور به ۱۷ درصد تنها تا چهار سال دیگر، برنامه‌ریزی جدی داشته باشیم. حالا در این شرایط سال ۹۳ زمزمه هایی مبنی بر انعقاد یک تفاهم‌نامه با سازمان گردشگری و واگذاری آشوراده به سرمایه‌داران منتشر شد تا در ۳۸ هکتار از این جزیره کوچک هتل‌سازی کنند با میدان تیر و زمین گلف و جت اسکی و... ! زمزمه های این واگذاری در حالی جدی می شد که سازمان حفاظت محیط زیست این واگذاری را تایید می کرد.
سوداگری در مناطق حفاظت‌شده
نقشه درآمدزایی و سرمایه‌گذاری برای ساخت‌وساز در مناطق حفاظت‌شده ایران از دهه هفتاد آغاز شد و مجوز ساخت‌وساز در آشوراده در اواخر دولت هشتم صادر شد. این کار با اعتراض کارشناسان و طرفداران محیط‌زیست روبه‌رو شد. رئیس سازمان محیط‌زیست دولت نهم توانست موافقت‌نامه واگذاری اراضی پناهگاه حیات‌وحش آشوراده را لغو کند. در اواخر دولت دهم بار دیگر تغییر کاربری آشوراده مطرح شد که باز با مخالفت کارشناسان و طرفداران محیط‌زیست کشور متوقف شد. در سال ۱۳۹۳، در دولت یازدهم، تفاهم‌نامه میان سازمان محیط‌زیست و سازمان گردشگری امضا گردید و هتل‌سازی، میدان تیر، جت اسکی، زمین گلف و... بخشی از طرح پیشنهادی گردشگری بود. درحالی‌که طبیعت‌گردی و گردشگری پایدار در مناطق حفاظت‌شده و نیز آشوراده به ساخت‌وساز نیاز ندارد، گردشگران می‌توانند پس از گردش بسیار حساب‌شده و با رعایت موازین حفاظتی به پرنده‌نگری و مشاهده طبیعت بکر بپردازند و سپس در چند کیلومتری جزیره به مهمانسراها و اقامتگاه‌های بندر ترکمن بازگردند.
ستاد مردمی نجات آشوراده
پس‌ازآنکه خبر امضای تفاهم‌نامه میان سازمان محیط‌زیست و سازمان گردشگری به بیرون درز کرد، ستادی به‌نام ستاد مردمی نجات آشوراده (سمنا) تشکیل شد. ۱۹۰ سازمان مردم‌نهاد از سراسر ایران به این ستاد پیوستند. سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی، زنان طرفدار محیط‌زیست، کوهنوردان، انجمن‌های طرفدار حرمت حیات، دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی ایران‌زمین، استادان دانشگاه، معماران و نیز انجمن ارزیابی محیط‌زیست کشور، به سمنا پیوستند. این تفاهم‌نامه با قانون اساسی و معاهدات بین‌المللی مانند «پیمان مبارزه با بیابان‌زایی» و «پیمان تنوع زیستی» و سند۲۱ مغایر است. این تفاهم‌نامه همچنین با توصیه‌های مقام رهبری در ۱۷اسفند ۱۳۹۳ که هرگونه ساخت‌وساز در مناطق حفاظت‌شده ولو به بهانه‌های بسیار موجه را منع کردند ناسازگاری آشکار دارد. سمنا توانست با ارسال نامه‌هایی به مسئولان سه قوه از سازمان‌های قضائی تقاضای رسیدگی کند. سازمان بازرسی کل کشور با بررسی اسناد و مدارک یک سال انجام کار را به تعویق انداخت. اینک از زمان دستور توقف کار در آشوراده یک سال گذشته و نقشه راه نرم و قانونی سمنا تا اینجای کار مؤثر و متین پیگیری شده است؛ تصویب تبدیل منطقه بکر آشوراده به قطب گردشگری باعث شد همان سال کهرم، مشاور رئیس سازمان محیط زیست با بیان اینکه این سازمان تمام تلاش خود را برای جلوگیری از واگذاری جزیره آشوراده کرد، بگوید: در نهایت محیط زیست به گردشگری باخت و زور مسئولان محیط زیست به دولت نرسید زیرا هیچ عنوان صنعت گردشگری با حفاظت محیط زیست جور در نمی آید.
محیط زیست هنوز دراولویت نیست
با این تفاسیر به نظر می رسد به‌رغم آنکه ربع قرن از پیدایش سند ۲۱ در جهان می‌گذرد اما هنوز در کشور ما هضم نشده و جایگاه درخور خویش را نیافته است. ما هنوز در پی الگوهای جهانی تقلیدی مشغول سدسازی‌ها، شهرسازی‌ها، راه‌سازی‌ها، گسترش صنایع و ساخت‌وسازهای ناسازگار با بوم شناخت سرزمینمان هستیم؛ و متاسفانه اثرات ناسازگار این الگو را یا نمی‌بینیم یا آن را با فرافکنی به‌دوش کشاورزان یا آب‌وهوا یا... می‌اندازیم.در آخرین اظهار نظر در این زمینه ابتکار با اشاره به بحث واگذاری جزیره آشوراده به گردشگری، تاکید کرد: در این زمینه تفاهم‌نامه‌ای با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری امضا کرده‌ایم که این گردشگری به هیچ عنوان منجر به تصرفات در این حوزه نشود. حالا اینکه منظور ابتکار از گردشگری بدون تصرف چیست نکته‌ای است که باید منتظر بمانیم و زمانی که آشوراده به منطقه‌ای تجاری و تفریحی تبدیل شد، نتیجه را مشاهده کنیم. در نهایت باید گفت هرچند با اینکه با توجه به اختصاص اولین مصوبه هیات دولت به نجات دریاچه ارومیه تصور می شد که رویکرد دولت یازدهم کاملا زیست محیطی است، در عمل مشاهده می شود که محیط زیست در این دولت نیز همچنان اولویت ندارد. از سوی دیگر بیم آن می رود دست یازی به پناهگاه حیات وحش میانکاله به خاطر دیگر اولویت های غیر زیست محیطی کشور آخرین مورد از بی توجهی دولت نسبت به مسائل این حوزه نباشد و فتح بابی برای تخریب دیگر مناطق ارزشمند محیط زیست و نادیده گرفتن منابع طبیعی و ملی کشور شود.
105105
