ایسکانیوز-نشمیل نوری: در چند سال اخیر شاهد فزونی گرفتن تئاتر های کمدی هستیم. این تئاتر ها جدا از قالب شاد و موزیکالی که دارند، اگر بخواهند به معنای واقعی کمدی باشند، باید بدانند که هدف کمدی خنده و تفریح است اما در حقیقت مسائل جدی در پردهٔ شوخی بیان می‌شود.

علاقه مندی جوانان به مضامین غیر متعارف

بسیاری از کمدی هایی که این روزها به اجرا می رود با شوخی های مبتذل و الفاظ رکیک مخاطبان را می خنداند. یکی از دلایل این موضوع را می توان استقبال جوانان از اینگونه مضامین دانست. بی شک سلیقه مخاطبان را نمی توان نادیده گرفت. تئاتر برای بیننده اجرا می شود و این بیننده است که با استقبال از یک نمایش میزان محبوبیت آن نمایش را تعیین می کند اما نباید اثر هنری را فقط و فقط به سلیقه مخاطب وابسته دانست و این باعث نادیده گرفتن بقیه عوامل دخیل در شگل گیری یک نمایش خوب می شود.

سوددهی بیشتر در سرمایه گذاری آثار کمدی

تهیه کنندگان آثار نیز به سرمایه گذاری در این نمایش ها علاقه بیشتری نشان می دهند چرا که تعداد مخاطبان آثار کمدی در ایران نسبت به ژانرهای دیگر نمایش بیشتر است و گردش مالی نمایش های کمدی با توجه به استقبالی که از آن ها می شود، بهتر است و تهیه کنندگان ترجیح می دهند در این حوزه فعالیت داشته باشند. تئاتر به طور کلی فرآیند درآمدزایی نیست و به نظر می رسد فعلا ژانر کمدی روی بورس صحنه ها است. بسیاری از تماشاچیان تئاترِ امروزی می خواهند به کمدی با شوخی های مبتذل بخندند و کارگردانان و تهیه کنندگان هم این موضوع را متوجه شده اند. از سوی دیگر ممکن است در آینده دیگر کارهای هنری- ادبی در میان نمایش ها به چشم نخورد و اکثر هنرمندان این عرصه به دلیل درآمد بیشتر در این ژانر به سوی نمایش های کمدی کشیده شوند.

اعتراض های بی جواب خانواده ها

مهدی شفیعی، مدیرکل هنرهای نمایشی در گذشته طی سخنانی گفته بود: یک سوم پروانه‌های اجرای نمایش در تهران که برای تئاتر صادر می‌شود مختص تئاترهای کمدی است. ضروری است حداقل استانداردهای فرم و محتوا در تئاترهای کمدی رعایت شود و گردش اقتصادیِ بیش‌تر نباید باعث نادیده گرفتن برخی اصول شود. بارها پیش آمده که خانواده‌ها با ذکر سند و مدرک اعتراض‌شان را به برخی دیالوگ‌های این گونه آثار مطرح کرده‌اند.

همانطور که مهدی شفیعی در سخنان خود اشاره کرده است اعتراض بعضی از تماشاگران به دیالوگ ها بوده است و این خود نشان از این دارد که کمدی در ایران به سوی کمدی کلامی کشیده شده است و کمدی موقعیت دارد به فراموشی سپرده می شود. کمدی موقعیت کمدی حاصل از گرفتار آمدن قهرمان در شرایط ناطلبیده و گاهی متضاد با موقعیتش را گویند.

توریست های مشتاق به آثار کمدی، بی بهره از این طنز ها

اگر از سوی دیگر به رواج این کمدی ها نگاه کنیم، نباید این موضوع را نادیده گرفت که تئاتر یکی از جنبه های هنری و فرهنگی کشورهایی است که می خواهند در عرصه فرهنگ پیشرو و تاثیرگذاز باشند. ایران هم به عنوان یکی از این کشورها و با پیشینه فرهنگی قوی، انواع تئاترهای آیینی و سنتی، متونی مثل شاهنامه و غیره یکی از همین کشورها است و برای بسیاری از توریست ها، تئاتر سنتی و ملی ایران جاذبه فرهنگی است. حال سوالی که مطرح است این است که اگر توریستی به ایران بیاید و به تماشای تئاتر کمدی بنشیند آیا می تواند از کمدی های ما لذت ببرد؟ تکلیف شوخی هایی که فقط و فقط در فرهنگ ما جالب و سرگرم کننده است چیست؟ شوخی هایی که در قالب کمدی اما با الفاظی رکیک شکل گرفته است و تا معنای کلمات و کنایه های جا افتاده در جامعه ایرانی را متوجه نباشید نمی توانبد بخندید. این در حالی است که اگر کمدی، کمدی موقعیت باشد می تواند با هر زبانی به وسیله بهره گیری از دیگر عناصر نمایش، مخاطب را راضی نگه دارد. برای نمونه می توان به نمایش «هملت» به کارگردانی «توماس اوسترمایر» که سال گذشته در ایران به روی صحنه رفت اشاره کرد. کارگردان موفق بود که با ایجاد یک کمدی موقعیت نمایش را برای مخاطبان ایرانی ای که با مفاهیم و زبان آلمانی آشنا نبودند، لذت بخش کند.

گم شدن چهره فرهیخته هنرِ نمایش و تربیت مخاطبان سطحی

تماشای تئاتر تا سال های اخیر همه گیر نبود و قشر فرهیخته جامعه به تماشای آثار می نشستند. حال می بینیم که مخاطبان تئاتر کمدی روز به روز بیشتر می شود. این موضوع بسیار رضایت بخش و مطلوب است اما می دانیم که دلیل این استقبال، دیدن اثر و تفکر به در مورد آن نیست و اکثر مواقع تنها تماشاگران به سالن های تئاتر می روند تا کمی بخندند و لحضات خوبی را سپری کندد و این موضوع به هنر نمایش آسیب می رساند. وقتی این نوع نمایشهای کمدی جای خود را در دل مردم باز کردند انتظار می رود که کم کم مخاطبان واقعی تئاتر از بین بروند و جایشان را افرادی سطحی و همیشه خندان بگیرند. اما سوالی که مطرح می شود این است که به چه قیمتی می خواهیم مخاطبان را به سالن ها بکشیم؟

اعمال محدودیت های سنی برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی

ارسطو در کتاب «فن شعر» می نویسد: " کمدی تقلید و محاکاتی است از اطوار و اخلاق زشت، نه این که توصیف و تقلید بدترین صفات انسان باشد؛ بلکه فقط تقلید و توصیف اعمال و اطوار شرم آوری است که موجب ریشخند و استهزاء می شود. آنچه موجب ریشخند و استهزاء می‌شود امری است که در آن عیب و زشتی هست، اما آزار و گزندی از آن (عیب و زشتی) به کسی نمیرسد".

در این تعریف نکته جالب توجه نرسیدن آزار و گزند به دیگران است و با توجه به اینکه محتوا و دیالوگ های بسیاری از این آثار برای گروه سنی کودک و نوجوان مناسب نیست می توان به عنوان راهکار از کارگردانان این نمایش ها خواست که محدودیت سنی برای مخاطبان خود در نظر بگیرند و با این روش از ورود تماشاگران کودک و نوجوان جلوگیری کنند.

505502