تهران-ایسکانیوز: «هنوز به طور قطعی نمی توانیم بگویم پاکستان از واردات گاز ایران انصراف داده است؛ مجموعه مصاحبه های که مقامات این کشور داشته اند نشان می هد که دستور کار خرید گاز از ایران در پاکستان حذف نشده بلکه به دلایلی احتمال اجرایی شدن این پروژه پایین آمده است.» این را سفیر سابق ایران در پاکستان به ایسکانیوز می گوید.

آیا پاکستان از ایران گاز می خرد؟ داستان تمایل پاکستان به خرید گاز از ایران داستانی کشدار و طولانی است . پای پاکستان به قرارداد خرید گاز از ایران وقتی باز شد که ایران قصد داشت فروش گاز به هند را از خاک این کشور اجرایی کند . این چنین بود که واسطه انتقال گاز ایران به هند، خود در قامت خریدار ظاهر شد و تا پای انعقاد قرارداد نیز پیش رفت اما حالا با دست پس زدن و با پا پیش کشیدن نه انصراف قطعی اعلام می کند و نه تمایل قطعی .

علی ماجدی ، معاون امور بین الملل وزیر نفت اردیبهشت ماه امسال در جریان سفر نخست وزیر پاکستان به تهران گفت: مذاکرات صادرات گاز با طرف پاکستانی در محورهای مختلف ادامه دارد اما در شرایط فعلی پیشرفت قابل توجهی در روند مذاکرات مشاهده نمی‌شود.
بلاتکلیفی در حالی تداوم دارد که قرار است تا پایان سال 2014 گاز ایران به پاکستان برسد اما شواهد نشان می دهد طرف پاکستانی به منظور واردات گاز از ایران تا پایان سال جاری از آمادگی فنی و زیرساختی لازم برخوردار نخواهد بود.

در قالب خط لوله صادرات گاز به پاکستان، قرار است روزانه 750 میلیون فوت مکعب گاز به این کشور منتقل شود تا بتواند به کاهش 50 درصدی بحران کنونی انرژی در این کشور کمک کند اما اجرایی شدن این طرح هنوز با هاله ای از ابهام رو به رو است.

سفیر پیشین ایران در پاکستان معتقد است در روابط اقتصادی ایران و پاکستان هم اکنون، موضوع انتقال گاز ایران به این کشور مهمترین مسئله ای است که باید پیگیری شود. «میرمحمود موسوی» سفیر پیشین ایران در پاکستان در گفت و گوی اختصاصی با خبرگزاری ایسکانیوز دلایل تاخیر اجرای این خط لوله، مکمل های انرژی برای پاکستان و پیشنهادات خود در این زمینه را مطرح کرد.

دلایل طفره رفتن پاکستان از خرید گاز ایران را چه می دانید؟

هنوز به طور قطعی نمی توانیم بگویم پاکستان از واردات گاز ایران انصراف داده است؛ مجموعه مصاحبه های که مقامات این کشور داشته اند نشان می هد که دستور کار خرید گاز از ایران در پاکستان حذف نشده بلکه به دلایلی احتمال اجرایی شدن این پروژه پایین آمده است. چند دلیل باعث تاخیر اجرای این خط لوله از طرف پاکستان شده است؛ ابتدا مسئله شرایط داخلی کشور پاکستان است. وضعیت نسبتا نابسامان اقتصادی که در این کشور حاکم است تصمیم گیری در این مورد را مشکل می کند.

نکته دوم مربوط به بخش مالی این پروژه در پاکستان است. اسلام آباد توانایی اجرای این خط لوله را از نظر مالی ندارد و مجبور است به سرمایه گذاری خارجی تکیه کند. سرمایه گذاران خارجی هم در این زمینه شرایط پاکستان را در نظر دارند. این شرایط برای سرمایه گذاران خارجی بار منفی دارد آنها طبیعتا می خواهند سرمایه شان را ببرند جای که تضمین شده باشد.

سومین نکته تحریم های بین المللی علیه ایران است. چارچوب خود تحریم ها ممکن است مشکلاتی متوجه سازمان ملل کند. از طرف دیگر در موضوع تحریم ها ی بین المللی علیه ایران رابطه آمریکا و پاکستان قابل توجه است. پاکستان چندین دهه است که متکی به کمک های آمریکا است که بخشی از این کمک ها بلاعوض و بخشی جنبه حمایتی دارد مانند وام ها که از طریق صندوق بین المللی پول و بانک جهانی و نهاد های دیگر متوجه اقتصاد پاکستان است.

لذا آمریکا توانایی این را دارد که در صورت اجرا نکردن سیاست هایش توسط پاکستان به اقتصاد این کشور فشار بیاورد و این موضوع برای پاکستان مهم است. این مجموع عوامل که گفته شد همه با هم باعث شده که این پروژه به تاخیر بیفتد و وضعیتش نامعلوم باشد.

با توجه به اینکه پاکستان با بحران انرژی رو به رو است، در صورت نخریدن گاز از ایران چه جایگزین های را پیش رو دارد؟

خط لوله گاز تاپی که از ترکمنستان آغاز می شود و گاز این کشور را با عبوراز افغانستان و پاکستان سپس به هند انتقال می دهد یکی از گزینه های خرید گاز برای پاکستان است. درست است که این پروژه به آرامی جلو می رود و حمایت خارجی هم دارد اما این خط لوله هم با مشکلات خاص خود رو به رو است؛ مثلا افغانستان هنوز مشکلات امنیتی خود را نتوانسته حل کند بنابراین امنیت این خط لوله که از ترکمنستان شروع و به هند ختم می شود هنوز مورد سوال است.

