طی ادوار تحصیلی که نظام آموزشی ما شکل گرفته است؛ مشخصا در سه دهه‌ی اخیر یک موجی راه افتاد که میل دانش آموزان به رشته‌های تجربی با محوریت پزشکی و بعد از آن رشته‌ی فنی مهندسی زیاد شد.دلیلش هم تصور خانواده‌ها بر درآمدزا بودن این رشته ها است و در مرتبه‌ی بعدی جایگاه اجتماعی اطبا و مهندسین که خود ناشی از همین تصور درآمدزایی است. یکی از دلایل راه اندازی دانشگاههای مختلف نیز می تواند پاسخگویی به همین نیاز فزاینده ارزیابی شود. اگرچه افزایش جمعیت جوان کشور و نیاز به تحصیل آنان و همچنین جلوگیری از خروج جوانان برای ادامه تحصیل به کشورهای دیگر با نگاه اقتصادی و فرهنگی از دیگر دلایل این افزاییش نسنجیده بوده است. متاسفانه همین کار باعث شد که کیفیت آموزش در سطوح مختلف دانشگاهی کاهش پیدا کند که البته پایه ای نیز در نزول کیفیت آموزش در مقاطع تحصیلی پیش تر دارد. بر خلاف بخشی از انتقاداتی که به آموزش و پرورش می شود؛ اصل طرح هدایت تحصیلی قابل دفاع است به شرط آنکه اصول استانداردی در این هدایت تحصیلی مورد استفاده قرار گیرد که دانش آموزان را در انتخاب رشته و آینده شغلی کمک کند و نیازهای کشور را نیز مدنظر قرار دهد.
در کشورهای اروپایی،آمریکایی و کانادا هم این قبیل طرح هایی اجرا می شود و کارآمد هم بوده است. اما اشتباه بزرگ آموزش و پرورش در این موضوع این بوده است که صورت یک باره و فراگیر به اجرا گذاشته شده است؛ این سبک از اجرای طرح آن هم طرحی که بسیار حساس است و نکته سنجی نیاز دارد نباید این گونه به اجرا در می آمد. باید در ابتدا به صورت آزمایشی در چند منطقه تهران یا شهرهای بزرگ مثل اصفهان و شیراز به اجرا در می آمد، کاستی های آن مشخص شده و رفع میشد و سپس به صورت فراگیر به مرحله اجرا در می آمد.
این روش برای بسیاری از طرح ها اجرا شده و از بروز التهاب و حساسیت جلوگیری کرده است. بزرگ ترین انتقادی که می توان در مورد این طرح ابراز کرد همین نکته است که باید ابتدا زیر نظر آموزش و پروش و کارشناسان و مسئولین مربوطه به صورت آزمایشی اجرا می شد و سپس به صورت فراگیر اعلامش می کردند. الان به دلیل نداشتن تجربه در یک طرح مشکلاتی پدید آمده و خامی های طرح مشخص شده و همین امر موجب نارضایتی خانواده ها و دانش آموزان شده است .
از این رو عقیده دارم اصل طرح کار درستی است چرا که باعث می شود این پراکندگی و حضور نامتوازن دانش‌اموزان در رشته های تحصیلی از بین برود. اینکه دانش آموزان بدون در نظر گرفته شدن استعداد تحصیلی، مهارت و هوش لازم و تنها بر اساس اینکه حضور در رشته هایی چون تجربی و مهندسی ممکن است آینده شغلی و اجتماعی مرفه ای را به بار بیاورد، رویه ای غلط و غیراصولی است.اجرای اصولی این طرح عطش احساسی متقاضان برخی رشته ها را کاهش می دهد و در آینده شاهد متخصصان رشته های مختلفی در دانشگاه می توان بود.
طرح هدایت تحصیلی اگر بر اساس اصول کارشناسی به اجرا درآید این تصور غلط در مورد رشته های پزشکی و مهندسی را تصحیح می کند، کما اینکه همکنون نیز که تحصیل در این رشته ها لزوما به معنای درآمد بالا و داشتن منزلت اجتماعی بیشتر نسبت به دیگر رشته ها نیست و با ادامه دار شدن این روند فرهنگ سازی غلطی که طی سالهای گذشته به وجود آمده اصلاح می شود.
همچنین براساس برخی گزارش ها به نظر می رسد که مدارس غیر دولتی این امکان را دارند که با مماشات با این موضوع برخورد می کننند ؛خیلی از خانواده ها به این دلیل از تحصیل دانش آموزانشان در مدارس دولتی منصرف می شوند و به سمت مدارس غیر دولتی می روند. با اینکه در هفته‌ی گذشته مسئولین به رسانه ها اعلام کردند که مدارس غیر دولتی نمیتوانند از این طرح سربازبزنند اما این جو در بین والدین وجود دارد که می توانند فرزندانشان را در این مدارس به رشته‌ی مد نظرشان برسانند.آموزش و پرورش باید به این موضع توجه کند که اجرای فراگیر این طرح با نظارت به گونه ای به پیش برود که موجب ایجاد تبعیض بین خانواده های توانمد و ناتوان از پرداخت هزینه های مدارس غیر دولتی نشوندو با اجرای این چنین طرح هایی موجب افزایش شکاف و تبعیض اجتماعی را فراهم نکنند.

*روزنامه نگار

منبع: روزنامه نوآوران