به گزارش ایسکانیوز و به نقل از اعتماد، طالبیان معتقد است کویرهای ایران علاوه بر اینکه می‌توانند یک پدیده در میراث فرهنگی باشند، می‌توانند به عنوان یک میراث اجتماعی نیز مدنظر قرار گیرند.
آبان ماه سال گذشته کارشناسان یونسکو بازدیدی از بیابان لوت داشتند و اظهارنظرهایی در مورد این اثر منحصر‌به‌فرد طبیعی داشتند که امیدواری‌هایی را برای ثبت جهانی این اثر ایجاد می‌کرد. «ماهر محجوب»، ارزیاب تونسی یونسکو که سال گذشته برای بازدید از لوت به ایران آمده بود، در حاشیه بازدید از بیابان لوت گفت: «سایت طبیعی بیابان لوت بسیار گسترده و ثبت جهانی این اثر طبیعی منوط به همکاری مردم محلی است. رابطه بین جوامع محلی در این پرونده بسیار مهم است. در سفری که به منطقه داشتیم دیدگاه مثبتی به مسوولان و جوامع محلی ساکن در اطراف بیابان لوت پیدا کردیم که نشان از حمایت و پشتیبانی از پرونده ثبت جهانی بیابان لوت دارد. ایران عضو (IUCN) یا اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت است که این مساله مهم، ثبت جهانی بیابان لوت را به مراتب آسان‌تر می‌کند.» لوت نخستین پرونده میراث طبیعی ایران است و از این جهت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، از جهتی خصوصیات منحصر به فرد این اثر پرونده آن را از پرونده‌هایی که تا به حال به یونسکو ارسال شده است، متمایز می‌کند. محمد جهانشاهی، مسوول پایگاه میراث طبیعی و تاریخی بیابان لوت در شفیع‌آباد شهداد در مورد اهمیت پرونده ثبت جهانی بیابان لوت می‌گوید: «بیابان لوت از جنبه‌های مختلف دارای ظرفیت‌ها و ارزش‌های جهانی است. لوت سال‌ها به عنوان ناشناخته‌ترین بیابان دنیا مطرح بود اما به دلیل شرایط سختی که در این بیابان حاکم بود، کار علمی در عمق این بیابان انجام نشده بود. البته در مقطعی در دهه پنجاه یک کار مشترک بین دانشگاه تهران و دانشگاه سوربن به سرپرستی پرفسور احمد مستوفی انجام شد. اما بعد از آن یک خلأ مطالعاتی بزرگ داشتیم. تا اینکه از سال ٨٥ کار تهیه پرونده ثبت ملی کویر لوت آغاز شد. این پرونده به همت یک گروه غیر دولتی به نام «کانون سبز فارس» به سرپرستی آقای بهمن ایزدی انجام شد. بعد از هشت سال جمع‌آوری اطلاعات، بالاخره در شهریور ماه ١٣٩٤ موفق به ثبت‌نام این اثر طبیعی در فهرست آثار ملی شدیم.» مهران مقصودی، مسوول پرونده ثبت جهانی بیابان لوت و رییس پایگاه‌های ثبت جهانی لوت در خصوص چالش‌هایی که در تهیه پرونده ثبت جهانی لوت پیش روی مسوولان این پرونده بود می‌گوید: «پرونده بیابان لوت از این جهت خاص است که محدوده بیابان لوت بسیار گسترده است. عرصه اثر ٢٢ هزار کیلومتر مربع و حریم آن ١٧ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود ٤٠ هزار کیلومتر مربع مساحت عرصه و حریم این اثر طبیعی است. بیابان لوت مثل یک اثر فرهنگی یا بنای تاریخی نبود که یک محدوده کوچک را شامل شود. بیابان لوت محدوده بزرگی است که در حوزه سه استان مختلف قرار دارد. یکی از مشکلات عمده در مورد این پرونده این بود که اطلاعات کمی در مورد لوت وجود داشت.