البته مسئولین امنیتی کشورها با مذاکراتی که برگزار می کنند به دنبال رفع این مشکلات هستند. افغانستان در مورد ترانزیت چنین خط لوله ای منافع اقتصادی زیادی را به دست می آورد لذا بر سر اجرایی شدن آن مانع تراشی نمی کند بلکه از آن حمایت می کند. اما در افغانستان گروه هایی هستند که بر خلاف منافع ملی کشور حرکت می کنند و کشور را تخریب می کنند. این خط لوله ها یکی از مکمل هاست که برای پاکستان مطرح است و اسلام آباد به آن به عنوان یک جایگزین برا ی انرژی ایران می نگرد. مورد دیگر که به عنوان جایگزین مطرح است گاز هند است؛ که دو کشور مذاکراتی هم برای ارسال گاز مایع به پاکستان انجام داده اند. به جز این دو مورد ممکن است آمریکایی ها جایگزین های دیگری برای پاکستان ارائه کرده باشند که هنوز علنی نشده باشد.

آیا ایران در صورت لغو قرارداد گازی از طرف پاکستان برای گرفتن غرامت به دادگاه بین المللی شکایت می کند؟

قراردادی بین دو کشور امضاء شده و تعهداتی برای طرفین دارد و ایران هم باید به دنبال حق و حقوق خود باشد. بله امکان دارد ایران چنین کاری انجام دهد. هرچند در گذشته در مواردی بوده که دولت ایران امتیازاتی برای پاکستان در روابطش قائل بوده است. به عنوان مثال بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب دولت پاکستان از ایران درخواست کرد که بدهی هایش به ایران تقسیط شود و ایران هم این موضوع را قبول کرد.

امتیازات اقتصادی که تاکنون ایران به پاکستان داده است به این دلیل است که دو کشور دو ملت دارند که از نظر تمدنی نزدیک به هم هستند و توافقات زیادی با یکدیگر داشته اند. بخش های از پاکستان جزئی ایران بزرگ بوده و اقوامی که در دو سوی مرز زندگی می کنند با هم خانواده هستند. طبیعتا این موارد برای دادن چنین امتیازاتی مورد لحاظ قرار می گیرد. اما باز هم مسائل حقوقی و بین المللی جای خود را دارند.

نقش عربستان را در روابط اقتصادی ایران و پاکستان چطور می بینید؟

نقش عربستان بی تاثیر نیست؛ در مجلس سنای پاکستان این موضوع مطرح شد که عربستان شریک درجه اول پاکستان است . حال این نگرانی وجود دارد که سیاست خارجی پاکستان تحت تاثیر سیاست های سعودی ها قرار بگیرد. البته این نگرانی متوجه صرفا ایران یا هند یا افغانستان نیست بلکه برخی دولتمردان پاکستان هم از این مسئله نگران هستند که یک دولت خارجی با مقداری پول و کمک بتواند سیاست خارجی کشورشان را تحت تاثیر قرار دهد. البته اگر بخواهیم به علل و عوامل این روابط برگردیم بحث گسترده است. انگیزه های عربستان از کمک به پاکستان مربوط به سیاست های کلی منطقه است مانند مسائلی است که در عراق و سوریه می گذرد و مسائلی که مربوط به دهه 60 هجری است. در گذشته هم عربستان چنین روابطی با پاکستان داشت و این به خاطر و نیازهای اقتصادی پاکستان است.

نوزدهمین اجلاس مشترک همکاری های اقتصادی ایران و پاکستان قرار است این ماه در اسلام آباد برگزار می شود. جنابعالی برای ارتقا همکاری های اقتصادی دو کشور چه پیشنهاداتی دارید؟

هر دو کشور در وضعیت اقتصادی ویژه ای قراردارند. بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم تغییر و تحول اقتصادی در صدر برنامه های دولت جدید است و آن طرف در پاکستان با تحولاتی رو به رو بودیم که طی آن نواز شریف ، نخست وزیر پاکستان قدرت را حزب مردم گرفت و باعث تغییر سیاست های پاکستان شد. دوکشور در برنامه های اقتصادی خود با مشکلاتی رو به رو هستند؛ ما در گذشته عمدتا در رابطه بین ایران و پاکستان روابط اقتصادی مان روی مسئله تجارت بود. سرمایه گذاری های مشترک به دلایلی صورت نگرفته است و پاکستان مشخصا نیاز به سرمایه دارد؛ متقابلا ایران هم نیازمند سرمایه گذاری است و در این زمینه دچار مشکل می شوند. در روابط اقتصادی دو کشور هم اکنون موضوع انتقال گاز ایران به پاکستان مهمترین مسئله است که باید پیگیری شود. من از اخبار و اطلاعاتی که از منطقه بلوچستان پاکستان دارم به دلیل محرومیت های بالای که در این منطقه و منطقه بلوچستان ایران وجود دارد اگر دو کشور توجه ویژه ای به همکاری های اقتصادی بلوچستان ایران و بلوچستان پاکستان داشته باشند به صورتی که حاصلش رفاه برای بلوچ ها باشد می تواند هم به امنیت داخلی دو کشور و هم امنیت مرزها کمک کند. در این منطقه هر دو کشور گاهی دچار مشکل می شوند. بنابراین فعال کردن بخش های تجاری و اقتصادی درآنجا می تواند محصول سیاسی و امنیتی برای دو کشور داشته باشد. این پیشنهاد ویژه من است.