مطالعات زیادی در این زمینه صورت نگرفته بود. ما برای تهیه پرونده به گستره وسیعی از اطلاعات نیاز داشتیم، این اطلاعات شامل گردشگری، پوشش گیاهی، گونه‌های جانوری، ژئومورفولوژی، زمین‌شناسی، آب و هوا و همچنین مناطق مشابه این منطقه در جهان می‌شود. مورد دیگری که وجود داشت بحث مدیریت بود. از آنجایی که ارگان‌ها و بخش‌های مختلفی در منطقه قرار دارند که مدیریت بخش‌های مختلف آن را به عهده دارند، هماهنگی با تمام این ارگان‌ها و سازمان‌ها چالش برانگیز است. اما در مورد بیابان لوت به دلیل اینکه گستردگی اثر زیاد است، راهکارهای مدیریتی در این زمینه چندان درنظر گرفته نشده است.» جهانشاهی در خصوص اینکه چه محدوده‌ای از بیابان لوت قرار است در فهرست جهان ثبت شود می‌گوید: «ما از پرونده‌ای که برای ثبت ملی آماده شده بود، کمک گرفتیم برای تکمیل پرونده ثبت جهانی. محدوده‌ای که در فهرست آثار ملی ثبت شده است گسترده‌تر از محدوده‌ای است که قرار است در فهرست جهانی ثبت شود. پرونده جهانی اصلی‌ترین عارضه‌های بیابان لوت را در بر می‌گیرد. دهانه آتش‌فشان، بخش‌هایی از رود شور، کلوت‌ها، ریگ یلان، نقطه‌ای که ناسا به عنوان گرم‌ترین نقطه زمین شناسایی کرده، پست‌ترین چاله داخلی ایران، تله گزها و ظرفیت‌های دیگری که هر کدام به تنهایی صاحب رکورد هستند و به لحاظ ارزش‌های ژئومورفولوژیکی و ساختارهای زیبایی‌شناسانه دارای اهمیت هستند.» مسوول پایگاه میراث طبیعی و تاریخی بیابان لوت در شفیع‌آباد شهداد با تاکید بر نکته‌ای که برای ارزیابان یونسکو اهمیت بسیاری داشت، می‌گوید: «ارتباط بیابان لوت با جوامع محلی پیرامون آن نکته مهمی برای یونسکو و اتحادیه حفاظت از طبیعت IUCN است، این ارتباط در حال حاضر برقرار است، اقامتگاه‌های بومگردی در حال حاضر در این منطقه راه‌اندازی شده‌اند، مردم حاشیه لوت به عنوان خادمان حوزه گردشگری فعالیت می‌کنند. ان‌شاءالله بعد از ثبت جهانی این اثر برنامه‌های زیادی برای توسعه گردشگری در این منطقه داریم. در حال حاضر با بررسی‌هایی که انجام شده، خبرهایی که به گوش ما می‌رسد و پیش‌بینی‌هایی که می‌شود، نشان می‌دهد که این پرونده شانس زیادی برای ثبت جهانی دارد.»
ثبت جهانی آثار فرصتی برای کشورهاست تا آثار فرهنگی و طبیعی خود را به جهان معرفی کنند، بسیاری از گردشگران قبل از برنامه‌ریزی برای سفرشان سری به لیست آثار ثبت شده در فهرست یونسکو می‌زنند و بر اساس آن برای سفرشان به کشورهای مختلف دنیا برنامه‌ریزی می‌کنند، بیابان لوت به دلیل خاص بودن مختصات اقلیمی و جغرافیایی‌اش گردشگران عمومی را به خود جلب نمی‌کند، اما قطعا پس از ثبت‌نام این اثر در فهرست جهانی این محدوده از ایران مقصد گردشگران ماجرا‌جوی بسیاری خواهد بود.
مهران مقصودی در رابطه با سیاستگذاری‌هایی که برای روزهای پس از ثبت‌نام لوت در فهرست جهانی، در نظر گرفته شده است می‌گوید: «مهم‌ترین چالش ما در بیابان لوت بحث حفاظت است، لوت یک محدوده بسیار بزرگ است، اینکه گردشگران به چه شکلی از آن بازدید کنند، مدیریت این بازدید‌ها به چه صورت باشد و مواردی از این دست را باید در نظر گرفت و برای آن راهکارهای علمی در نظر گرفت. نباز به رسیدگی به این موارد پس از ثبت جهانی پر رنگ‌تر خواهند شد. در حال حاضر هشت منطقه مشخص شده است تا گردشگران بتوانند از آنها بازدید کنند، در انتخاب این نقاط سعی شده توزیع درستی برای سه استان در نظر گرفته شود. در حال حاضر به دلیل اینکه مسکونی‌ترین بخش لوت در استان کرمان قرار دارد، میزان گردشگر ورودی به این استان هم بیشتر است. اما تلاش‌ها در این جهت است که توزیع گردشگران در سه استان به‌طور یکسان باشد. ضمن اینکه افزایش میزان مراجعه گردشگران اگر مدیریت نشود موجب تخریب خواهد شد.
در حال حاضر به دلیل شرایط محیطی سخت منطقه گردشگران زیادی به بعضی مناطق وارد نمی‌شوند، اما اگر این اثر در جهان معرفی شود گردشگرانی که به دنبال سفرهای ماجرا جویانه هستند قطعا به این منطقه سفر خواهند کرد. ضمن اینکه لوت بیابان «ترین»هاست، طولانی‌ترین کلوت‌ها و بلند‌ترین منطقه دنیا و همچنین گرم‌ترین نقطه دنیا در این محدوده قرار دارد، اینها جاذبه ایجاد می‌کنند و گردشگران را به این منطقه خواهند آورد.» آینده گردشگری در منطقه لوت با توجه به شرایط ویژه جغرافیایی آن، نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح است. مقصودی در رابطه با ضرورت مدیریت صحیح در این منطقه می‌گوید: «ما در لوت توفان‌های شن سالانه را داریم، هلال احمر در مواردی اقدام به نجات مردمی که در توفان مانده‌اند می‌کند. تحقیقی در حال انجام است که بدانیم کدام مناطق لوت بیشتر از باقی مناطق در معرض این توفان‌ها قرار دارد، باید در نهایت یک پهنه‌بندی خطر انجام شود تا امنیت جانی گردشگران تامین شود.» بیابان لوت ١٠ درصد از خاک کشور را در برگرفته و در محدوده سه استان کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی قرار دارد. ایران تا به حال ١٩ اثر تاریخی را در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسانده است، بیابان لوت نخستین اثری است که قرار است در فهرست میراث طبیعی جهانی ثبت شود.
20103
